ENGELLİ KADIN İSTİHDAMI: İŞKUR AKTİF İSTİHDAM POLİTİKALARI ÜZERİNE BİR ANALİZ

Engellilerin sosyal hayata katılımı, kendi geçimlerini sağlayabilmeleri ve öz yeterlik bilincini geliştirebilmeleri için politikalar belirlenmesi ve bu politikaların aktif bir şekilde uygulanması dünyada ve ülkemizde önemle üzerinde durulan konu başlıklarındandır. Özellikle dezavantajlı grupların sosyal hayata katılımı için son yıllarda medikal modelden sosyal modele geçen yaklaşım sosyal politikaların pasif, sürece yayılan politikalardan uzaklaşılarak daha çözüm odaklı, süreç yönetimine odaklanan, katılımcı ve aktif olmasını gerektirmiştir. İstihdamın birey ve ülke kalkınmasına etkisi düşünüldüğünde sürecin hızlandırılmasının önemi artmaktadır. Bu çalışmada Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün “Engelli ve Yaşlı İstatistik Bültenleri” verileri ile Türkiye İş Kurumu’nun yıllık yayınladığı “Türkiye İş Kurumu Faaliyet Raporları”nın verileri doğrultusunda programların başlangıç tarihlerine göre değişmekle birlikte çoğunlukla 2009-2019 yılları arasındaki sürecin hizmet sunumu ve hedef kitleye erişimi boyutunda değerlendirmek amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye İş Kurumu’nun aktif istihdam politikalarından her biri kendi özellikleri bağlamında ele alınırken, bütüncül olarak da programların engelli kadın istihdamını nasıl etkilediği ve engelli kadınların programlardan yararlanma durumları üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İstihdam, Aktif İstihdam Politikaları, Engelli Kadın.

The determination of policies for the participation of the disabled in social life, their own livelihood and the development of self-efficacy awareness and the active implementation of these policies are among the topics that are emphasized both in the world and in Turkey. Especially for the participation of disadvantaged groups in social life, the approach that has transformed from the medical care model to the social model in recent years has required social policies to be participatory and active, focusing on more solution-oriented process management by moving away from the policies that spread into the process. Considering the effect of employment on individual and country development, the importance of accelerating the process becomes even more important. In this study, in line with the data of the “Statistics Bulletins for the Disabled and the Elderly” of the General Directorate of Services for the Disabled and Elderly, and the data of the “Turkish Employment Agency Activity Reports” published annually by the Turkish Employment Agency, it is aimed to evaluate the presentation and access to the target group mostly between 2009-2019 the service period though it varies according to the start dates of the programs. In this direction, each of the active employment policies of the Turkish Employment Agency is discussed in the context of its own characteristics, while holistically, how the programs affect the employment of women with disabilities and the benefits of disabled women from the programs are emphasized.

Keywords:

İstihdam, Aktif İstihdam Politikaları, Engelli Kadın.,

PDF

___

Aksaç, G. (2017). Yaşamın İçindeyiz! (İçinde: Beyond.İstanbul: Mekanda Adalet ve Sakatlık). İstanbul: Mart Matbaacılık.
Dar, A., Tzannatos, Z. (1999). Active Labor Market Programs: A Review of the Evidence from Evaluations, DB.
Emmett, T. ve Alant, E. (2006). Women and Disability: Exploring the Interface of Multiple Disadvantage. Development Southern Africa, Cilt: 23, Sayı: 4.
Foucault, M. (2001). The Birth of Social Medicine”, Power: The Essential Works of Foucault 1954-1984. Penguin.
Foucault, M. (2020). Büyük Kapatılma. Seçme Yazılar:3. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Galarneau, D. ve Radulescu, M. (2009). “Employment among the disabled”, Statistics Canada, Perspectives, Catalogue no. 75-001-X, 5-15.
Garland-Thomson, R. (2011). “Sakatlığın Dâhil Edilmesi, Feminist Kuramın Dönüştürülmesi.” (Der: B. Dikmen, Sibel Y ve Ş. Yıldırım). (İçinde: Sakatlık Çalışmaları- Sosyal Bilimlerden Bakmak, 521-548). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Gün, S. (2013). Toplum Yararına Çalışma Programı: İşsizlikle Mücadelede Yeni Bir Yöntem mi?. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2, 76- 95.
Güneri, H. (2014). Türkiye’de Engelli İstihdamı: 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Yer Alan Engellilere İlişkin Kota Uygulaması. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Uzmanlık Tezi.
Gürkaynak, E. Ç. (2013). Toplumsal Temas: Önyargı ve Ayrımcılığı Önlemek İçin Bir Sosyal Değişim Aracı Olarak Kullanılabilir mi? Çayır K. ve Ceyhan M.A.(Der.). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Hanna, W. J. ve Rogovsky, B. (1991). Women with Disabilities: Two Handicaps Plus. Disability. Handicap and Society, Cilt: 6, Sayı: 1.
Heron, R. ve Murray, B. (2003). Assisting Disabled Persons in Finding Employment A Practical Guide. International Labour Office.
Işık, V. (2019). Toplum Yararına Program (TYP) Yeni Bir Model Önerisi. SETA Analiz.Sayı:279.
Küçükali, A. (2015). Engellilere Uygulanan Sosyal Yardımlar. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, no:35,100-115.
Lonsdale, S. (1990). Women and Disability: The Experience of Phisical Disability among Women. London: Palgrave Macmillan.
Meager, N. ve Evans, C. (1998). The Evaluation of Active Labour Market Measures for the Long-Term Unemployed., Employment and Training Papers, ILO, 16.
Orhan, S. (2013). Türkiye’de Özürlü Dostu İstihdam Politikaları (Durum Analizi ve Öneriler). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları.
Orhan, S. ve Özkan, E. (2020). Engelli Kadın Olmak. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1.
Öztürk, M. (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği. MÜSİAD Cep Kitapları:30. İstanbul: Ajansvısta Matbaacılık.
Sen, A. (2004). Özgürlükle Kalkınma. (Çev. Y. Alogan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sen A. (2009). The Idea of Justice. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
Seyyar, A. ve Genç, Y. (2010). Sosyal Hizmet Terimleri (Ansiklopedik “Sosyal Pedagojik Çalışma” Sözlüğü). Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Thornton, P. ve Lunt, N. (1995). Employment for Disabled People: Social Obligation or Individual Responsibility?, Social Policy Reports Number 2, York: Social Policy Research Unit, University of York.
Uşen, Ş. (2007). Aktif Emek Piyasası Politikaları, Çalışma ve Toplum, 2, 65-94.
Vural, H. (2019). Engelli Çocuğa Sahip Kadınlar Üzerinden Kadınlara Yönelik Ayrımcılığa Toplumsal Bir Bakış: Marx ve Foucault Bağlamında Niteliksel Bir Araştırma. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Zeybek, E. A. (2012). G-20 Platformunda Sosyal Koruma ve Türkiye'de Sosyal Koruma Tabanının Genişletilmesine Yönelik Öneriler. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi.
Raporlar:
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) (2010). İstihdamda Dezavantajlı Grupların İşgücüne Katılımını Artırmak. BETAM Research Report Series, 04.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (1982). Türkiye’de İnsan Gücü ve İstihdam Raporu, Sosyal Planlama Dairesi Başkanlığı, Ankara.
International Labour Organization (ILO) (1998). Employability in the Global Economy-How Training Matters, World Employment Report 1998-99, International Labour Office, Geneva.
International Labour Organization (ILO) (2007). Evaluation of The Implications of Introducing A Wage Subsidy Scheme in South Africa, Geneva.
International Labour Organization (ILO) ve Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2018). Labour Market Inclusion of People With Disabilities, Paper presented at the 1st Meeting of the G20 Employment Working Group, Buenos Aires, Arjantin.
İnternet Kaynakları:
Delsen, L. (1996). Employment Opportunities for the Disabled. Working Paper 96.02 https://www.researchgate.net/publication/260388839_Employment_Opportunities_For_The_Disabled, (Erişim Tarihi: 15.03.2021).
Url-1: İŞKUR Toplum Yararına Programlar https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/toplum-yararina-programlar-typ/, (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
Url-2: İşkur İşbaşı Eğitim Programı ve Programı Tamamlayanlar İçin SGK Prim Teşviki Uygulaması https://www.gulbenkmusavirlik.com/iskur-isbasi-e-itim-programi-ve-programi-tamamlayanlar-icin-sgk-prim-tesviki-uygulamasi-5800.html, (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
Url-3: Ön yargılar, Kalıp yargılar ve Ayrımcılığa Karşı Kapsayıcı ve Hak Temelli Yaklaşım https://resources.finalsite.net/images/v1584008880/hisar/tnplgfkun9aoameohchf/OnyarglarKalpyarglarveAyrmclgaKarsKapsaycveHakTemelliYaklasm-Mart_2020.pdf (Erişim Tarihi: 20.03.2021).
Url-4: İşkur’ un Aktif İstihdam Politikaları ve Mesleki Eğitim Hizmetleri http://archive.ismmmo.org.tr/docs/seminernotlar/05032013/iskur.pdf (Erişim Tarihi: 26.06.2021).
İŞKUR Faaliyet Raporları (2009-2019) https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/raporlar/, (Erişim Tarihi: 06.02.2021).
TÜİK (2011). Nüfus ve Konut Araştırması İstatistikleri. https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15843, (Erişim Tarihi: 03.01.2021).
TÜİK (2015). Nüfus Araştırması İstatistikleri. [Erişim: https://ec.europa.eu/eurostat/documents/7330775/7339623/Turkey+_in_statistics_2015.pdf/317c6386-e51c-45de-85b0-ff671e3760f8, Erişim Tarihi: 10.01.2021].
TÜİK (2018b); Hanehalkı İşgücü Anketi İstatistikleri. http://tuik .gov.tr/jsp/arama/konu_ arama_tem.jsp;jsession 9jp!158452952 ?metod=search&d-5442-p=80, (Erişim Tarihi: 06.02.2021).
TÜİK (2018e); “Bölgesel İstatistikler” http:// www. tuik. gov. tr /PreTablo.do?alt _ id=1007, (Erişim Tarihi: 06.02.2021).