Derleme Sözlüğü’nde Görülen /Ğ/ Eksenli Ses Olayları / /Ğ/ Axis Sound Events Shown in the Derleme Sözlüğü

    Anadolu ağızlarının sınıflandırılması üzerine yapılan çalışmalarda, ana ağız bölgeleri arasındaki farklılıkların belirlenmesinde kullanılan unsurlardan bir tanesi de ses olaylarıdır. Ses olayları bazı ağız gruplarını birleştirirken bazılarını da birbirinden ayırmaktadır. /ğ/ ünsüzü de Anadolu ağızlarında çeşitli ses olaylarına sebep olmuştur. Bundan dolayı da ana ağız gruplarını belirleyici unsurlardan bir tanesi olarak kullanılmıştır.             Türkçenin tarihî dönemlerinde yer almayan /ğ/ ünsüzü, Batı Türkçesinde ortaya çıkmıştır. Yazı dilinde istikrarlı bir şekilde gösterilen /ğ/ ünsüzünün Anadolu ağızlarındaki durumu ise değişiklik göstermektedir. Bu çalışmada, Derleme Sözlüğü’nde görülen /ğ/ eksenli ses olayları ele alınmıştır. Değişikleri gösterebilmek adına sonu /ğ/ ünsüzü ile biten tek heceli sözcükler, hece başında /ğ/ ünsüzü bulunduran sözcükler ve hece sonunda /ğ/ ünsüzü bulunduran sözcükler belirlenmiştir. Değişikliklerin tespit edilmesinde bu sözcükler kullanılmıştır. Ses olaylarının Anadolu ağızlarındaki durumunu bir bütün olarak görebilmek adına belirlenen üç ana başlık için birer Türkiye haritası hazırlanmış ve değişiklikler bu haritalar üzerinde gösterilmiştir.

/Ğ/ Axis Sound Events Shown in the Derleme Sözlüğü

    In the studies on the classification of Anatolian dialects, one of the elements used in determining the differences between the main mouth regions is sound events. While sound events combine some accent groups, they split some others. The /ğ/ consonant has caused various sound events in Anatolian dialects. Therefore, it has been used as one of the determining elements the main mouth groups.    The /ğ/ consonant which did not exist during the historical periods of Turkish emerged in Western Turkish. The condition of /ğ/ consonant that is shown regular in written language shows variety in Anatolian accents.    This study deals with the /ğ/ consonant based sound events seen in Derleme Sözlüğü. To show the changes in the single-syllabic words ending with / ğ / consonant, polysyllabic words that have /ğ/ consonant at the beginning of the syllable and polysyllabic words that have /ğ/ consonant at the end of the syllable have been identified. These words have been used to determine the changes. Three Turkey maps have been prepared for the three main titles determined to see the state of the sound events in Anatolian dialects as a whole, and the changes are shown on these maps.

___

  • BANGUOĞLU, T. (2015), Türkçenin Grameri, 10. Baskı, TDK Yayınları, Ankara.
  • ÇOŞKUN, V. (2000), Türkiye ve Özbek Türkçelerinde “ğ”, Türk Dünyası” Dil ve Edebiyat Dergisi, 9, 251-260.
  • ERGİN, M. (2008), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım / Yayım / Dağıtım, İstanbul.
  • KARAAĞAÇ, G. (2013), Türkçenin Dil Bilgisi, 2. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • KARAHAN, L. (2011), Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yayınları, Ankara.
  • KORKMAZ, Z. (1994), Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu TDK Yayınları, Ankara.
  • Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 2. Baskı (1993), TDK Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Akademik Hassasiyetler-Cover
  • ISSN: 2148-5933
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 2014
  • Yayıncı: A Kitap