Bir Güzellik Nesnesi Olarak Cam Bilezikler: Demre/Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Buluntuları (1989-2016)

-

Glass Bracelets as Objects of Beauty: Finds from the Church of Saint Nicholas, Demre/Myra (1989-2016)

Excavations at the Church of Saint Nicholas in Demre, Antalya, have been underway since 1989 in the religious and secular buildings around the church, which presumably belonged to a monastery in the Middle Ages. Flooded and buried underground by the overflow of Myros Creek, the buildings are approximately 6 m below the ground level today. The first phase of the church is dated to the Early Byzantine period, whereas the currently intact structure is dated to the Middle Ages. As the ground floor of the church was buried, the Greeks living in the area during Ottoman times continued to worship in a chapel they added to the gallery floor. These Greeks maintained their ties with the structure during the Ottoman era as well. In addition to the small finds unearthed during the excavations, glass bracelets are among the ornaments that belonged to the different communities settled here from the early phases of the church until its final period of use in the early 20th century. The glass bracelets discovered in the Church of Saint Nicholas excavations between 1989 and 1995 have been reviewed by B. Y. Olcay, whereas the thirty-eight Byzantine-period glass bracelets discovered in the excavations between 1989 and 2003 have been studied and evaluated by Ö. Çömezoğlu under the heading “Jewelry” in her PhD thesis. Glass bracelets discovered in the church were also briefly introduced in the excavation reports and in various articles. There was an increase in the number of bracelets discovered during the excavations conducted in the 2004-2009 and 2012-2016 periods. At the same time, glass bracelets possibly dated to the Ottoman era were also excavated. The total number of bracelets unearthed between 1989 and 2016 amounts to 127. In this study, bracelets categorized in groups as Early Byzantine, Middle Byzantine, and Ottoman have been studied in terms of form, production, and ornamentation techniques, as well as typology. In addition, they have been compared with glass bracelet finds discovered in other excavations across Anatolia. Some examples of the painted glass bracelets with round, oval, or flat cross-sections in shades of blue and green that feature spun-glass band decorations point to homogenous manufacturing. However, it is difficult to make definite assessments about their production. Nevertheless, archaeological evidence found in excavations reveal the presence of a workshop or workshops producing glass in Myra. Therefore, it can be presumed that the bracelets may have been manufactured at the same workshops. When the glass bracelets found in the church are compared to examples discovered in other excavation centers, it appears that they possess certain characteristics of the Early and Middle Byzantine period. The absence of the typical productions of the 13th century, on the other hand, can be explained both by the changing political and economic status of Myra, as well as the population decline and settlement changes caused by the disastrous flood the area suffered in the 13th century.

___

  • http://interactive.archaeology.org/sagalassos/field06/glass1.html. Erişim: 27.12.2016.
  • Zanon 2013 M. Zanon, “Tyana/Kemerhisar (Niğde): Glass bracelets of the Byzantine and Islamic period”, Anatolia Antiqua 21, 2013, 181-197.
  • Yıldırım 2009 Ü. Yıldırım, Antik Dönemde Kadın ve Süslenme (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi 2009).
  • Yardımcı 1988 N. Yardımcı, “1987 Dönemi Harran Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, X. KST, 2. Cilt, 1988, 287-306.
  • Yaraş –Yaraş 2009 A. Yaraş – C. Yaraş, “Glass Bracelets from Güre-Ilıca (Mysia), bk.: E. Laflı (ed.), Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean (2009) 113.
  • von Saldern 1980 A. von Saldern, Ancient and Byzantine Glass from Sardis (1980).
  • Vessberg 1956 O. Vessberg, “Glass typology, chronology”, bk.: A. Westholm – O. Vessberg (ed.), The Swedish Cyprus Expedition, The Hellenistic and Roman Period in Cyprus IV.3 (1956) 175-176.
  • Uysal 2010 Z. Uysal, “Kubad Abad Kazılarında Bulunan Cam Bilezikler (2005-2010), Sanat Tarihi Dergisi XIX.2, 2010, 43-54.
  • Uysal 2009 Z. Uysal, “Kubad Abad Sarayı Kazılarında (1981-2004) Bulunan Cam Bilezikler”, Türk Dünyası Araştırmaları, Prof. Dr. Oktay Aslanapa Özel Sayısı 183 (2009) 493-504.
  • Tok Bayrakal 2005 E. Tok Bayrakal, “Manisa’nın Gürle Köyündeki Bir Bizans Manastırı Üzerine Düşünceler”, Sanat Tarihi Dergisi XIV.1 (2005) 261-275.
  • Tekocak 2013 M. Tekocak, “Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Cam Eser”, Ç. Gençler Güray (ed.), Anadolu Antik Cam Araştırmaları Sempozyumu, Kaunos/ Kbid Toplantıları 2 (2013) 127-142.
  • Tek 2007 A. T. Tek, “Arykanda’da Bulunan Antik Cam Eserlere Genel Bir Bakış”, Seres IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam Emaye, Sır ve Boya Semineri, Eskişehir 26-28 Kasım 2007 (2007) 153-168.
  • Tek 2005 A. T. Tek, “Antik Dönemde Anadolu’da Cam Üretimi”, Seres III. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam Emaye, Sır ve Boya Semineri, Eskişehir 17-19 Ekim 2005 (2005) 108-123.
  • Talbot 2005 A. M. Talbot, “Evidence about Byzantine glass in medieval Greek texts from the eighth to the fifteenth century”, DOP 59, 2005, 141-145.
  • Şimşek 1995 C. Şimşek, “İkinci Sezon Hierapolis Roma Hamamı (Müze Binası) Kazı Çalışmaları”, MüzeKKS V, Didim 25-28 Nisan 1994 (1995) 243-263.
  • Stern 1999 E. M. Stern, “Roman Glassblowing in Culturel Context”, AJA 103.3, 1999, 441-484.
  • Spaer 1988 M. Spaer, “The Pre-Islamic Glass Bracelets of Palestine”, JGS 30, 1988, 51-61.
  • Schwarzer 2009b H. Schwarzer, “Spätantike und byzantinische Glasfunde aus Pergamon”, E. Laflı (ed.), Late Roman/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean (2009) 85-109.
  • Schwarzer 2009a H. Schwarzer, “Spätantike und byzantinisch Glasfunde aus Alexandreia Troas”, E. Laflı (ed.), Late Roman/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean, (2009) 67-84.
  • Redford 1986 S. Redford, “Excavations at Gritille (1982-1984): The Medieval Preliminary Report”, AnatSt 36, 1986, 103-136.
  • Petersen – von Luschan E. Petersen – F. von Luschan, Reisen in Lykien Milyas und Kibyratien (1889).
  • Pektaş 2010 K. Pektaş, “Bitlis Kalesi Kazısı 2008”, 31. KST 4. Cilt, 2010, 85-99.
  • Parani 2005 M. G. Parani, “Representations of Glass Objects as a Source on Byzantine Glass: How Useful Are They?”, DOP 59, 2005, 147-171.
  • Pappas – Bogiatzis 2010 N. Pappas – N. Bogiatzis, An Island in Time: Castellorizo in Photographs 1890- 1948 (2010).
  • Öztürk 2013 N. Öztürk, Erzurum Müzesi Cam Eserleri (2013).
  • Öztaşkın 2015 M. Öztaşkın, “Stratonikeia Bizans Dönemi Cam Buluntuları”, bk.: B. Söğüt (ed.), Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları (2015) 175-188.
  • Özgümüş 2010 Ü. Özgümüş, Marmara-Sirkeci Kurtarma Kazıları Cam Buluntularının Değerlendirilmesi, 1. Marmaray-Sirkeci Kurtarma Kazıları Sempozyumu (2010) 121-134.
  • Özgümüş 2008 Ü. Özgümüş, “Byzantine Glass Finds in the Roman Theather at Iznik (Nicea)”, BZ 101.2, 2008, 727-735.
  • Özgümüş 1993-1994 Ü. Özgümüş “Anadolu’da Bizans Dönemi Camcılığı”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi 12, 1993-94, 39- 43.
  • Özgen vd. 2008 E. Özgen vd., “Oylum 2006: Mozaikli Bazilika Kazısı”, 29. KST, 3. Cilt, 2008, 411-426.
  • Öney 1982 G. Öney, “1978, 1979 ve 1981 Yılı Samsat Kazılarında Bulunan İslam Devri Buluntularıyla İlgili İlk Haber”, ASanat I, 1982, 71-80.
  • Öğün – Özcan 2013 Z. Ç. Öğün – A. Özcan, “Çorum Müzesi Cam Eserleri”, Ç. Gençler Güray (ed.), Kaunos-Kbid Toplantıları 2: Anadolu Cam Çalışmaları Sempozyumu, 17-20 Haziran 2010 (2013) 53-63.
  • Olcay 1998 Y. Olcay, “Cam Buluntular”, 29-30, bk.: S. Y. Ötüken, Demre-Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı Işığında Yeni Değerlendirmeler, VII. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyet Semineri, 30 Nisan-02 Mayıs 1998 (1998) 21-49.
  • Olcay 1997 B. Y. Olcay, Antalya’nın Demre (Kale) İlçesindeki Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı 1989-1995 Yılları Cam Buluntuları (Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 1997).
  • Naza Dönmez 2013 E. E. Naza Dönmez, “Amasya-Harşena Kalesi ve Kızlar Sarayı Kazısı 2011 Dönemi Çalışmaları”, 34. KST, 3. Cilt, 2013, 427-436.
  • Naza Dönmez 2011 E. E. Naza Dönmez, “Amasya Harşena Kalesi ve Kızlar Sarayı Kazısı 2009 Yılı Sonuçları”, 32. KST, 4. Cilt, 2011, 111-120.
  • Moore 1993 J. Moore, Tille Höyük. The Medieval Period (1993).
  • Mazlum 2011 Ö. Mazlum, “Rengin Kültürel Çağrışımları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 31, 2011, 125-138.
  • Lightfoot – Ivison 1996 C. S. Lighthfoot – E. A. Ivison, “Amorium Excavations 1995: The Eighth Preliminary Report”, AnatSt 46, 1996, 91-110.
  • Lightfoot 2005 C. S. Lightfoot, “Glass Finds at Amorium”, DOP 59, 2005, 173-181.
  • Lightfoot 2001 C. S. Lightfoot, “The Amorium Project: The 1998 Study Season”, DOP 55, 2001, 371-399.
  • Lightfoot 1999 C. S. Lightfoot, “The Amorium Project: The 1997 Study Season”, DOP 53, 1999, 333-349.
  • Lightfoot 1994 C. S. Lightfoot, “Amorium Excavations 1993: The Sixth Preliminary Report”, AnatSt 44, 1994, 105-128.
  • Lauwers – Degryse – Waelkens 2010 V. Lauwers – P. Degryse – M. Waelkens, “Middle Byzantine (10th-13th Century A.D.) Glass Bracelets At Sagalassos (Sw Turkey)”, J. Drauschke – D. Keller (ed.), Glass in Byzantium-Production, Usage, Analyses, Byzantinischen Archäologie, Mainz 17.-18. Januar 2008 (2010) 145-152.
  • Lauwers – Degryse – Waelkens 2007 V. Lauwers – P. Degryse – M. Waelkens, “Evidence for Anatolian Glassworking in Antiquity: The Case of Sagalassos (Southwestern Turkey), Journal of Glass Studies 49, 2007, 39-46.
  • Köroğlu 2009 G. Köroğlu, “Glass from Yumuktepe (Cilicia)”, bk.: E. Laflı (ed.), Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean (2009) 235-243.
  • 2004 G. Köroğlu, Anadolu Uygarlıklarında Takı (2004).
  • Köroğlu 2002 G. Köroğlu, “Yumuktepe Höyüğü’nden Bizans Dönemi Cam Bilezikleri”, bk.: N. Şaman Doğan (ed.), Ortaçağ’da Anadolu. Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağan (2002) 355-372.
  • Köroğlu 1998 G. Köroğlu, “Selected Medieval Glass Artifacts from Yumuktepe Mound”, Studi di Antichita 11, 1998, 283-294.
  • Korfmann 1966 M. Korfmann, “Zur Herstellung Nahtloser Glasringe”, Bonner Jahrbucher 66, 1966, 48-51.
  • Geyik Karpuz 2013 G. Geyik Karpuz, “Cam Bilezik Araştırmaları Üzerine bir Deneme”, bk.: M. Kuzubaş (ed.), Prof. Dr. Hamza Gündoğdu Armağanı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6.25, 2013, 249-255.
  • Işık Bingöl 1999 F. R. Işık Bingöl, Anadolu Medeniyetler Müzesi Antik Takılar (1999).
  • Höpken 2010 C. Höpken, “Glass in der Kommagene-Funde aus der Felsnekropole von Perrhe”, bk.: J. Drausche – D. Keller (ed.), Glass in Byzantium-Production, Usage, Analyses, Byzantinischen Archäologie, Mainz 17.-18. Januar 2008 (2010) 153-164.
  • Hayes 1992 J. W. Hayes, Excavation at Saraçhane in İstanbul (1992).
  • Gürler 2005 B. Gürler, Tire Müzesi Cam Eserleri (2005).
  • Gill 2002 M. A. V. Gill, Amorium Finds Reports 1 (2002).
  • Fındık 2015 E. F. Fındık, “Myra/Demre, Aziz Nikolaos Kilisesi Rum Mezarlığından Boucla ve Gouna Örnekleri”, Adalya XVIII, 2015, 303-323.
  • Fındık 2013 E. F. Fındık, “2012 Yılı Efes, Ayasuluk Tepesi ve St. Jean Anıtı Kazıları Depo Çalışmalarından İlk Gözlemler, Yeni Bir Keşif: Ayasuluk’ta Cam Atölyesi”, SELEVCIA III, 2013, 31-48.
  • Fellows 1840 Sir Ch. Fellows, An Account of Discoveries in Lycia: being a journal kept a second excursion in Asia Minor (1840).
  • Fellows 1852 Sir Ch. Fellows, Travels and Researches in Asia Minor: More Particulaly in the Province of Lycia (1852).
  • Ersoy 2010 B. Ersoy, “Kale - Tavas (Tabae) 2008 Yılı Kazı Çalışmaları”, 31. KST, 4. Cilt, 2010, 301-314.
  • Doğer – Armağan 2016 L. Doğer – E. Armağan, “Erste Ergebnisse der archäologischen Untersuchungen des byzantinischen Aigai (Aiolis)”, BZ 109.1, 2016, 9-32.
  • Davidson 1952 G. R. Davidson, The Minor Objects, Corinth XII (1952) 263-265.
  • Çömezoğlu 2010 Ö. Çömezoğlu, “Myra Demre Aziz Nikolaos Kilisesi’nde On İkinci ve On Üçüncü Yüzyıl Cam Buluntuları”, I. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul. 25-28 Haziran 2007 (2010) 505-510.
  • Çömezoğlu 2008 Ö. Çömezoğlu, “Myra’s Place in Medieval Glass Production”, Adalya XI, 2008, 287-295.
  • Çömezoğlu 2007 Ö. Çömezoğlu, Akdeniz Çevresi Ortaçağ Camcılığı Işığında Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Cam Buluntuları (İstanbul Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi 2007).
  • Çömezoğlu 2001 Ö. Çömezoğlu, “Cam Bilezikler”, bk.: S. Y. Ötüken, “Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazılarından Seçme Küçük Buluntular”, V. OTKAS (2001) 368-369.
  • Çoruhlu – Oktay 2011 Y. Çoruhlu – Ö. J. Oktay, “2006-2009 Kars-Ani Kazılarında Ortaya Çıkarılan Cam Bilezikler Üzerine”, XIV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Konya 20-22 Ekim 2010 (2011) 155-171.
  • Çaycı – Şimşir 2016 A. Çaycı – Z. Şimşir, “Gevale Kalesi 2013-2014 Kazı Buluntuları”, 37. KST, 3. Cilt, 2016, 539-558.
  • Çakmakçı Oral 2013 Z. Çakmakçı, “Anaia Camcılığının Geç Bizans Cam Dünyasındaki Yeri”, bk.: Z. Mercangöz (ed.), Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar (2013) 135-152.
  • Çakmakçı Oral 2012 Z. Oral Çakmakçı, “Kuşadası-Kadıkalesi Kazılarından Süs Amaçlı Cam Objeler: Boncuklar ve Bilezikler”, II. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı/6-8 Ekim 2011 (Türkiye Arkeolojisinde Cam: Arkeolojik ve Arkeometrik Çalışmalar) Bildiriler Kitabı (2012) 114-135.
  • Çakmakçı – İnanan 2009 Z. Çakmakçı – F. İnanan, “Ortaçağ Bizans Günlük Yaşamı ve Üretim Faaliyetleri Açısından Kuşadası Kadıkalesi Buluntularının Ön Değerlendirilmesi”, Sanat Tarihi Dergisi XVIII.1, 2009, 51-72.
  • Çakmakçı 2013 Z. Çakmakçı, “Kuşadası Kadıkalesi/Anaia Kazılarından Ortaçağ Bizans Camcılığına Yeni Bir Grup: Cam Unguentariumlar”, Ç. Gençler Güray (ed.), Kaunos/Kbid Toplantıları 2: Anadolu Antik Cam Araştırmaları Sempozyumu, 17-20 Haziran 2010 (2013) 151-164.
  • Çakmakçı 2012 Z. Çakmakçı, “Kültürlerarası İletişim ve Etkileşim Açısından Ortaçağ Bizans Camcılığına Bakış”, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 1.2, 2012, 107-132.
  • Çakmakçı 2010 Z. Çakmakçı, “On İkinci ve On Üçüncü Yüzyıllarda Bizans Cam Bileziklerinde Bezeme ve Biçim Değişimleri”, I. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul 25-28 Haziran 2007 (2010) 545-553.
  • Collon 2007 D. Collon, “Glass”, bk.: J. N. Postgate – D. Thomas (ed.), Excavations at Kilise Tepe, 1994-1998: From Bronze Age to Byzantine in Western Cilicia 1 (2007) 505-510.
  • Canav 1985 Ü. Canav, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Ancient Glass Collection (1985).
  • Canav Özgümüş 2009 Ü. Canav Özgümüş “Late Roman/Early Byzantine Glass from the Marmaray Rescue Excavations at Sirkeci, Istanbul”, E. Laflı (ed.), Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean (2009) 17-24.
  • Başaran vd. 2011 S. Başaran – B. Çakan – S. Karwiese – R. Yılmaz – G. Kurap, “Enez (Ainos) 2009 Yılı Kazı ve Onarım-Koruma Çalışmaları, 32. KST, 4. Cilt, 2011, 145-168.
  • Atik 2009 Ş. Atik, “Late Roman/Early Byzantine Glass Finds from the Marmaray Rescue Excavation at Yenikapı in İstanbul”, bk.: E. Laflı (ed.). Late Roman/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean (2009) 1-16.
  • Arık 2005 M. O. Arık, “Alanya Kalesi Çalışmaları 2004”, Anmed 2, 2004, 2-4.
  • Acara 2008 M. Acara, “Seramik Buluntular”, bk.: E. Eser, “Divriği Kalesi Yüzey Araştırması 2006”, 25. AST, 3. Cilt, 2008, 189-204.