Ermeni Kaynaklarında Siyer Anlatıları -Movses Dasxurants'i’nin Tarihi Örneği-

Resulullah’ın (as) vefatından sonra hızla genişleyen İslâm fetihleri neticesinde Müslümanlar farklı coğrafyalarda, birbirinden farklı toplumlarla karşılaşmışlardır. Ermeniler de bu milletlerden birisidir. Bu bağlamda özellikle Hz. Ömer dönemindeki fetihlerden sonra Müslüman toplumla Ermeni milletinin karşılaştıklarını ve sonraki dönemlerde de bir arada yaşamaya başladıklarını söylememiz mümkündür. Ancak söz konusu münasebetlerin yoğunlaşması çok daha sonraki dönemlerde gerçekleşmiştir. Buna rağmen Ermeni tarihçiler tarafından telif edilen bazı kitaplarda ilk dönem İslâm tarihine ilişkin bilgiler yer almış, Resulullah (as) ve sahabe dönemi hadiseleri hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur. İslâm tarihi kaynaklarında yer alan bilgilerle hemen hemen aynı dönemlerde telif edilen, farklı etnik kimliklere sahip yazarların verdiği bilgilerin kıyas edilebilmesi için elbette bu çalışmada ele aldığımız kaynak kitaplara benzer başka pek çok kitabın da incelenmesi gerekmektedir. Çalışmamızı tek bir kaynak kitapla sınırlamamızın nedeni ise makalenin sınırları gereğidir. Dolayısıyla bu çalışmada yer alan bilgiler Ermeni tarihçilerinin tamamının genel görüşünü yansıtmasa da Müslüman olmayan tarih yazarlarının Siyer anlatılarına dair bir örnek oluşturacaktır.

Narrations of Sirah in Armenian Sources -Sample of Movses Dasxurants’s History-

As a result of the rapidly expanding Islamic conquests after the death of the messenger of Allah (pbuh), Muslims encountered different societies in different geographies. Armenians are one of these nations. In this context, it is possible to say that the Muslim community and the Armenian nation encountered especially after the conquests during the Omar period and that they started to live together in the following periods. However, the intensification of these relevant relations took place in much later periods. Nevertheless, some books copyrighted by Armenian historians contained information about the Islamic history of the first period and evaluations were made about The Messenger of Allah (pbuh) and the hadiths of the companion period. In order to compare the information provided by authors of different ethnic identities, which were copyrighted in almost the same periods, of course many other books similar to the source books we discussed in this study need to be examined. The reason why we do not limit our work to a single source book is by the limits of the article. Therefore, although the information contained in this study does not reflect the general view of all Armenian histories, it will be an example of narrations by non-Muslim history writers upon Sirah, the Prophet Muhammad’s biography.

Keywords:

Sirah, Armenian, History, Xorenatsi Islamic conquests,

PDF

___

“Armenia Language”. Penny Cyclopaedia of The Society. London: y.y., 1833.
Agathangelos. History of The Armenians. çev. R. W. Thomson. New York: y.y., 1976.
Albek, Suzan. Dorylaion’dan Eskişehir’e. Eskişehir: AÜ Eğitim Sağlık ve Bilimsel Arş. Vakfı Yayınları, 1991.
Armenian House. “Hovhann Mamikonyan”. Erişim 10 Ekim 2019. http://armenianhouse.org/ mamikonyan/hovhan-mamikonyan-am.html.
Asori, Zenob Glak, Patmut’iwn Taronoy, Venedik: y.y., 1832.
Bedrossian, Robert. Movses Dasxurants'i's History of the Aghuans. New Jersey: y.y., 2010.
Bowman, Sheridan. Radiocarbon Dating. Berkeley: y.y., 1990.
Buzandac'i', P'awstos. History of the Armenians. çev. Robert Bedrosian. New York: y.y., 1985.
Dabağyan, Levon Panos. Türkiye Ermenileri Tarihi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2005.
Dasxuranci, Movses. The History of the Caucasian Albanians. çev. C.J.F.. London: y.y., 1961.
Glag, Zenob de. ‘Histoire de Daron’. Collection des Historiens Anciens et Modernes de l’Armenie. çev. Victor Langlois. Paris: y.y., 1867.
GU, Goethe University. “Profile of The Institute”. Erişim 20 Ekim 2019. http://www.goethe-university-frankfurt.de/60291328/Profile_of_the_Institute.
Hock, Hans Henrich - D. Joseph, Brian. Language History, Language Change and Language Relationship. Berlin: y.y., 2009.
Kaghankatuats’i, Movses. Patmut’iwn Aghuanits’ Ashkharhi. Erivan: y.y., 1983.
Kalankatlı, Moses. Alban Tarihi ve Alban Salnâmesi. çev. Yusuf Gedikli. İstanbul: Selenge Yayınları, 2006.
Kalankatuklu, Moisey. Albaniya Tarixi ve Alban Salnamesi (Mxitar Koş). çev. Ziya Bünyadov. Bakü: y.y., 2006.
Küçük, Abdurrahman. Ermeni Kilisesi ve Türkler. Ankara: Berikan Yayınevi, 2009.
Nalpantean, Zenop. The Shepherd and His Flock. New York: St. Vartan Pr, 1989.
P'arpec'i', Ghazar. History of the Armenians. çev. Robert Bedrosian. New York: y.y., 1985.
Peeters, Paul. “Pour l’histoire des Origines de l’alphabet Armenien”. Revue des Etudes Armeniennes (R.E.A.) 9 (1929), 203-237.
Prichard, James Cowles. Researches Into The Physical History of Mankind. London: y.y., 1826.
Sbeosi, Patmut’iwn Sbeosi, Tiflis: y.y., 1913.
Sebeos. Sebeos’ History. çev. Robert Bedrosian. New York: y.y., 1985.
Suk’iasyan, Ashot Muradi. Zhamanakakitsʻ Hayotsʻ Lezu. Erivan: y.y., 1989.
Togan, A. Zeki Velidi. Tarihte Usul. İstanbul: y.y., 1985.
Xoranatsi, Movses. Patmut’iwn Hayots. Venice: y.y., 1913.