Selçuk ÖZYÜREK, Doğan TÜRKYILMAZ, Ülkü DAĞDELEN, Nurinisa ESENBUĞA, Mustafa YAPRAK

Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunlarının işletme büyüklüğüne göre incelenmesi

Öz Bu çalışma ile Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özelliklerinin belirlenmesi ve sorunların tespit edilerek bu sorunlara çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. Çalışma materyalini 2017 yılında Erzincan il ve ilçelerinde koyunculuk işletmesi sahibi 106 kişi ile yüz yüze yapılan anket verileri oluşturmuştur. İşletmeler bir yaş ve üzerindeki hayvan sayılarına göre küçük işletme (≤100 baş), orta büyüklükte işletme (101-500 baş) ve büyük işletme (≥501 baş) olmak üzere üç gruba ayrılmış ve işletme büyüklüğünün çeşitli faktörlere etkisi incelenmiştir. İşletme başı bir yaş ve üzeri ortalama hayvan varlığı 381,9 baş olarak belirlenmiştir. Yetiştiricilerin %93’ünün serbest aşım, %4’ünün elde aşım ve %3’ünün ise sınıf usulü aşım yaptıkları belirlenmiş ve işletme büyüklüğünün koç katım yöntemi üzerinde istatistiki olarak önemli (p<0,05) etkisi tespit edilmiştir. Yetiştiricilerin %29’u doğumlarda ikizlik istememektedir. Büyük işletmelerin tamamının, küçük işletmelerin ise %81’inin sütü peynir olarak sattığı belirlenmiştir. Küçük işletmelerin %81’i, büyük işletmelerin ise tamamı Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliğine üyedir. Sürünün verimini artırmak için, yetiştiricilerin %82,8’i bilimsel bir ıslah yapmak istediklerini, geriye kalanların ise yapmak istemedikleri belirlenmiştir. Sonuç olarak yetiştiricilerin doğumlarda ikizlik istememeleri, ilk damızlıkta kullanma yaşının büyük olması, koç katımında kendi işletmelerinden koç kullanmaları ve koyunlara koç katımında ek yemleme yapmamaları gibi gerek işletme ekonomisi gerek de ülke ekonomisine zarar veren birtakım yanlış uygulamalar belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Koyunculuk, süt, koç katımı, yapısal özellik, anket

PDF

___

Akçapınar, H., 1994. Koyun Yetiştiriciliği. Medisan Yayın Serisi. No:8, Ankara, 123 pp.
Alçiçek, A., Yurtman, Y., 2009. Entansif Koyunculukta Besleme. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2): 1-13.
Altın, T., 2001. Koyunlarda Süt Veriminin Laktasyon Boyunca Değişimi Ve Farklı Yöntemlere Göre Tahmin Edilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 11(2), 1-7.
Anonim, 2018. Erzincan Valiliği. http://www.erzincan. gov.tr /cografi-yapisi. (Erişim tarihi: 27.02.2018)
Aşkın, Y., 2011. Van İli Merkez İlçede Küçükbas Hayvancılık Faaliyetleri Ve Genel Sorunlar. Yüksek Lisans Tezi, (Basılmamış), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 75 s.
Bilginturan, S., 2008. Burdur İli Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiriciler Birliği Üyesi İşletmelerin Yapısal Özellikleri Ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmamış), Isparta, 53 s.
Bilginturan, S., Ayhan, V., 2009. Burdur ili damızlık koyun ve keçi yetiştiriciler birliği üyesi koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 50(1): 1-8.
Ceyhan, A., Şekeroğlu, A., Ünalan, A., Çınar, M., Serbester, U., Akyol, E., Yılmaz, E., 2015. Niğde ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 18(2), 60-68.
Çetinkaya, K., 1982. İzmir, Aydın ve Manisa illerindeki koyunculuğun yapısal ve çevresel özellikleri içinde döl verimi durumu. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No:64. 113 s.
Çiçek, A., Erkan, O., 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma Ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 12. Ders Notları Serisi No: 6. Tokat, 185 pp.
Dellal, G., Eliçin, A., Tekel, N. ve Dellal, İ., 2002. GAP bölgesinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri. Proje Raporu 2002-1, Yayın No: 82. Ankara.
Demiral, K., İşcan, K. M., 2012. Akkaraman ırkı koyunlarda flushing uygulamasının döl verimi özelliklerine etkisi. Erciyes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 9(1), 23-28.
Dönmez, O., 2008. Bursa İli Koyunculuk İşletmelerinin Yetiştiricilik Açısından Yapısı. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 51 sayfa.
Esenbuğa, N., Macit, M., Karaoğlu, M. ve Dayıoğlu, H., 2001. Ek konsantre yemle beslenen İvesi ve Morkaraman ırkı kuzuların erken yaşta damızlıkta kullanılma olanakları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(2), 157-162.
Gezer, O., 2010. Sivas İli Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Basılmamış), Konya. 75 s. Karakuş, F., Akkol, S., 2013. Van ili küçükbaş hayvancılık işletmelerinin mevcut durumu ve verimliliği etkileyen sorunların tespiti üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, (Basılmamış), Van, 18(1-2), 9-16.
Kaymakçı, M. 2013. İleri Koyun Yetiştiriciliği. Genişletilmiş 4. Baskı, Bornova, İzmir, 370 pp.
Kaymakçı, M., Özder, M., Karaca, O., Torun, O., Baş, S., Koşum, N., 2009. Türkiye Koyun Islah Stratejisi. Türkiye Koyunculuk Kongresi, Ege Ünversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Bildiriler Kitabı. s:25- 34.
Özdemir, G., Daş, A., Nursoy, H., Ildiz, S., 2015. Bingöl İli küçükbaş hayvan yetiştiriciliği koç/teke katım dönemi uygulamalarının değerlendirilmesi, 26(1), 13–16.
Paksoy, S., Atılgan, A., Akyüz, A., Kumova, Y., 2006. Kahramanmaraş yöresi koyunculuk işletmelerinin yapısal yönden mevcut durumları ve geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1 (2): 17-27.
Sezenler, T., Köycü, E., Özder, M., Karadağ, O., Erdoğan, İ., 2007. Karacabey merinosu koyunlarında yaş ve vücut kondüsyon puanının kimi döl verim özelliklerine etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3), 277-281.
Tekinşen, K. K., Akar, D., 2017. Erzincan Tulum Peyniri. Atatürk Üniversitesi Veterinerlik Bilimleri Dergisi, 12(2): 218-226.
TUİK, 2018. Küçükbaş Hayvancılık Verileri. Türkiye İstatistik Kurumu (www.tuik.gov.tr), (Erişim tarihi: 27.02.2018).
Türkyılmaz, D., 2014. Atatürk Üniversitesi Ziraat İşletmesinde Yetiştirilen Saf Morkaraman Ve Romanov X Morkaraman Melez Kuzuların Döl Verimi, BüyümeGelişme ve Kesim Karkas Özelliklerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, (Basılmamış), Erzurum, 80 pp.
Yıldız, A., 2011. Van İli Merkez İlçede Küçükbaş Hayvancılık Faaliyetleri ve Genel Sorunlar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Van. 63 pp.
Yazıcıoğlu, E., Erdoğan, S., 2004. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Anatolia Akademik Yayıncılık. 1. Baskı. Ankara, 443 pp