Hz. Peygamber’in Tebliğine Tepkileri Bakımından Abdülmuttalib’in Çocukları -Asabiyet Bağlamında Bir Değerlendirme-

Câhiliye dönemi Arap toplumunun en belirgin özelliklerinden birisi kabilelerdeki birlik ve dayanışma ruhu anlamına gelen asabiyettir. Kabile üyesini koşulsuz koruyup kollamayı, haklının değil akrabanın yanında olmayı salık veren bu dayanışma biçimi İslâm’a uygun olmadığı için Hz. Peygamber, aynı inanç etrafında birleşmek suretiyle din kardeşliğini toplumda yerleştirmeye çalışmıştır. Ancak gerekli hallerde asabiyetten istifade de etmiştir. Hz. Peygamber önce en yakını olan akrabalarını, Benî Abdülmuttalib’i ve Benî Hâşim’i sonra da tüm Kureyş kabilelerini İslâm’a davet etmiştir. Bu süreçte Abdülmuttalib’in çocuklarından Hz. Peygamber’e her daim destek olan Ebû Tâlib, her fırsatta tebliğe engel olmaya çalışan ve âyetle lanetlenen Ebû Leheb, ilk anda asabiyet gereği yeni dine girdiğini ilan eden Hz. Hamza, yeğeninin güvenli bir çevreye kavuşması için çaba gösteren Hz. Abbas ve Hz. Peygamber’i her zaman cesaretlendiren, çocuklarını dayılarının oğluna destek olmaları için teşvik eden halalarının hem Hz. Peygamber ile hem de kendi aralarında İslâm tebliği hakkında bazı münakaşalar yaşanmıştır. Bu makalede onların aralarındaki tartışmalar ve tebliğe verdikleri tepkiler, asabiyet bağlamında ele alınmaktadır.

Abdulmuttalib’s Children in terms of Their Reaction to Prophet Muhammad’s Dawah -An Evaluation in the Context of Asabiyyah-

One of the most distinctive features of the Arab society in the period of Jahiliya is asabiyyah, which means the spirit of unity and solidarity in tribes. This form of solidarity, which recommends protecting the tribe member unconditionally and being with the relatives, not the righteous, is not suitable for Islam. Therefore, The Prophet tried to establish the religious brotherhood in the society by uniting around the same faith. However, when necessary, he also benefited from asabiyyah. The Prophet first invited his closest relatives, namely the Bani Abdulmuttalib and the Bani Hashim, and then all the Quraysh tribes to Islam. In this process, Abu Talib, one of Abdulmuttalib's children, always supported the Prophet, Abu Lahab tried to prevent the prophet at every opportunity and was cursed with verse, Hamza declared that he had entered the new religion due to asabiyya, Abbas made efforts for his nephew to have a safe environment. His aunts always encouraged The Prophet and encouraged their children to support their uncle's son. There were discussions and conversations between his uncles and aunts about the message of Islam both with The Prophet and among themselves. In this article, their discussions and their reactions to the message of Islam are discussed in the context of asabiyyah.

Keywords:

Sirah, Prophet Muhammad, Dawah, Abdulmuttalib Asabiyyah,

PDF

___

Adıgüzel, Osman. Hz. Peygamber’in Dedesi Abdülmuttalib ve Halalarının Hayatları. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2018.
Ahmed Hilmi, Şehbenderzâde Filibeli. İslâm Tarihi. İstanbul: Akpınar Yayınevi, 1987.
Algül, Hüseyin. “Hamza”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/500-502. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Ali, Cevad. el-Mufassal fî târîhi kable’l-İslâm. 9 Cilt, 1993.
Apak, Adem. Anahatlarıyla İslâm Tarihi. 4 Cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2011.
Apak, Adem. “Kabile Asabiyetinin Mahiyeti Üzerine Değerlendirmeler”. İslam Tarihi Araştırmaları Dergisi 3/1 (2017), 76-91.
Başaran, Selman. “Ervâ bint Abdülmuttalib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/317. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. Belâzürî. Ensâbü’l-Eşrâf. Kahire: Dâru’l-Me’ârif, ts.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi’u’s-sahîh. 8 Cilt. İstanbul: Dârü’t-Tıbâati’l-Âmire, 1315.
Çağrıcı, Mustafa. “Asabiyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/453-455. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Demircan, Adnan. Cahiliye Arapları. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
Derveze, İzzet. Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Mehmet Yolcu. 2 Cilt. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2. Basım, 2012.
Diyanet İslâm Ansiklopedisi. “Abbas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/16-17. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
Fayda, Mustafa. “Âtike bint Abdülmuttalib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/73. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ebû Tâlib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/237-238. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Gündüz, Mehmet Salih. “Hz. Hamza’nın Hayatı, Kişiliği ve İslam Tarihindeki Yeri”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (2017), 209-240.
Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 5. Basım, 1995.
İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muavvaz. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
İbn Haldûn, Abdurrahmân b. Muhammed. Mukaddime. çev. Zakir Kadiri Ugan. 2 Cilt. İstanbul, 1991.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekkâ vd. Kahire, ts.
İbn İshâk. es-Sîre. thk. Muhammed Hamidullah, ts.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn b. Şihâbiddîn Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 21 Cilt, 1997.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî. Lisânü’l-’Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1994.
İbn Sa’d. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 2001.
İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Muhammed b. Muhammed el-Ya‘merî. ‘Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-megāzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. thk. Muhammed el-Îd el-Hatravî - Muhyiddîn Müstû. 2 Cilt. Medine: Dârü’t-Türâs, 1992.
İbnü’l-Esîr, İzzeddîn Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü’l-gâbe fî ma‘rifeti’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed Muavvaz - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed. Kitâbü’l-Esnâm. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1995.
Kanarya, Bayram. “Hadislerde Asabiyetin Reddi ve Birlikte Yaşama Ahlakı -Cahiliye Asabiyetinden İslam Toplumuna Doğru-”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 10/3(21) (2018), 831-848.
Kapar, Mehmet Ali. “Ebû Leheb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/178-179. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Kiraz, Ömer Faruk. Hz. Peygamber’in Amcaları. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2007.
Koçyiğit, Tahsin. “Asabiyetten Uhuvvete -Medine’de Hz. Peygamber’in (s.a.v.) İslâm Kardeşliğine Dayalı Bir Toplum Oluşturma Stratejisi Üzerine-”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/41 (2015), 9-42.
Köksal, M. Âsım. Hz. Muhammed ve İslâmiyet / Mekke Devri. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1981.
Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Rifâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/97-98. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Sikāye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/177-178. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Lings, Martin. Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Nazife Şişman. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
Oflaz, Abdülhalim. “Ebû Leheb ve Hz. Peygamber ile Olan Münasebetleri”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/1 (2020), 167-185.
Önkal, Ahmet. Rasûlüllah’ın İslam’a Davet Metodu. Konya: Esra Yayınları, 10. Basım, 1995.
Rubin, Uri. “Ebû Leheb’in Elleri ve Ka’be’nin Ceylanı”. çev. Asım Sarıkaya. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2017), 358-363.
Uraler, Aynur. “Hz. Peygamber’in Ailesinden Bir Hanım: Halası Safiyye bint Abdilmuttalib”. Diyanet İlmî Dergi 45/2 (2009), 131-138.
Uraler, Aynur. “Safiyye bint Abdülmuttalib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/475-476. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Ünal, Ömer. “Ebû Tâlib: Hayatı ve Edebi Kişiliği”. EKEV Akademi Dergisi 7/17 (2003), 113-132.
Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer. Kitâbü’l-Megāzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. London, 1966.
Yavuz, Zeynep. Hz. Peygamber’in Halaları. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
Yılmaz, Mehmet. “Safiyye bint. Abdülmuttalib’in Şiirlerinde Allah Resûlü’ne Mersiye”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 1033-1064.
Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.