Bekçilerin Toplumsal Rolleri: Savunulabilir Mekân Teorisinden Hareketle Medya Temsilleri Üzerine Bir Değerlendirme

Güvenlik hizmetlerinin asayişi temin ve halka yardım vazifelerinde yerel düzlemde sorumluluk üstlenen ve kentlerin en küçük mahalli birimlerinde görev alan çarşı ve mahalle bekçileri Türk toplumun geleneksel bir toplumsal grubudur. Çarşı ve mahalle bekçiliği süregeldiği farklı tarihsel dönemlerde varlığını kurumsal açıdan her zaman korumuş, ancak suçun önlenmesi noktasında görev anlayışı ve sahadaki uygulamaları dönemsel şartların beklentilerine göre değişikliğe uğramıştır. Bununla beraber modern toplum anlayışı sosyalleşme süreçlerine atfettiği rol nedeniyle psiko-sosyal dürtüler arasında yer alan güven duygusunun toplumun üyeleri arasında yaygınlaşmasına da odaklanmıştır. Bu çalışma; çarşı ve mahalle bekçilerinin görev tanımlarının düzenlendiği ve 2020 yılında yürürlüğe giren 7245 sayılı kanun kapsamında çarşı ve mahalle bekçilerinin toplumsal rolünü medya temsilleri üzerinden incelemektedir. Suç önleme faaliyetleri çerçevesinde hazırlanan medya temsillerini savunulabilir mekân teorisinin öncelliğinde post pozitivizm bakış açısıyla nitel araştırma yöntemiyle analiz etmektir. Bu çerçevede 2016-2020 yılları arasında haber sitelerinin “Çarşı ve Mahalle Bekçisi”, “Suç İstatistikleri” ve “Suç Önleme” kavramları üzerinden yapılan tarama sonuçları içerik analizine tabi tutulmuştur. Bekçilerin suç önlemeye dönük katkıları asayiş uygulamaları üzerinden makro veriler üzerinden anlatılırken, toplumsal iş birliği ve duyarlılığın gelişiminde başarılı faaliyetlerin belirtildiği anlaşılmış, ancak toplum destekli suç önleme faaliyetlerine dair sağlıklı bir veri elde edilememiştir. Çarşı ve mahalle bekçilerinin sorumlu olduğu mahallelerde suç önlemeye dair faaliyetlerinin mikro ölçekte daha belirgin bir şekilde ifade edilmesi ve suç olaylarının çözümlenmesinde toplum desteğinin katkısının yansıtılmasının faydalı olacağı sonucuna varılmıştır.

Social Roles of Night-Watchmen: An Assessment of Media Representations Based on Defensible Space Theory

The night-watchman is a traditional social group of the Turkish society, who take responsibility at the local level in the duties of ensuring the security. Night-watchman has always preserved its existence institutionally in different historical periods, however, the understanding of duty and its practices in the field have changed according to the expectations of the periodic conditions in terms of preventing crime. Also, the understanding of modern society has also focused on the dissemination of trust emotion among the psycho-social drives among the members of the society due to the role it attributes to socialization processes. This work: it examines the social role of night-watchman through media representations within the scope of the law number 7245, which regulates the job descriptions of the night-watchman and entered into force in 2020. It is to analyze the media representations prepared within the framework of crime prevention activities with the qualitative research method with the perspective of post-positivism, with the priority of defensible space theory. In this context, the results of the screening of news sites on the concepts of "Night-watchman", "Crime Statistics" and "Crime Prevention" between 2016- 2020 were subjected to content analysis. While the contributions of the guards towards crime prevention are explained through macro data through public order practices, it has been understood that successful activities in the development of social cooperation and sensitivity are indicated, but no reliable data on community-supported crime prevention activities have been obtained. It was concluded that in the neighborhoods where the night-watchman is responsible, it would be beneficial to express the crime prevention activities more clearly on a micro scale and to reflect the contribution of the community support in the resolution of crime.

Keywords:

Urban sociology, space, media, crime prevention night-watchman,

PDF

___

Adana Hilal (2020). Bekçi düdüğü, bekçiler göreve başlayınca suç oranı azaldı, https://www.adanahilal.com/haber-mhp-li-atay-bekciler-goreve-baslayinca-suc-orani-azaldi18190.html, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Alı̇ağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2016). Osmanlı şehri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (38), 203-226. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/23719/252644.
Anadolu Ajansı (2020). Bekçiler asayiş olaylarının azalmasında etkili oldu, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/bekciler-asayis-olaylarinin-azalmasinda-etkilioldu/1759218, (Erişim Tarihi: 1 Eylül 2020).
Anadolu Ajansı (2020). Emniyet Teşkilatı 175 yaşında, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/emniyetteskilati-175-yasinda/1798184, (Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020).
Bayramoğlu A. (2008). Osmanlı şehrinde mahalle, Sümer Kitabevi, İstanbul.
BBC News (2017). Bekçi alımı: İstanbul sokaklarına geri dönen bekçiler nasıl karşılandı, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-41002954, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Beattie, J. M. (2001). Policing and Punishment in London in 1660-1750. Great Britain: Oxford University Press. p. 170-172.
Cı̇ceralı̇, E. ve Kaya Cı̇ceralı̇, L. (2018). Şehir ve güvenlik yaklaşımlarında çevresel kriminolojiye tarihsel bir bakış. İdealkent, 9 (23), 95-112. DOI: 10.31198/idealkent.417303.
Doğan, C. (2009). Eski İstanbul’da mahalle bekçisi ve ıı. meşrutiyet’te bekçi teşkilatının düzenlenmesi bağlamında mahalle bekçileri nizamnamesi (1908-1918), Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 6(14), http://dx.doi.org/10.17822/omad.2019.123.
Donnelly, P. G. (2010). Newman, Oscar: Defensible space theory, in encyclopedia of criminological theory. sage publishing. retrieved from https://works.bepress.com/patrickdonnelly/9/.
Düzbakar, Ö. (2003). Osmanlı döneminde mahalle ve işlevleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(5), 97-108. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosbilder/issue/23116/246910.
Elâzığ Son Haber (2019). Bekçiler suç oranlarını düşürdü, https://www.elazigsonhaber.com/gundem/bekciler-suc-oranlarini-dusurdu-h50319.html, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Gökçe A. F., Kulu, S. (2019). Çarşı mahalle bekçilerinin asayişe olan etkileri: Gaziantep ili ve Erzurum İli Örneği, KAYFOR 17 Bildiriler Kitabı, Karaman.
Günışığı Gazetesi (2019). Bekçiler işe başladı; suç oranı azaldı, https://www.gunisigigazetesi.net/elazig-guncel/bekciler-ise-basladi-suc-orani-azaldih73140.html, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Güven Ş. (2009), Polisin kent güvenlik uygulaması ve yönetim modeli, (Doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Haber Türk (2018). İçişleri Bakanlığı açıkladı! Bekçilerle birlikte suç oranları düştü, https://www.haberturk.com/icisleri-bakanligi-acikladi-bekcilerle-birlikte-suc-oranlari-dustu2216326, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Hürriyet (2019). Bekçilerin göreve başlamasıyla hırsızlık oranları düştü, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/bekcilerin-goreve-baslamasiyla-hirsizlik-oranlaridustu-41285232, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
İçişleri Bakanlığı (2020). Bekçi düdüğü, asayiş olaylarının azalmasında etkin rol oynadı, https://www.icisleri.gov.tr/bekci-dudugu-asayis-olaylarinin-azalmasinda-etkin-rol-oynadi, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Koca, T. ve Çolpan Erkan, N. (2019). Yaşam kalitesinin arttırılmasında bir etmen: Mekânsal güvenlik ölçütleri. Megaron, 14.
Manisa Kulis Haber (2019). Bekçiler geldi suç oranı düştü, https://www.manisakulishaber.com/ulusal/bekciler-geldi-suc-orani-dustu-h62973.html, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Mevzuat (2020). 22/07/1966 tarihli Mülga 772 sayılı çarşı ve mahalle bekçisi kanunu, (Erişim Tarihi: 29 Ağustos 2020).
Newman O., (1973). Defensible Space: people and design in the violent City, London, UK: Architectural Press.
Newman, O. (1972). Defensible Space: crime prevention through urban design. New York: Macmillan.
Newman, O. (1996). Creating Defensible Space, U.S. Department of Housing and Urban Development Office of Policy Development and Research, https://www.humanicses.com/defensible-space.pdf. Noémi Lévy, (2008). Yakından korunan düzen: Abdülhamid devrinden ikinci meşrutiyet dönemine bekçi örneği, Osmanlı’da asayiş, suç ve ceza 18.-20. Yüzyıllar, (Der: Noémi Lévy ve Alexandre Tourmarkine), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Plymouth Police Departmant (2007). A brief history of the plymouth, Massachusetts Police Department, https://web.archive.org/web/20070814000306/ http:// www. plymouthpolice.com, (Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020).
Resmî Gazete (2020). 18/06/2020 tarihli 7245 sayılı çarşı ve mahalle bekçileri kanunu, (Erişim Tarihi: 29 Ağustos 2020).
Resmî Gazete (2020). Emniyet teşkilatı kanunu, devlet memurları kanunu ve genel kadro ve usulü hakkında kanun hükmünde kararnamede değişiklik yapılmasına dair kanun, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/, (Erişim Tarihi:29.08.2020).
Ses Gazetesi (2019). Nazilli'de suç oranları azaldı, https://www.sesgazetesi.com.tr/haber/5052937/nazillide-suc-oranlari-azaldi, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Sputnik (2018). Bekçiler göreve başladı hırsızlık yüzde 25 azaldı, https://tr.sputniknews.com/turkiye/201812041036457106-bekciler-goreve-basladi-hirsizlikyuzde-yirmi-bes-azaldi/, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Thorburn, M. (2010). Reinventing the night-watchman state?. University of Toronto Law Journal, 60(2), 425-444.
Time Türk (2019). Bekçi düdüğü, bekçiler, kişi ve mal varlığına karşı işlenen suçları düşürdü, https://www.timeturk.com/bekciler-kisi-ve-mal-varligina-karsi-islenen-suclaridusurdu/haber-1194095, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).
Türkiye Haber Merkezi (2019). Bekçiler sokaklara huzur getirdi: Suç oranı yüzde 16 düştü, https://www.turkiyehabermerkezi.com/gundem/bekciler-sokaklara-huzur-getirdi-suc-oraniyuzde-16-dustu-h262213.html, (Erişim Tarihi: 2 Eylül 2020).