Psikolojik Danışman Adaylarının Problem Çözme Becerisinin Açıklanmasında Düşünme Stilleri ve Empatinin Rolü

Bu araştırmada psikolojik danışman adaylarının problem çözme becerisinin açıklanmasında düşünme stilleri ve empatinin rolü incelenmiştir. Araştırmanın modeli nicel araştırma yaklaşımına dayalı ilişkisel tarama olarak belirlenmiştir. Araştırma farklı sınıflarda öğrenim gören 138 kız ve 50 erkek olmak üzere toplam 188 psikolojik danışman adayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verilerinin toplanmasında; “Problem Çözme Envanteri”, “Düşünme Stilleri Ölçeği”, “Temel Empati Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre psikolojik danışman adaylarının problem çözme becerisinin, karmaşık düşünme stili, basit düşünme stili ve bilişsel empati değişkenleri tarafından anlamlı ve olumlu şekilde açıklandığı bulunmuştur. Bununla birlikte psikolojik danışman adaylarının duygusal empatilerinin kız öğrencilerin lehine ve karmaşık düşünme stilinin erkek öğrencilerin lehine anlamlı şekilde farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ancak problem çözme becerisi, bilişsel empati ve basit düşünme stilinin cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir. Ayrıca psikolojik danışman adaylarının problem çözme becerisi, dördüncü sınıf öğrencilerinin lehine anlamlı şekilde farklılık gösterirken; duygusal empati, bilişsel empati, karmaşık düşünme stili ve basit düşünme stilinin sınıf düzeyine göre anlamlı bir farklılık göstermediği saptanmıştır

The Role of Thinking Styles and Empathy in Explaining the Problem Solving Skills of Psychological Counselor Candidat

In this study, the role of thinking styles and empathy in explaining the problem solving skills of psychological counselor candidates was examined. The model of the research is relational screening model based on quantitative research approach. The study was carried out with a total of 188 psychological counselor candidates, 138 females and 50 males, from different grade levels. In collecting the data of the researc “Problem Solving Inventory”, “Thinking Styles Scale”, “Basic Empathy Scale” and “Personal Information Form” were used. According to the results of the study, it was found that the problem solving skills of the psychological counselor candidates are explained by the variables of complex thinking style, simple thinking style and cognitive empathy significantly and positively. Also, it was found out that emotional empathy of psychological counselor candidates differ significantly in favor of female students. Moreover, complex thinking style of psychological counselor candidates differs significantly in favor of male students. However, problem solving skill, cognitive empathy and simple thinking style do not show a significant difference according to gender. In addition, it was determined that while the problem solving skills of the psychological counselor candidates show asignificant difference in favor of the fourth grade students; emotional empathy, cognitive empathy, complex thinking style and simple thinking style do not show a significant difference according to grade level.

PDF

___

Acar, N. V. (2015). Yeniden Terapötik İletişim: Kişiler Arası İlişkiler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Akboy, R., Argun, Y., & İkiz, E. (2005). PDR lisans ve lisansüstü programında öğrenim gören öğrencilerin düşünme stilleri ve benlik saygılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 283-292.
Aksan, N., & Sözer, M. A. (2007). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 31-50.
Aktaş, İ., & Sezen-Balçıkanlı, G. (2018). The levels of empathy and social problem solving skills of physical education and sports teacher candidates.Journal on Educational Psychology,11(4), 8-14.
Alper, D. (2007). Psikolojik danışmanlar ve sınıf öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri-iletişim ve empati becerilerinin karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Altuntaş, E. A. (2008). Okul yöneticilerinin düşünme stilleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.,
Alver, B. (2005). Psikolojik danışma ve rehberlik eğitimi alan öğrencilerin empatik beceri ve karar verme stratejilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14), 19-34.
Arıcıoğlu, A. (2008). Psikolojik danışman adaylarının yardım etme stilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Arın, A. (2006). Lise yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile kullandıkları karar verme stratejileri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki düzeyi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
Balcı, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin empatik eğilim düzeyleri: Beşiktaş ilçesi örneği. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Barrett-Lennard, G. T. (1981). The empathy cycle: Refinement of a nuclear concept. Journal of Counseling Psychology, 28(2), 91-100.
Barrio Minton, C., & Myers, J. (2008). Cognitive style and theoretical orientation: Factors affecting intervention style interest and use.Journal of Mental Health Counseling,30(4), 330-344.
Buluş, M. (2005). İlköğretim bölümü öğrencilerinin düşünmestilleri profili açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 6(1), 1-24.
Buluş, M. (2006). Assessment of Thinking Styles Inventory, Academic Achievement and Student Teachers’ Characteristics. Eğitim ve Bilim, 31(139), 35-48.
Cohen, J. (1988).Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd Ed.). hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
Cormier, S., & Hackney, H. (2013). Psikolojik Danışma: Stratejiler ve Müdahaleler (Çev. Ed. S. Doğan ve B. Yaka). Ankara: Pegem Akademi.
Cüceloğlu, D. (2014).İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.Çınar, Y. (2016). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Çivitçi, N., & Arıcıoğlu, A. (2012). Beş faktör kuramına dayalı kişilik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 78-96.
Demir, İ., & Gazioglu, E. İ. (2012). Theoretical orientations of Turkish counselor trainees: The role of thinking styles, epistemology andcuriosity.Psychology,3(7), 527-533.
Dinçer, B. (2009). Öğretmen adaylarının düşünme stilleri profillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
Dinçer, B., & Saracaloğlu, A. S. (2011). Öğretmen adaylarının düşünme stilleri profillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 701-744.
Dökmen, Ü. (2016). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Duru, E. (2002). Öğretmen adaylarında kişi-durum yaklaşımı bağlamında yardım etme davranışı, empati ve düşünme stilleri ilişkisi ve bu değişkenlerin bazı psikososyal değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir.
Egan, G. (2011). Psikolojik Danışma Becerileri: The Skilled Helper (Çev. Ö. Yüksel). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Genç, S. Z., & Kalafat, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 135-147.
Gültekin, A. (2006). Psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğrencilerinin problem çözme becerilerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Gürbüz, O. (2015). Öğretmen adaylarının yenilikçilikleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi: ÇOMÜ Eğitim Fakültesi örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
Hackney H., & Cormier S. (2008). Psikolojik Danışma İlke Ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı (Çev. T. Ergene ve S. Aydemir Sevim). Ankara: Mentis Yayıncılık.
Hamamcı, Z., & Esen Çoban, A. (2009). Psikodramanın psikolojik danışmanların problem çözme becerilerini algılama düzeyleri üzerine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 63-74.
Heppner, P. P., & Krauskopf, K. (1987). An infromation processing apporach to personal problem solving. The Counseling Psychologist, 15, 34–37.
Heppner, P. P., & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem-solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29(1), 66-75.
İkiz, F. E. (2006). Danışma becerileri eğitiminin danışmanların empatik eğilim, empatik beceri ve tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir.
Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2006). Development and validation of the Basic Empathy Scale. Journal of Adolescence, 29(4), 589-611.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2017). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Karabulut, E. (2014). Psikolojik danışman adaylarının duygusal zekâ düzeyleri ile düşünme stilleri arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Karaca, R., & İkiz, E. (2010). Psikolojik Danışma Ve Rehberlikte Çağdaş Bir Anlayış. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.Korkut, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 177-184.
Köseoğlu, S. (1994). Psikolojik danışmanların empatik becerilerinin ve kişilik özelliklerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Kurt, G. (2007). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma bölümü öğrencilerine verilen duygusal zekâ düşünme becerileri eğitiminin empatik beceri düzeylerine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
Kuzgun, Y. (2009). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kuzu, Y. (2015). Öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Ahi Evran Üniversitesi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir.
M.E.B. (2017). Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm. adresinden 12.02.2019 tarihinden edinilmiştir.
Mcleod J., & Mcleod J. (2015). Danışmanlık Becerileri (Çev. M. Şahin ve N. Sağlam). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Nelson-Jones, R. (2013). Temel Psikolojik Danışma Becerileri: Yardımcının El Kitabı (Çev. G. Sart). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Otacıoğlu, S. G. (2007). Eğitim fakültelerinin farklı branşlarında eğitim alan öğrencilerin problem çözme beceri düzeylerinin karşılaştırılması. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 29, 73-83.
Özbulak, B. E., & Serin, N. B. (2011). Okul psikolojik danışmanlarının problem çözme ve sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 302-312.
Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 13-23.
Pallant, J. (2015). SPSS Kullanma Kılavuzu (Çev. Sibel, Balcı ve Berat, Ahi.). Ankara: Nobel Yayınları.
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Alanında Çalışanlar İçin Etik Kurallar (2011). Ankara Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
Rehber, E., & Atıcı, M. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine göre çatışma çözme davranışlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 323-342.
Sargın, N. (1993). Rehber öğretmenlerin empati düzeylerinin geliştirilmesine ilişkin bir model önerisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Schmidt, J. J. (2017). Okullarda Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik: Öğrenciler İçin Kapsamlı Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programları (Çev. Prof. Dr. S. Doğan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Sternberg, R. J. (1997). Thinking Styles. New York: Cambridge University Press.Sternberg, R. J., & Wagner, R. K. (1992). Thinking Styles İnventory. Unpublished Test, Yale University.
Sternberg, R. J., & Zhang, L. F. (2005). Styles of thinking as a basis of differentiated instruction. Theory Into Practice, 44(3), 245-253.
Sünbül, A. M. (2004). Düşünme stilleri ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim, 29(132), 25-42.
Şahin, N., Şahin, N. H., & Heppner, P. P. (1993). The psychometric properties of the problem solving inventory. Cognitive Therapy and Research, 17(4), 379-396.
Tabachnick, B. G., & Fidell L. S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı(Çev. Ed. Prof. Dr. M. Baloğlu). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Topcu, Erdur-Baker, & Çapa-Aydın (2010). Temel empati ölçeği Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 174-182.
Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe Sözlük. http://sozluk.gov.tr/adresinden 12.03.2019 tarihinden edinilmiştir.
Uyanık, N. (2017). Eğitim fakültesi öğrencilerinin düşünme stilleri ile düşünme ihtiyaçları arasındaki ihtiyaçların incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
Yağcı, E., & Özkeş, B. (2017). Öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ve düşünme stilleri arasındaki ilişki. Pegem Atıf İndeksi, 223-230.
Yıldırım, İ. (1992). Psikolojik danışma ve rehberlik programı öğrencileri ile psikoloji programı öğrencilerinin empatik eğilim ve empatik beceri düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 193-208.
YÖK (1988). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları (Eski Programlar): Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/ogretmen-yetistirmeadresinden 13.03.2019 tarihinden edinilmiştir.
YÖK (2018). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlariadresinden 10.03.2019 tarihinden edinilmiştir.
Yüksel-Şahin, F. (2015). Psikolojik Danışmanlar İçin El Kitabı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Zhang, L. F., & Postiglione, G. A. (2001). Thinking styles, self-esteem, and socio-economic status. Personality and Individual Differences, 31(8), 1333-1346.