Vergilemenin Ekonomik Büyümeye Etkisi Üzerine Ampirik Bir Analiz: Türkiye Örneği

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde devletin en temel gelir kaynağı vergilerdir. Vergiler, dolaylı vergi ve dolaysız vergi olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu vergiler toplam kamu gelirleri içerisinde en büyük paya sahiptir. Bu yüzden dolaylı ve dolaysız vergi gelirleri kamu harcamalarını finanse etmek için önemli bir politika aracı olarak kullanılmaktadırlar. Dolayısıyla vergiler, ekonomik büyüme üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2006:1-2020:1 periyodunda dolaylı vergi ve dolaysız vergi gelirlerinin ekonomik büyüme üzerine etkisini Dinamik Sıradan En Küçük Kareler Yöntemi (DOLS), Modifiye Edilmiş Sıradan En Küçük Kareler Yöntemi (FMOLS) ve Kanonik Eşbütünleşik Regresyon (CCR) yöntemlerini kullanarak incelemektir. Bu doğrultuda çalışmanın bağımlı değişkeni ekonomik büyüme iken, bağımsız değişkenleri dolaylı vergi gelirleri ve dolaysız vergi gelirleridir. Çalışmanın ampirik bölümünde ADF ve KPSS birim kök testi ve Johansen eşbütünleşme testi yapılmıştır. Sonrasında DOLS, FMOLS ve CCR yöntemleri kullanılarak elde edilen bulgulara göre, dolaylı ve dolaysız vergi gelirleri ile ekonomik büyüme arasında istatistiki olarak pozitif yönlü ve anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Vergi, dolaylı vergi, dolaysız vergi, GSYH, eşbütünleşme

PDF

___

Aamir, M., Qayyum, A., Nasir, A., Hussain, S., Khan, K. I. and Butt, S. (2011). Determinants of tax revenue: A comparative study of direct taxes and indirect taxes of Pakistan and India. International Journal of Business Social Science, 2(19), 173-178.
Açıkgöz, Ş. (2008). Türkiye’de vergi gelirleri, vergi yapısı ve iktisadi büyüme ilişkisi: 1968-2006. Ekonomik Yaklasim, 19(68), 91-113.
Ahmad, S., Sial, M. H. and Ahmad, N. (2018). Indirect taxes and economic growth: An empirical analysis of Pakistan. Pakistan Journal of Applied Economics, 28(1), 65-81.
Akdoğan, A. (2009). Vergi hukuku ve türk vergi sistemi: Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
Akdoğan, A. (2011). Kamu maliyesi: Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
Alfò, M., Carbonari, L. and Trovato, G. (2020). On the effects of taxation on growth: an empirical assessment. CEIS Tor Vergata Research Paper Series, 18(1), 1-29.
Boğa, S. (2020). Türkiye'de vergi gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki asimetrik ilişki: NARDL eşbütünleşme yaklaşımı. Third Sector Social Economic Review, 55(1), 487-507.
Buhur, S. (2019). Türkiye’de dolaylı vergilerin yapısının incelenmesi. Legal Mali Hukuk Dergisi, 15(173), 1031-1046.
Cremer, H., Pestieau, P. and Rochet, J. C. (2001). Direct versus indirect taxation: the design of the tax structure revisited. International Economic Review, 42(3), 781-800.
Çetinkol, G. (2013). Türk vergi sisteminin Avrupa Birliği vergi sistemine dolaylı vergiler bakımından uyumlaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
Çevik, S. ve Oh, C. (2013). Tax structure and economic growth: a panel data from OECD countries. Regional Industry Review, 36(1), 31-54.
Dackehag, M. and Hansson, A. (2012). Taxation of income and economic growth: An empirical analysis of 25 rich OECD countries. Journal of Economic Development, 21(1), 93-118.
Dam, M. ve Ertekin, Ş. (2018). Türkiye’de vergi gelirlerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin analizi. Vergi Raporu Dergisi, (228), 19-32.
Demir, M. ve Sever, E. (2017). Vergi gelirleri ekonomik büyüme ilişkisi: OECD ülkelerine ilişkin panel veri analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 51-66.
Enders, W. (1995). Applied Econometric Time Series, New York.
Erdoğan, E., Topcu, M. ve Bahar, O. (2013). Vergi gelirleri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 50(576), 99-109.
Fahim, O. and Bourdane, Y. (2019). Tax revenue and economic growth in Morocco: Application of ARDL approach. Repères et Perspectives Economiques, 3(2), 116-133.
Gober, J. R. and Burns, J. O. (1997). The relationship between tax structures and economic indicators. Journal of International Accounting, Auditing Taxation, 6(1), 1-24.
Göçer, İ., Mercan, M., Bulut, Ş. ve Dam, M. M. (2010). Ekonomik büyüme ile vergi gelirleri arasındaki ilişki: sınır testi yaklaşımı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 97-110.
Işık, N. ve Kılınç, E. C. (2009). OECD ülkelerinde vergi yükü ve vergi türleri: Karşılaştırmalı bir analiz. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2009(2), 147-173.
Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics Control, 12(2-3), 231-254.
Korkmaz, M. (2012). Türkiye’de vergi yükünün ekonomik büyüme üzerine etkisi (1988-2010). Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Korkmaz, S., Yilgor, M. ve Aksoy, F. (2019). The impact of direct and indirect taxes on the growth of the Turkish economy. Public Sector Economics, 43(3), 311-323.
Kumar, V., Leone, R. P. and Gaskins, J. N. (1995). Aggregate and disaggregate sector forecasting using consumer confidence measures. International Journal of Forecasting, 11(3), 361-377.
Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P. and Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root? Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178.
Lee, Y. and Gordon, R. H. (2005). Tax structure and economic growth. Journal of Public Economics, 89(5-6), 1027-1043.
Macek, R. (2014). The impact of taxation on economic growth: Case study of OECD countries. Review of economic perspectives, 14(4), 309-328.
Nguyen, H. H. (2019). Impact of direct tax and indirect tax on economic growth in Vietnam. The Journal of Asian Finance, Economics Business, 6(4), 129-137.
Ogundana, O. M., Ogundana, O. M., Ogundana, O. M., Ibidunni, A. S. and Adetoyinbo, A. (2017). Impact of direct and indirect tax on the Nigerian economic growth. Binus Business Review, 8(3), 215-220.
Owino, O. B. (2018). The trade off between direct and indirect taxes in Kenya: An empirical analysis. Journal of Economics Development Studies, 6(4), 187-201.
Öncel, M., Kumrulu, A. ve Çağan, N. (2008). Vergi hukuku (15. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi.
Öz, E. ve Yavuz, E. (2017). Ekonomik kaynaklarına göre vergi türlerinin büyüme üzerindeki etkileri: Türkiye üzerine kanıtlar. International Congress on Management Economics and Business, 55-63.
Öztürk, N. K. (2020). Kamu maliyesi. Bursa: Ekin Yayınları.
Palić, I., Žmuk, B. and Grofelnik, B. (2017). The long-run impact of personal income taxation on economic development: Evidence from Croatia. Croatian Review of Economic, Business Social Statistics, 3(1), 35-44.
Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating regressions. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 60, 119-143.
Pedroni, P. (2001). Purchasing power parity tests in cointegrated panels. Review of Economics Statistics, 83(4), 727-731.
Petru-Ovidiu, M. (2015). Tax composition and economic growth. A panel-model approach for Eastern Europe. Annals of Constantin Brancusi University of Targu-Jiu. Economy Series, 2(1), 89-101.
Sandalcı, U. ve Sandalcı, İ. (2017). OECD ülkelerinde ekonomik büyüme ve vergi gelirleri arasındaki ilişkinin ampirik analizi: 1990–2014. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 51-62.
Saraç, T. B. (2015). Vergi yükü ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 2015(169), 21-35.
Schwellnus, C. and Arnold, J. M. (2008). Do corporate taxes reduce productivity and investment at the firm level?: cross-country evidence from the amadeus dataset. OECD Economics Department Working Papers, (641), 1-26.
Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonomik zaman serileri analizi. Bursa: Dora Yayıncılık.
Stock, J. H. and Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 61(4), 783-820.
Stoilova, D. (2017). Tax structure and economic growth: Evidence from the European Union. Contaduría y Administración, 62(3), 1041-1057.
Stoilova, D. and Patonov, N. (2013). An empirical evidence for the impact of taxation on economy growth in the European Union. Tourism Management Studies, 3, 1031-1039.
Susam, N. ve Oktayer, N. (2007). Türkiye ekonomisinde genel bütçe vergi gelirleri içinde dolaysiz ve dolayli vergiler (1995-2005). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 105-123.
Szarowska, I. (2013). Effects of taxation by economic functions on economic growth in the European Union. Finance and The Performance of Firms In Science, Education and Practice, 746-758.
Şaşmaz, M. Ü. ve Yayla, Y. E. (2018). Vergilerin ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi: Avrupa Birliği geçiş ekonomileri örneği. Maliye Dergisi, (174), 315-336.
Terzi, H. ve Yurtkuran, S. (2016). Türkiye’de dolaylı/dolaysız vergi gelirleri ve GSYH İlişkisi. Maliye Dergisi, (171), 19-33.
Topal, M. H. (2017). Vergi yapısının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD ülkelerinden ampirik bir kanıt. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 183-206.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (2021). https://evds2.tcmb.gov.tr/ adresinden 15.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
Yaraşır Tülümce, S. (2013). Türkiye’de vergi gelirleri ve büyüme arasındaki ilişkinin ampirik analizi (1988-2010). Gümrük ve Ticaret Dergisi, 1(2), 56-64.
Yaraşır Tülümce, S. ve Yavuz, E. (2019). Türkiye’de KDV’nin vergi gelirleri ve ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: ampirik bir analiz (1985-2018). Maliye Dergisi, (176), 548-574.