Yüksel ATEŞ, Hakkı ERGÜN, Ahmet TÜZÜN, Sait BAĞCI, İsmail KURT, ALİ İNAL, Zülfikar POLAT, Necmettin KARAEREN, Kemal DAĞALP

Ailesel Akdeniz Ateşi olan hastalarda lenfosit alt grupları ve serum adenozin deaminaz düzeyleri

Giriş ve amaç: Ailesel Akdeniz Ateşi (AAA) tekrarlayıcı poliserozit atakları ile karakterize en sık görülen periyodik sendromdur. AAA olan hastalarda T ve B lenfosit sayılarında ve bazı sitokinlerin salınımında anormallikler olduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada; AAA'lı hastalarda serum adenozin deaminaz (ADA) düzeylerini ve periferik kan lenfosit alt grupları yüzdesini tayin etmek ve ADA'nın bu hastalık için bir aktivasyon kriteri olup olmadığını araştırmak amaçlandı. Gereç ve yöntem: Çalışmaya AAA olan 17 erkek hasta ile yaş ve cinsiyet uyumlu 17 sağlı klı birey dahil edildi. AAA klinik tanısı Tel-Hashomer kriterlerine göre kondu. Serum ADA aktivitesi Giusti ve Galanti'nin tanımladığı şekilde kolorimetrik metot ile saptandı. Periferik kan lenfosit alt gruplarının (CD3+, CD4+, CD8+, CD19+, CD3-CD16+CD56+, aktive T lenfosit) yüzdesini saptamak için ise akım sitometri kullanıldı. Bulgular: AAA'lı hastaların remisyon ve atak dönemlerindeki serum ADA düzeyleri arası nda anlamlı farklılık tespit edilmedi. Hasta ve kontrol grubu arasında da serum ADA düzeyleri açısından anlamlı farklılık yoktu. Lenfosit alt grupları açısından remisyon ve atak dönemleri arasında anlamlı bir farklı lık saptanmadı. Ancak remisyon dönemindeki CD4+ T lenfosit (T helper) oranı kontrol grubuna göre anlamlı yüksek, remisyon ve atak dönemindeki CD8+ T lenfosit (T supressör/sitotoksik) oranı ise kontrol grubuna göre anlamlı düşük saptandı. CD4/CD8 yüzde oranları karşılaştırıldı ğında ise, gerek hasta ve kontrol grubu arasında, gerekse remisyon ve atak dönemi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmedi. Sonuç: AAA olan hastalarda remisyon ve atak esnasında serum ADA düzeylerinde anlamlı bir değişiklik saptanmaması, ADA'nın aktivasyon kriteri olarak değerli olmadığını ortaya koymuştur. Remisyon ve atak dönemlerinde CD4+ ve CD8+ T lenfosit oranlarında tespit edilen farklılıklar normal kabul edilen sınırlar içerisinde olduğundan lenfosit alt gruplarının farklılığından kaynaklanan anormallikler hastalık patogenezinde rol oynamamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ailesel Akdeniz Ateşi, adenozin deaminaz, lenfosit alt grupları

Serum adenosine deaminase levels and lymphocyte subgroups in familial mediterranean fever

Background/aim: Familial Mediterranean fever (FMF) is the most frequent periodic syndrome characterized by recurrent attacks of polyserositis. Studies showing the existence of some immunologic abnormalities including changes in T and B cell numbers and cytokines in FMF patients have been reported. In the present study, we aimed to investigate the percentage of peripheral blood lymphocyte subsets and the levels of serum adenosine deaminase (ADA) in patients with FMF and to determine if ADA is an activation criterion for this disease. Materials and methods: Seventeen male patients with FMF and 17 sex- and age-matched healthy volunteers were enrolled into the study. The clinical diagnosis of FMF was based on the Tel-Hashomer criteria. Serum ADA activity was determined by colorimetric method as described by Giusti and Galanti. Flow cytometry was used to determine the percentage of peripheral blood lymphocyte subgroups (CD3+, CD4+, CD8+, CD19+, CD3- CD16+CD56+, active T lymphocyte). Results: No significant difference was found between the acute phase and the remission period of FMF patients when serum ADA levels were considered. Furthermore, no significant difference was found in serum ADA levels between patients and control subjects. When lymphocyte subgroups were compared, there was no significant difference between the acute phase and the remission period of FMF patients. However, the percentages of CD4+ T lymphocytes (T helper) were significantly higher in patients in remission period than those of control subjects, and the percentages of CD8+ T lymphocytes (T suppressor/cytotoxic) were significantly lower in both acute attacks and remission periods than those of control subjects. There were no statistical differences for CD4/CD8 ratios between the study and control groups both at the acute phase and the remission period. Conclusion: There was no statistically meaningful change in ADA levels in the acute phase and the remission period in FMF patients. Because the differences determined in CD4+ and CD8+ T lymphocytes were in normal ranges, the differences arising from lymphocyte subgroup do not play a role in the pathogenesis of FMF.

Keywords:

Familial Mediterranean fever, adenosine deaminase, lymphocyte subgroups,

PDF

___

Ben-Chetrit E, Levy M. Familial Mediterranean fever. Lancet 1998; 351: 659-64.
Orbach H, Ben-Chetrit E. Familial Mediterranean fever- a review and update. Minerva Med 2001; 92: 421-30.
Booth DR, Gillmore JD, Lachmann HJ, et al. The genetic basis of autosomal dominant familial Mediterranean fever. QJM 2000; 3: 217-221.
Mor A, Gal R, Livneh A. Abdominal and digestive system associati- ons of familial Mediterranean fever. Am J Gastroenterol 2003; 98: 2594-604.
Cristalli G, Costanzi S, Lambertucci C, et al. Adenosine deaminase: function implications and different classes of inhibitors. Med Res Rev 2001; 21: 105-28.
Kose K, Yazıcı C, Ascıoglu O. The evaluation of lipid peroxidation and adenosine deaminase activity in patients with Behçet’s disease. Clin Biochem 2001; 34: 125-9.
Hitoglou S, Hatzistilianou M, Gougoustamou D, et al. Adenosine deaminase activity and its isoenzyme pattern in patients with juveni- le rheumatoid arthritis and systemic lupus erythematosus. Clin Rhe- umatol 2001; 20: 411-6.
Taysi S, Polat MF, Sari RA, et al. Serum adenosine deaminase and cytidine deaminase activites in patients with systemic lupus erythe- matous. Clin Chem Lab Med 2002; 40: 493-5.
Kalkan A, Bulut V, Erel O, ve ark. Adenosine deaminase and guano- sine deaminase activities in sera of patients with viral hepatitis. Mem Inst Oswaldo Cruz 1999; 94: 383-6.
Klosla SN, Kumar B, Singh V. Leukocytic adenosine deaminase ac- tivity in typhoid fevers. Postgrade Med J 1992; 68: 268-71.
Viciana P, Lama C, Pachon J, et al. Activity of adenosine deamina- se in acute brucellosis and complicated brucellosis. Med Clin (Barc) 1991; 96: 445-8.
Gorguner M, Cerci M, Gorguner I. Determination of adenosine de- aminase activity and its isoenzymes for diagnosis of pleural effusi- ons. Respirology 2000; 5: 321-4.
Jackson EK, Koehler M, Mi Z, et al. Possible role of adenosine de- aminase in vaso-occlusive diseases. J Hypertens 1996; 14: 19-29.
Eroglu A, Canbolat O, Demirci S, ve ark. Activities of adenosine de- aminase and 5’-nucleotidase in cancerous and noncancerous hu- man colorectal tissues. Med Oncol 2000; 17: 319-24.
Gang N, Drenth JP, Langevitz P, et al. Activation of the cytokine network in familial Mediterranean fever. J Rheumatol 1999; 26: 890-7.
Melamed A, Cabili S, Zakuth V, et al. The immune regulation in fa- milial Mediterranean fever (FMF). J Clin Lab Immunol 1988; 26: 125-8.
Karagezian KG, Nazaretian EE, Zavgorodniaia AM, et al. Immune disorders in periodic disease. Klin Med (Mosk) 2000; 78: 24-5. (Eng Abstr).
Bar-Eli M, Gallily R, Levy M, et al. Monocyte function in familial Mediterranean fever. Am J Med Sci 1977; 274: 265-70.
Bar-Eli M, Levy M, Ehrenfeld M, et al. Phagocyte functions in fami- lial Mediterranean fever. Adv Exp Med Biol 1979; 121B: 341-50.
Livneh A, Langevitz P, Zemer D, et al. Criteria for the diagnosis of familial Mediterranean fever. Arthritis Rheum 1997; 40: 1879-85.
Giusti G, Galanti B. Colorimetric method. In: Bergmeyer HU (ed.). Methods of Enzymatic Analysis. Verlag Chemie, Weinheim, 1984; 315-23.
Melamed I, Shemer Y, Zakuth V, et al. The immune system in fami- lial Mediterranean fever. Clin Exp Immunol 1983; 53: 659-62.
Schlesinger M, Ilfeld D, Handzel ZT, et al. Effect of colchicine on immunoregulatory abnormalities in familial Mediterranean fever. Clin Exp Immunol 1983; 54: 73-9.
Ilfeld DN, Weil S, Kuperman O. Supressor cell function in a family with familial Mediterranean fever. Clin Exp Immunol 1981; 43: 357-61.
Ilfeld D, Weil S, Kuperman O. Correction of a supressor cell defici- ency in familial Mediterranean fever by colchicine. Clin Exp Immu- nol 1981; 46: 77-81.