Hatice UYANIK

Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar Işığında Eskiçağ’da Turhal Kalesi

Turhal, Karadeniz Bölgesi’nin Orta Karadeniz Bölümü’nde yer alan Tokat iline bağlı bir ilçedir. Karadeniz Bölgesi’nden İç Anadolu Bölgesi’ne geçiş kuşağında bulunan Turhal ilçesi, doğusundan Tokat il merkezi, batısından Zile ilçesi, güneyinden Pazar ilçesi, kuzeyinden Erbaa ilçesi ve Amasya ili ile sınırlıdır. Amasya, Tokat ve Zile’yi birleştiren yolların kesiştiği stratejik bir noktada yer alan Turhal Kalesi ise ilçe merkezindeki sarp ve dik bir kaya bloğu üzerine kurulmuştur. Turhal Kalesi, bugüne kadar çok sayıda araştırmacı tarafından ziyaret edilmiştir. Bu araştırmacılar eserlerinde, kalenin arkeolojik dokusu ve ziyaret ettikleri dönemdeki durumu hakkında bilgi vermişlerdir. Bu bilgiler ve antik kaynaklar dikkate alınarak Turhal Kalesi’nde tarafımızdan ayrıntılı bir yüzey araştırması yapılmıştır. Yaptığımız arkeolojik yüzey araştırması sonucunda daha önceki araştırmacıların Turhal Kalesi’nde yer aldığını bildirdiği birçok arkeolojik kalıntının günümüze kadar ulaşmadığı görülmüştür. Ancak elde edilen tarihi ve arkeolojik veriler, Turhal Kalesi’nin yer aldığı tepenin M.Ö. II. binyıldan Osmanlı Dönemi’ne kadar kesintisiz bir şekilde yerleşim gördüğüne tanıklık etmekte olup, Turhal Kalesi’nin Eskiçağ’da askeri ve ekonomik açıdan önemini her daim koruduğuna, Hellenistik Dönem’de de idari açıdan ayrı bir kimlik kazandığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Turhal, Kale, Sur, Basamaklı tünel, Gaziura

Turhal Fortress in Ancient in the Light of Historical and Archaeological Research

Turhal is a district of Tokat province, located in the Central Black Sea Division of the Black Sea Region. Located in the transition zone from the Black Sea Region to the Central Anatolia Region, Turhal district is bordered by Tokat province center from the east, Zile district from the west, Pazar district from the south, Erbaa district and Amasya province from the north. Turhal Fortress, located at a strategic point where the roads connecting Amasya, Tokat and Zile intersect, was built on a steep and steep rock block in the town center. Turhal Fortress has been visited by many researchers to date. In their works, these researchers gave information about the archaeological texture of the fortress and its current situation at the time they visited. Taking this information and ancient sources into consideration, we carried out a detailed archaeological survey in Turhal Fortress. As a result of our archaeological survey, it was seen that many archaeological remains that previous researchers reported to be located in Turhal Fortress have not survived to the present day. However, the historical and archaeological data obtained testify that the hill on which Turhal Fortress is located was inhabited uninterruptedly from the 2nd millennium BC to the Ottoman Period, and that it points out that Turhal Fortress always maintained its military and economic importance in the Ancient and also that it was gained a separate administrative identity in the Hellenistic Period.

Keywords:

Turhal, Fortress, Rampart, Stepped tunnel, Gaziura,

PDF

___

Alp, S. (1991). Hethitische Briefe Aus Maşat-Höyük, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Anderson, J. G. C. (1903). A Journey of Exploration in Pontus. Studia Pontica I. Bruxelles.
Anderson, J. G. C., Cumont, F., Grégoire, H. (1910). Recueil des inscriptions grecques et latines du Pont et l'Arménie, Studia Pontica III, Fascicule 1, Bruxelles.
Arslan, M. (2007). Mithradates VI Eupator: Roma’nın Büyük Düşmanı. Odin Yayıncılık.
Bean, G. E. (1953). Pontos Yazıtları. Belleten, XVII (66), 151-178.
Belck, W. (1901). Forschungsreise in Kleinasien. Zeitschrift für Ethnologie 33, 452-522