İsmet Paşa'nın 1932 Sovyet Rusya Ziyareti Üzerine

Öz Bu araştırmanın konusu İsmet Paşanın Mayıs 1932’de gerçekleştirdiği Sovyet Rusya ziyaretidir. Araştırmada ziyaretin nedenleri, ziyaret programı ve görüşmeler, ziyaretin sonuçları üzerinde durulmuştur. Bu kritik ziyaretin görüşmeler yönüyle perde arkasının ve mevcut literatürde sonuçları arasında belirtilmeyen hususlarının ortaya konulması araştırmanın başlıca amacıdır. Ayrıca Türk tarafının ziyarin sonucu olarak ilişkilerin yoğunlaşmasına nasıl bir anlam yüklediğinin ortaya konulması da çalışmanın bir diğer amacıdır. Araştırma ile ilgili verilerin büyük kısmı ziyaretin günü gününe takip edilerek paylaşıldığı Akşam gazetesi nüshalarından elde edilmiştir. Bunun yanında konu hakkında yazılmış telif-tetkik ve hatırat türü eserlerle sınırlı da olsa Başbakanlık Cumhuriyet Arşivindeki belgelerden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ziyarette Türkiye’nin Balkan Paktı Projesi ve Milletler Cemiyetine üye olma çabaları hakkında Sovyetlere daha önce verdiği taahhütlere bağlı kalacağı ve dostane ilişkilerin sürdürüleceği mesajını ve teminatını verdiği, bunları yaparken Avrupalı devletlerle sorunlarını büyük ölçüde geride bırakmanın avantajıyla Sovyetlere karşı daha müstakil ve kararlı bir dış politika takip etmeye başladığı tespit edilmiştir. Ayrıca iktisadı iş birliğinin geliştirildiği ve siyasi ilişkilerin büyük ölçüde pürüzsüz yolunda olduğunun anlaşıldığı bu ziyaret sonucunda, Türk yetkililerin taraflar arasındaki bu yakınlaşmaya başka anlamlar yüklenmemesi için özellikle iki ülke arasındaki rejim ve anlayış farkına dikkat çektiği de ulaşılan bir başka sonuç olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İsmet Paşa, Milletler Cemiyeti, Sovyet Rusya, Türkiye, 1932 Ziyareti

Ismet Pasha's Visit to Soviet Russia in 1932

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi: Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer Numarası: 248.677.8, Belge Tarihi: 08.05.1932.
Akşam Gazetesi: 24 Nisan 1932, 25 Nisan 1932, 28 Nisan 1932, 29 Nisan 1932, 30 Nisan 1932, 4 Mayıs 1932, 8 Mayıs 1932, 9 Mayıs 1932, 10 Mayıs 1932,11 Mayıs 1932, 16 Mayıs 1932.
Alantar, Ö.Z. (2004). “Türk Dış Politikasının Analizi”, İçinde: Türk Dış Politikasında Milletler Cemiyeti Dönemi (Der.F. Sönmezoğlu), İstanbul: Der Yayınları.
Bilge, S. (1992). Güç Komşuluk Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri 1920-1964, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ertan, T.F., (2011). Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri I: Çalıştay Bildirileri, İçinde: İsmet İnönü’nün Rusya Gezisi, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Gürün, K. (2010). Türk-Sovyet İlişkileri 1920-1953, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.İnönü, İ. (2009). Hatıralar, (Yay.Haz. S. Selek), Ankara: Bilgi Yayınevi.
Pınar, L. (2017). “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası I”, İçinde: Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasında Güvenlik Arayışları: İdealizm-Realizm Kıskacında Türkiye (Ed: İ.Şahin), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
Şahin, İ-Müezzinoğlu, E. (2016). Lokarno Musul Kıskacında Türk-Sovyet İlişkileri, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4):641-676.
Tacibayev, R. (2004). Kızıl Meydan’dan Taksim’e Siyasette, Kültürde ve Sanatta Türk-Sovyet İlişkileri 1925-1945, İstanbul: Truva Yayınları.
Tunçay, M. (1992). Türkiye’de Sol Akımlar-II (1925-1936), İstanbul: BDS Yayınları.
“Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl Cumhuriyetin İlk On Yılı ve Balkan Paktı”, (1974). Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Yayınları.
Vandov, D. (2014). Atatürk Dönemi Türk-Sovyet ilişkileri, İstanbul: Kaynak Yayınları.
Yüceer, S. (2011). “Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri I: Çalıştay Bildirileri” İçinde Atatürk Dönemi (1919-1938) Türk Rus İlişkilerinin Siyasi Boyutu, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.