12070

Toplumsal Anımsamanın Millî Bayramlar ile Gerçekleşmesi: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı Örneği

Bayramlar, toplumsal anımsamanın meydana geldiği önemli alanlardır. Aktarılan bilgi, deneyim ve geleneğin karşılığı olan kültürel bellek, bayramlar aracılığıyla geleceğe aktarılır. Bu aktarımda bayramların sahip oldukları işlevler toplumsal anımsamayı sağlar. 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılması uyanış hareketinin ve rejim değişikliğinin en önemli sembolüdür. Verilen mücadele ve meclisin kuruluşu bir sembolizm yaratır ve düşünceler sisteminin bir unsuru haline gelir. Bunun devamlılığı için de törenlerin kutlanması kararlaştırılır. Bu yüzden kuruluştan bir yıl sonra mücadeleyi meşrulaştırmaya yönelik olarak “Hâkimiyet-i Milliye Bayramı” adında bir millî bayramın kutlanması kararlaştırılır. Daha sonra 1917 yılında kurulan ve 1921 yılında da Ankara’da kurumsallaşan “Himaye-i Etfal Cemiyeti”nin çabalarıyla bu bayram çocuklarla anılmayan başlar. 1981 yılında da bugünkü 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” adına kavuşur. Bu bayram sahip olduğu politik işlevler, kültürün aktarımını sağlaması, kültürel ve toplumsal kimliklerin inşasına destek vermesi ve eğlendirme işlevi ile toplumsal anımsamayı sağlar. Millî iradeye meşruiyet kazandırması ve bu yolda verilen mücadelenin Türk çocuğuna anımsatılması bayramın politik işlevleridir. Bayramdaki icralar, Türk kültüründen taşıdığı izler, sürekli olarak “millî” değere yaptığı göndermeler, toprak ve vatan hassasiyeti, atalarla ilgili saygı tamamen Türklerin eski kültürlerindeki kült tasarımları ile ilgilidir. Bayramın sahip olduğu ortak simgesel sistemi kullanmak toplumsal kimliklerin inşasına destek olur. Okunan şiirler, düzenlenen yarışmalar, yapılan geçitler, sergilenen temsiller katılımcıların eğlenmelerini sağlar ve bir sonraki bayrama katılımcı sayısını artırır. Söz konusu bu işlevler toplumsal anımsamanın gerçekleşmesini sağlar.

Social Remembrance with National Holidays: The Case of April 23 National Sovereignty and Children's Day

Holidays are important for social remembrance to take place. The equivalent of the shared knowledge, experience and tradition -cultural memory is transferred to the future through holidays. In this transference context, the function of holidays is to provide social remembrance. The announcement of having established the Turkish Grand National Assembly on April 23, 1920 is the most important symbol of the independent movement. The struggle for independence and the establishment of the assembly create a potent symbol and become an element of the system of ideas. To provide continuance, it’s decided to celebrate remembrance days. Therefore, one year after the establishment, it’s decided to celebrate a national holiday called ‘Turkish National Sovereignty’ (Hâkimiyet-i Milliye Bayramı) to legitimize the struggle. With the efforts of the social services and child protection institution called “Himaye-i Etfal Cemiyeti", which was founded in 1917 and institutionalized in Ankara in 1921, this National Holiday begins to be attributed to children. Since 1981, it has been called April 23 National Sovereignty and Children’s Day. With its political functions, cultural transmission, contributions for the construction of cultural and social identities, and entertainment features; this national holiday provides social remembrance. Giving legitimacy to the national will and reminding the struggle of independency to Turkish children are the political functions of the national holiday. The performance in the holiday, the motifs it carries from the Turkish culture, its constant references to the "national" value, the sensitivity of the land and homeland, the respect for the ancestors are all related to the cult designs of the ancient cultures of the Turks. Using the shared symbolic system that the national holiday has, contributes to the construction of social identities. The poems read, the competitions organized, the parades made, the performance exhibited provide the participants to have fun and increase the number of participants in the next holiday. These aforementioned functions enable social remembrance to take place.

Keywords:

Social remembrance, holiday April 23 National Sovereignty and Children's Day,

PDF

___

Arslan, M. (2017). Başkurt Türklerinin Tarihî Destanı İdigey ile Moradım. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Aslan, D. A. (2011). Cumhuriyet’in Törensel Meşruiyeti: Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Millî Bayramlar (1923-1938) (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara.
Assmann, J. (2015). Kültürek Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Tekin A. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bascom R. W. (2014). Folklorun Dört İşlevi. Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar-2, (Çalış, F. Çev.) 71-87. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
Bolat, B.S. (2012). Millî Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Connerton, P. (2014). Toplumlar Nasıl Anımsar?. (Şenel, A. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çelepi, M.S. (2017). Türk Kültür Evreninde Toy/Denizli Örneği. Konya: Kömen Yayınları.
Çelepi, M.S. (2019). Batı Anadolu Efsanelerindeki Millî Mücadeleyi Kült Merkezli Okumak. Söylem Filoloji Dergisi, 4(2), 374-396.
Çobanoğlu, Ö. (2000). Yapısal ve İşlevsel Bakımdan Geleneksel Bayramlar Bağlamında Nevruz Ve Hıdrellez. Türkbilig-Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1, 51-59.
Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
Divanü Lȗgat-İt-Türk, (1985), I, II, III. Cilt, (Atalay, B. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Dorson, R.M. (2011). Günümüz Folklor Kuramları, (Gürçayır, S. ve Özay Y. Çev.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
Eliade, M (2015). Dinler Tarihine Giriş. (Arslan Özcan, L. Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Halbwachs, M. (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri (Uçar, B. Çev.). Ankara: Heretik Yayınları. Halbwachs, M. (2018). Kolektif Hafıza. (Barış, B. Çev.). Ankara: Heretik Yayınları. https://sozluk.gov.tr/. Erişim tarihi 29.06.2020
İlhan, M. E. (2018). Kültürel Bellek Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Hatırlama. Ankara: DoğuBatı Yayınları.
Özbudun, S. (1997). Ayinden Törene / Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecinde Törenlerin İşlevleri. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
Özdemir, N. (2005). Türk Eğlence Kültürü, Ankara: Akçağ Yayınları.
Öztürkmen, A. (1996a). Millî Bayramlar: Şekli ve Hatırası-I. Toplumsal Tarih Dergisi, 28. 29- 36.
Öztürkmen, A. (1996b). Millî Bayramlar: Şekli ve Hatırası-II. Toplumsal Tarih Dergisi, 29, 6- 13.
Rahman, A. (1996). Uygur Folkloru. (Yalçın, ve Emet Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Saban, G. M. (2019). Millî Kimliğin Oluşturulması Bağlamında 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.