IRKÇILIĞIN DÖNÜŞÜMÜ: KAVRAMSAL VE KURAMSAL BİR ANALİZ

Irk kavramının insanları tasnif için, biyolojik bir araç haline getirilmesi ve insan çeşitliliğinin deri rengi, kafatası gibi fenotipik özelliklerle ileri-geri, aşağı-üstün, efendi-köle gibi söylemlerle ayrıştırılması biyolojik ırkçılık denilen bir ideolojinin doğuşuna sebebiyet vermiştir. Bunda özellikle 17. yüzyıldan sonra bilimsel bir çaba içinde üretilen ırk kuramları ve bu kuramların çeşitli felsefi yorumları önemli ölçüde etkili olmuştur. Bu gelişmeler ise tarihsel süreçte (günümüzde geçerliliği olmayan) bilimsel verilerin sağladığı meşruiyetle, özellikle kendilerini modern gören Batı toplumlarının, geri görülen farklı fiziksel ve kültürel özellikteki insanları, dışlama, ötekileştirme, düşmanlaştırma ve yok etme pratiklerini arttırmıştır. İnsanlığın, 20. yüzyılın ortalarına kadar yaşadığı, köle ticaretinden soykırımlara kadar çeşitlenen acı tecrübelerden sonra, özellikle genetik bilimindeki gelişmeler, bilimsel manada bir ırk kavramının insanları sınıflandırmada kullanılamayacağını ortaya koymuştur. Özellikle 1970’lı yıllardan sonra ise, kültürel farklılıklarla insanların dışlandığı ve ötekileştirildiği, “ırksız ırkçılık” çerçevesinde değerlendirilen, bir yeni ırkçılık türü fenomen haline gelmiştir. Bu yeni ırkçılığın kökleri organik olarak biyolojik ırkçılıkla bağlıdır ve onun dönüşen halidir. Bu çalışmanın konusu, tarihsel süreçte, eski biyolojik ırkçılıktan yeni kültürel ırkçılığa doğru evirilen bu dönüşümün temel etmenleri ve kavramların muhtevalarındaki değişikliklerdir. Yöntem olarak, karşılaştırmalı “tarihsel sosyolojik analiz” benimsenmiştir. Çalışmanın amacı ise eskiden ve yeniye ırkçılık ideolojisine ışık tutarak, tarihsel dönemlerin bilimsel, sosyal, siyasal ve ekonomik şartlarına göre geçirdiği dönüşümü analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler:

Irk, Biyolojik Irkçılık, Irk Kuramları, Yeni Irkçılık, Kültürel Irkçılık

TRANSFORMATION OF RACISM: A CONCEPTUAL AND THEORETICAL ANALYSIS

The use of race concept as a biological tool for classification and the separation of human diversity with discourses such as primitive and civilized,down-superior, master-slave with its phenotypic characteristics caused the emergence of a ideology called biological racism. Especially, race theories produced in a scientific effort after the 17th century and various philosophical interpretations of these theories have been influential. These developments, however, increased the exclusion, marginalization, enmity and destruction practices of Western societies they apply for other societies with different physical and cultural characteristics through the legitimacy provided by scientific data that are not valid today. Until the middle of the 20th century, after the painful experiences of humanity that varied from slave trade to genocide, advances in genetic science have scientifically revealed that the concept of race cannot be used to classify people. Especially after the 1970s, a new type of racism in which people are excluded and alienated by cultural differences and evaluated within the framework of "racism without race” has become a phenomenon. The roots of this new type of racism are organically linked to biological racism and are capable of transforming with it. The focus of this study is the main factors of this transformation evolving from old biological racism to new cultural racism and historical changes in the content of these concepts. To do this, comparative "historical sociological analysis" was adopted. The aim of the study is to analyze the transformation of racism in line with the scientific, social, political and economic conditions of historical periods by shedding light on the ideology of racism from old and new.

PDF

___

Aktaş, M. (2019). "Antisemitizm ve Nazizm". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt:12, Sayı:68. s.286-297.
Aşar, S. (2009). Irk ve Irkçılık Üzerine Tartışmalar ve Yeni Irkçılık, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Balibar, E. (2007). “Bir Yeni-Irkçılık Var mı?” E. Balibar ve I. Wallerstein. (Editörler). Irk, Ulus, Sınıf: Belirsiz kimlikler (Çev.: Nazlı Ökten). İstanbul: Metis Yayınları, 27-40.
Banton, M. (2001). “The Idıom of Race”. Les Back and John Solomos (Eds.)Theories of Race and Racism. London: Routledge. pp. 51-63.
Bernasconi, R. (2011). Irk kavramını kim icat etti? Felsefi düşüncede ırk ve ırkçılık. (Çev. Z. Direk, İ. Esiner, T. Meriç ve N. Okten). İstanbul: Metis Yayınları.
Boas, F. (1940). Race, Language and Culture. New York: The Free Press (The Macmillan Company).
Cox, O. (2001). “Race Relations: Its meaning, beginning and progress”. Les Back and John Solomos (Eds.)Theories of Race and Racism. London: Routledge, pp. 71-78.
Fenton, S. (2001). Etnisite: Irkçılık, sınıf ve kültür. (Çev. N. Şad) İstanbul: Phoenix Yayınevi.
Fontette, F. D. (1991). Irkçılık. (Çev: H. Karyol). İstanbul: İletişim Yayınları.
Heywood. A. (2014). Siyasi İdeolojiler. Ankara: Adres Yayınları.
Keneş, H.Ç. (2012). “Biyolojik Mitten Kültürel Mite: “Yeni” Irkçılık Nedir?”. Dipnot Üç Aylık Sosyal Bilim Dergisi, Sayı 9. 5-25.
Kevles, D. J. (1999). “Eugenics and human rights.” BMJ 319 Vol:(7207): 435–438
Kolbert, E. (2018). “Dış Görünüş”. National Geographic Türkiye, Irk Özel Sayısı, Nisan 2018.No.202. 54-67.
Lavalette, M. and Penketh, L. (Eds). (2014). Race, Racism and Social Work: Contemporary issues and debates. Chicago: Policy Press. pp.9,12
Malik, K. (1996). The Meaning of Race: Race, History and Culture in Western Society. New York: Palgrave.
Miles, R. (1997). “Günümüz Avrupasında Irkçılığı Açıklarken”. S. Westwood ve A. Rattansi (Editörler). Irkçılık, Modernite ve Kimlik. (Çev: Sevda Akyüz). İstanbul: Sarmal Yayınları, 231-268.
Miles, R. (2000). Irkçılık. (Çev. Sibel Yaman). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Mosse, G. (1999). “Eighteenth-Century Foundations”. Martin Bulmer and John Solomos (Eds). Racism. New York: Oxford University Press Inc.. pp.40-49.
Omi, M. and Winant, H. (2002). “Racial Formation”. Philomena Essed and David Theo Goldberg (Eds.). Race Critical Theories: Text and Context. Malden: Blackwell Publishing, pp.123-145.
Özbek, M. (1979). İnsan ve Irk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Özbek, M. (2015). Irklara Veda, Yaşasın Biyolojik ve Kültürel Çeşitlilik. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
Özbek, S. (2003). Irkçılık. İstanbul: Bulut Yayınları.
Özbek, S. (2012). Irkçılık. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
Özel Özcan, M.S. (2020). Uluslararası Alanda İmparatorlukların Hikayesi: Rusya Federasyonu Örneği. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Özener, B. (2017). İnsan Çeşitliliği: Irksal Farklılıklar mı, Evrimsel Adaptasyonlar mı? İstanbul: Alfa Bilim.
Poliakov, L. (2011). Ari Miti: Avrupa‟da Irkçı ve Milliyetçi Fikirlerin Tarihi. (Çev. Y. Kaya ve A. Yıldırım). Ankara: Epos Yayınları.
Rivera, M.B.C. (2019). “Race and Human Variation”, University of Cambridge, http://explorations.americananthro.org/wpcontent/ uploads/2019/09/Chapter-13-Race-and-Human-Variation- 3.0.pdf (Erişim Tarihi, 16.03.2020).
Rubiés, J. P. (2013). Race, Climate and Civilization in the Works of François Bernier. Purusārtha, (31), 53-78.
Rütsche, B. (2013). Öjeni ve Anayasa: Özgür Hukuk Devletinde Ebeveynlerin Öjenik Taleplerinin Düzenlenmesi. (Çev: Melike Belkıs Aydın). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20. Yıl Özel Sayısı.235-250.
Somersan, S. (2004). Sosyal Bilimlerde Etnisite ve Irk. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Somersan, S. (2013). “Irkların Olmadığı Bir Dünyada Irkçılık.” Çayır K. ve Ceyhan M. A. (Der.). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 199-211.
Sumbas, A. (2009) “Batı Avrupa’da Yükselen Yeni Irkçılık Üzerine Bir Deneme”, Alternatif Politika, Eylül 2009, Cilt 1, No:2, ss. 260-281.
Şenel, A. (1984). Irk ve Irkçılık Düşüncesi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Taguieff, P. A. (1999). “ The New Cultural Racism in France”. Martin Bulmer and John Solomos (Eds). Racism. New York: Oxford University Press Inc. pp.206-213.
Taş, M. (1999). Avrupa‟da Irkçılık. İstanbul: İmge Yayınevi.
Tatlı, A. (2008). Evrim ve Yaradılış. İstanbul: Nesil Yayınları.
Todorov, T. (2001). “Race and Racism”. Les Back and John Solomos (Eds.)Theories of Race and Racism. London: Routledge, pp. 64-70.
Toprak, Z. (2012). Darwin'den Dersim'e Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan Yayınları.
Vardar, D. (2004). Aşırı Sağdan Popülist Radikal Sağ‟a, Fransa Örneği, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Yılmaz, F. (2008). Avrupa‟da Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı. Ankara: Usak Yayınları.
Winant, H. (1997). “Irkçı Oluşum ve Hegemonya: Küresel ve Yerel Gelişmeler”. S. Westwood ve A. Rattansi (Editörler). Irkçılık, Modernite ve Kimlik. (Çev: Sevda Akyüz). (Eserin orijinali 1994’de yayımlandı). İstanbul: Sarmal Yayınları, 323-351.