12 Eylül 1980 Darbesinin Sinema Üzerinden Toplumsal Yansımaları

Ülkemizde ve dünyada silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen darbelere baktığımız da darbenin gerçekleştiği ülkeler açısından çok da olumlu sonuçlar doğurmadığı görülmektedir. En önemli olumsuz sonucu ülke demokrasilerine verdiği zarardır. Sonraki aşamada ise darbelerin toplumsal ve bireysel olarak oluşturduğu zararlardır. Bu olumsuzluklar çerçevesinde bakıldığında araştırmamızın temelinde olan ‘’sinema’’ nerede konumlanmaktadır? İlk olarak sinema kendi oluşturduğu dil sayesinde önemli bir iletişim aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sinema bir iletişim aracı olması yanında toplumun yaşadıklarına ayna tutarak toplumsal meseleleri eleştirme, ortaya çıkartma ve geleceğe taşıma özelliği de bulunmaktadır. Geçmişten günümüze Türkiye’de gerçekleşen darbeler toplumun her alanını etkilediği gibi Türk Sinemasını da olumsuz etkilemiştir. Ancak tüm olumsuzluklara rağmen sinema sanatı, yapılan filmler sayesinde hem dönemin siyasal, ekonomik, toplumsal ve bireysel alanlarında bilgi almamıza hem de eleştirel bir bakış açısı kazanmamıza aracılık etmiştir. Bu çalışmanın temel meselesi 1980 darbesinin toplumsal yansımalarına sinema penceresinden bakmaktır. Bu çerçevede ilk önce darbeyi hazırlayan sebeplere bakılarak daha sonra darbenin sinemamıza etkilerine değinilmiştir. Son olarak dönemi konu alan “Eve Dönüş” ve “Zincirbozan’’ filmlerinin analizi gerçekleştirilerek darbenin ortaya çıkardığı sonuçların toplumsal yansımalarına bakılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

80 Darbesi, sinema, türk sineması, toplum.

PDF

___

Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler (13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.

Boztepe, V. (2007). 1960 ve 1980 askeri darbelerinin Türk siyasal sinemasına etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Dodd, C. H. (1983). The crisis of Turkish democracy. Beverley: Eothen.

Doğan, D. Ç. (2010). Sinemanın toplum hayatındaki rolü ve denetimi. Hukuk Gündemi. http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/hgdmakale/2010-2/14.pdf (Erişim Tarihi: 18-04-2021).

Esen, Ş. K. (2010). Türk sinemasının kilometre taşları. 3. Baskı, İstanbul: Agora Kitaplığı.

Evren, B. (2014). Türk sinemasının 100 yılı. İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı.

Findley, C. V. (2012). Modern Türkiye tarihi, 2. Baskı, Çev. Güneş Ayas, İstanbul: Timaş Yayınları.

Gür, T. (2013). Post-modern bir araştırma yöntemi olarak söylem çözümlemesi. ZeitschriftfürdieWelt der Türken, 5 (1),185-202.

Kara, M. (2012). Sinema ve 12 Eylül. İstanbul: Agora Kitaplığı.

Karpat, K. H. (2015). Türk siyasi tarihi siyasal sistemin evrimi. İstanbul: Timaş Yayınları.

Lüleci, Y. (2009). Türk sineması ve din. İstanbul: Es Yayınları.

Lüleci, Y. (2016). 27 Mayıs ve 12 Eylül askeri darbelerinin Türk sinema sektörüne etkileri. Muhafazakâr Düşünce, 13(49), 183- 208.

Özden, T. (2005). ‘Millî sinema’ dönüyor. Aksiyon, Sayı:558. http://www. aksiyon.com.tr/detay.php?id=22351 (Erişim tarihi: 01-05-2021).

Özgüç, A. (2005). Türlerle Türk sineması. İstanbul: Dünya Kitapları.

Özön, N. (1995). Karagözden sinemaya Türk sineması ve sorunları, Cilt:1. Ankara: Kitle Yayınları.

Parker, I. (1992). Discoursedynamics: criticalanalysisforsocialandindividualpsychology. Londra: Routledge.

Scognamillo, G, (2011). Giovanni Scognamillo’nun gözüyle Yeşilçam. Haz. Barış Saydam, İstanbul: Küre Yayınları.

Şimşek, G. (2015). Siyasi olayların Türk sinemasına yansımaları. Türk Sinemasının 100. Yılına Armağan, Ed. Nurşen Mazıcı, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınevi.

Ünsaldı, L. (2008). Türkiye’de asker ve siyaset, Çev. Orçun Türkay, İstanbul: Kitap Yayınevi.

Zürcher, E. J. (2009). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. (çev. Yasemin Saner). İstanbul: İletişim Yayınları.