ERMAN, TAHİRE VE ÖZALOĞLU, SERPİL. BİR VARMIŞ BİR YOKMUŞ TOPLUMSAL BELLEK, MEKÂN VE KİMLİK ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

Öz Mekân çalışmaları ve bellek çalışmaları, 1960’lardan bu yana benzer bir eğilimle sosyolojiden edebiyata, psikolojiden kent bilimlerine kadar birçok disipline konu olmuştur. Bu süreçte, çeşitli kuramsal bakış açılarının ilgi alanına giren bellek ve mekân, kimliği kuran unsurlar olarak birlikte ele alınmaya başlanmıştır. Erman ve Özaloğlu’nun derledikleri bu çalışma da söz konusu unsurlara ve bu unsurlar arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Bellek ve mekâna dair çalışmaların çok sayıda disiplinin ortak ilgisi olduğu burada da göze çarpmaktadır, zira yazarlar arasında iki araştırmacı, bir küratör ve üç doktora öğrencisinin dışında çok sayıda akademisyen yer almaktadır. Akademisyenlerin alanlarına bakıldığındaysa felsefeden antropolojiye, tarihten dil ve iletişim bilimlerine, siyaset bilimi ve kamu yönetiminden sosyoloji ve sosyal hizmete kadar geniş bir çeşitlilik göze çarpmaktadır. Ancak, şehir ve bölge planlama, iç mimarlık ve çevre tasarımı ile mimarlık gibi mekânı temel alan disiplinlerden akademisyenler (13 akademisyen) bu çalışmanın yazarları arasında çoğunluğu oluşturmaktadır. Bellek ve mekân ilişkisine odaklanan bu derleme kitap, sekiz bölümden ve 28 makaleden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel hatlarıyla bellek, mekân ve tarih ilişkisiyle ilgili kuramsal tartışmaların yanı sıra belleğin bir edebi eserdeki yansımasına yer verilmektedir. İkinci bölüm bellek ve mekân ilişkisini yakın geçmişe ait mekânlar (İkramiye evleri, Büyük Efes Oteli, Petkim-Aliağa konut yerleşkesi gibi) ve bu mekânlarda gerçekleşen dönüşümler üzerinden ele almaktadır. Mekânsal değişme ve dönüşüm konularını ele alan çalışmalar, ikinci bölümden başlayıp, dördüncü bölüme kadar devam etmektedir. Üçüncü ve dördüncü bölüm özellikle kentsel mekânda gerçekleşen ve gecekondu olgusunu da içeren dönüşüm projeleri ve toplumsal yansımalarına eğilmektedir. Beşinci bölüm, özellikle hafıza mekânlarına ayrılmıştır. Altıncı bölüm, toplumsal çeşitlilik vurgusuyla farklı toplumsal grupların mekâna dair deneyimlerine yer verirken Neo-liberal Dönüşümler başlıklı yedinci bölüm, bir anlamda kitabın alt metnini başlığa taşımış durumdadır. Sonuncu bölüm ise mekân, kimlik ve aidiyet konularına eğilmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Hafıza, Mekan, Kimlik

___

Dovey, Kimberly. “Home and Homelessness”, Home Environments: Human Behaviour and Environment, haz. I. Altman ve C. Werner (New York: Plenum, 1985).

Nora, Pierre. Hafıza Mekânları, trc. M. Özcan. (İstanbul: Dost Kitapevi, 2006).

Öymen Özak, Nilüfer ve Pulat Gökmen, Gülçin. “Bellek ve Mekân İlişkisi Üzerine Bir Model Önerisi”. İtüdergisi/a, (2009): 145-155.

Ricoeur, Paul. Hafıza, Tarih, Unutuş, trc. M. Emin Özcan. (İstanbul: Metis Yayınları, 2012).