İllerin Yaşam Endeksi Göstergelerinin Çok Boyutlu Ölçekleme ve K-ortalamalar Kümeleme Yöntemi ile Analizi

Öz Geçmişten günümüze toplumların refah düzeyini ölçmeye çalışan birçok farklı endeks türetilmiştir. 2011 yılında Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından daha iyi yaşam endeksi olarak adlandırılan bir endeks geliştirilerek, takip eden yıllarda birliğe üye olan ülkelerin endeks değerleri sıralanarak yayınlanmıştır. Çok benzer bir endeks ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2016 yılında “illerde yaşam endeksi” olarak adlandırılıp, geliştirilmiştir. Geliştirilen endeks, 11 farklı boyut ve yaklaşık 41 alt göstergeden elde edilmiştir. Bu çalışma da ise çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile iki boyutlu düzlemde noktasal olarak 41 alt gösterge dikkate alınarak görselleştirilen iller, daha sonra k-ortalamalar yöntemi ile kümelere ayrılmıştır. Çalışma ile iki içsel bağımlı teknik kullanılarak elde edilen bulguların, TÜİK tarafından elde edilen bulgularla bazı önemli noktalarda farklılaştığı gözlemlenmiştir. Bu farklılaşmadan ortaya çıkan sonuç, bu endeks için farklı sıralama teknikleri de kullanılarak, bir yıl için değil ancak yeterli zaman boyutunu da dikkate alınarak daha detaylı çalışmalar sonucunda elde edilecek bulgularla desteklenmesi gerektiği yönündedir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşam Endeksi, Çok Boyutlu Ölçekleme, K-Ortalama Kümeleme

PDF

___

Akar, S. (2014). “Türkiye'de İyi Yaşam İndeksi: OECD Ülkeleri ile Karşılaştırma”, Journal of Life Economics, 1(1):1-12.
Akgiş, Ö. (2015). “Bir Refah Göstergesi Olarak Türkiye’de Mutluluğun Mekânsal Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi, (65):69-76.
Akoğul, S. ve Tuna, E. (2106). “Kümeleme ve Çok Boyutlu Ölçekleme Analizleri ile Endüstriyel Pazar Bölümlendirmesi ve Etkili Ürünlerin Belirlenmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1): 29-42.
Beşel, F. (2015). “2013 Yılı Yaşam Memnuniyeti Araştırması Sonuçlarının İl Bazlı Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Analizi”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2):227-236.
Bülbül, S. ve Köse, A. (2010). “Türkiye'de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi ile İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1):75-94.
Garey, M.R. ve Johnson, D.S. (1979). “Computers and Intractability: A Guide to the Theory of NP-Completeness”, New York: W.H. Freeman.
Gürses, D. (2009). “İnsani Gelişme ve Türkiye”, Balıkesir University Journal of Social Sciences Institute, 12(21): 339-350.
MacQueen J. B. (1967). "Some Methods for Classification and Analysis of Multivariate Observations”, Proceedings of 5-th Berkeley Symposium on Mathematical Statistics and Probability, Berkeley, University of California, 1: 281-297.
Orhunbilge, A.N. (2010). Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, İstanbul: İÜ Basın ve Yayınevi Müdürlüğü.
Şenaras, A. E. ve Çetin, I. (2016). “OECD Ülkelerinde Refahın Daha İyi Yaşam Endeksi İle Analizi”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 12(2):31-51.
Uysal, F. N. ve Ersöz, T. Ve Ersöz, F. (2017). “Türkiye’deki İllerin Yaşam Endeksinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 9(1), 49-65.
Özdamar K. (2004). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, İstanbul: Kaan Kitabevi
Young, G. ve Householder. A. S. (1938). “Discussion of a Set of Points in Terms Of Their Mutual Distances” Psychometrika, 3(1):1-3.
Türkiye İstatistik Kurumu (2016). “İllerde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24561. Yaşam Endeksi”,
Torgerson, W. S. (1952). “Multidimensional Scaling: I. Theory and Method”, Psychometrika, 17:401–419.