Atlarda yürüyüş çeşitleri ve kusurları

Atların çeşitli yürüme ve koşma çeşitleri vardır. Bunların hepsi at yürüyüşü olarak adlandırılır. Birçok at ırkı doğuştan gelen yetenek ile adeta, tırıs, rahvan, kenter ve dörtnal olarak adlandırılan farklı yürüyüş çeşitlerine sahiptir. Adeta yürüyüş çeşidinde atın dört ayağı da yere arka arkaya, sıra ile tek tek basar. Ayakların basma sırası art sol, ön sol, art sağ ve ön sağ şeklindedir. Tırıs iki vuruşlu bir yürüyüş çeşidi olmasına rağmen, çapraz ayaklar yere aynı anda basar. Rahvan yürüyüş, tırıstan hızlı ama dörtnaldan daha yavaştır. Bir taraftaki iki ayak aynı anda havaya kalktığı anda, diğer taraftaki iki ayağın yere bastığı bir yürüyüş çeşididir. Kenterde bir ön ayak yere bastıktan sonra diğer ön ayakla aynı anda çapraz arka ayak yere basar, son olarak diğer art ayak bağımsız olarak yere basar. Dörtnal yürüyüş üç vuruşlu bir yürüyüştür. Ayakların basış sırası ön sol, art sağ, art sol ve ön sağ şeklindedir ama ön sol çok kısa bir ara ile ön sağdan sonra yere basar. Sadece bazı ırklara özgün yürüyüş çeşitleri de bulunmaktadır. Bazı ırklar 4, 5 veya daha fazla yürüyüş çeşidini doğal olarak veya eğitimle icra edebilirler. Atlar çeşitli sebeplerden dolayı bazen hatalı yürüyüş icra edebilirler. Atlarda görülen yürüyüş çeşitleri ve kusurları bu çalışmada bir arada incelenmiştir.

Horses have different ways of walking and running. All of them are called as horse gait. Most horses inherently possess different distinct forms of gaits which are called the walk, trot, pace, canter and gallop. At the walk, the four legs are placed to the ground in regular succession. The sequence of foots is left fore, right hind, right fore, left hind. At the trot, even though the trot is a two-beat gait, the diagonal legs are moved synchronously. The pace is faster than trot but slower than canter. In the pace, the two legs on the same side of the horse move forward together. At the canter, one foreleg leads while the other foreleg and its diagonal hind leg move together, and the other hind leg moves independently. At the gallop gait, it is a three-beat gait. The footfall sequence is right hind, followed by left hind slightly before right fore, followed by left fore. There are unique types of gaits that only some breeds are capable of them. Some horse breeds have a 5, 6 or more gaits that is either natural or trained. Because of variety of reasons horses can sometimes perform walking incorrectly. Gait and fault types are altogether studied in this review.

___

Aalto, P. 2000. Orhun Yazıtlarındaki At İsimleri Üzerine. Türk Dili, Kasım: 453-457.

Alarslan, E. 2009. Van İli Erciş İlçesi Ulupamir Köyündeki Geleneksel At Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.

Anonim, 20 HorseGait. en.wikipedia.org/wiki/ Horse_gait (Erişim 21.03.2011)

Aral, N. 1974. Türkiye’de Yetiştirilen Hayvan Türleri, Yetiştiricilik Tarihi ve Teknolojisi (1923-1931). Türkiye Jokey Kulübü Yayınları. Ankara.

Arpacik, R. 1996. At Yetiştiriciliği. Şahin Matbaası, Ankara. Atığ, S. 1995. Türkiye’de At Yarışları. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu (Ed. Naskali, E. G.). Resim Matbaacılık. İstanbul.

Batu, S. 1962. Türk Atları ve At Yetiştirme Bilgisi. A. Ü. Veteriner Fakültesi Yayınları:13. Ankara.

Bayram, D., Öztürk, Y. ve Küçük, M. 2005. Van Yöresinde Yetiştirilen Atlarda Fenotipik Özellikler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16 (1): 85Bilgin, O. 1995. Türk Edebiyatında Rahşiyeler. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu Kitabı. Resim Matbaacılık A.Ş. İstanbul.

Boztepe S 2011. At Yetiştirme Ders Notları. http://www.saimboztepe.com/genel/23-atyetistirme-ders-notlari.html Erişim 12 Kasım 2011 Çağlayan T, İnal S, Garip M, Coşkun B, İnal F, Günlü A and Güleç E. 2010. The Determination of Situation and Breed Characteristics of Turkish Rahvan Horse in Turkey. Journal of AnimalandVeterinaryAdvances 9: 674-680.

Düzgüneş, O. 1946. Atçılık (Üretme, Bakım ve Yemleme Usulleri). Ali Rıza İncealemdaroğlu Matbaası, Zonguldak.

Düzgüneş, O. 1953. Türkiye Hayvan Yetiştirme Müesseselerinde Saf ve Yarımkan Arap Yetiştirme, Vücut Yapılışı ve Verimleri ile Bunların Birbirleri ile Mukayesesi.

Emiroğlu, K. ve Yüksel, A. 2009. Yoldaşımız At. Yapı Kredi Kültür Yayınları, Ankara.

Esin, E. 1995. Türk Sanatında At. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu (Ed. Naskali, E. G.). Resim Matbaacılık. İstanbul.

Güleç, E. 2002. Türk At Irkları. Bilgi Müşavirlik ve Mühendislik (Elde basım), Ankara.

Hendricks, B. L. 1995. International Encyplopedia of HorseBreeds. University of Oklahoma Press. Norman andLondon, UK.

İsakov, B. 2011. Kırgız Konar Göçerlerinde Kasaplık Geleneği: At Kesme Adeti. ActaTurcica, III (2): 24

Kaygısız A, Orhan H, Vanlı Y, Güler A ve Gökdere M A (2011). Sultansuyu Tarım İşletmesinde yetiştirilen Türkiye Arap Atlarının vücut ölçülerine ait fenotipik ve genetik parametre tahminleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1 (1): 69Oğuz, M. Ö. 1994. Anadolu’da Atın Yeniden Keşfi veya Atlı Tarım Hakkında Yozgat’tan Bir Kesit. Milli Folklor, 3 (22): 49-52.

Said, Z. 1940. Türkiye’de Atçılığın Ehemmiyeti ve Araştırma Mevzuu. T. C. Ziraat Vekâleti Yüksek Ziraat Enstitüsü Çalışmalarından, Sayı: 62. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Yayını. Ankara.

Sakaoğlu, S. 1995. Türk Masallarında At Motifi. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu (Ed. Naskali, E. G.). Resim Matbaacılık. İstanbul.

Schönig, C. 1995. Sibirya’da At ve Atçılık Terimleri. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu (Ed. Naskali, E. G.). Resim Matbaacılık. İstanbul

Sertkaya, O 1995. Eski Türk Kültüründe At. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu Kitabı, 11-14 Mayıs 1994. Resim Matbaacılık, İstanbul.