SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN TARİHSEL ÇEVRENİN TARİH ÖĞRETİMİNDE KULLANIMINA YÖNELİK YAKLAŞIMLARI

Bu çalışma, sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler derslerinde tarihsel çevrenin kullanımına yönelik tutum, görüş ve olanaklarını derinlemesine belirlemek ve tarihsel çevrede öğretimin önündeki engelleri aşmaya yardımcı olabilecek öneriler geliştirmek amacına yönelik olarak yürütülmüştür. Çalışma kapsamında öncelikle kapsamlı bir literatür taraması yapılmış ve tarihsel çevrenin genelde öğretime, özelde tarih öğretimine sağlayabileceği olası didaktik yarar ve katkılar ortaya konmuştur. Daha sonra, literatür bulguları ve uzman görüşlerinden yararlanılarak yarı-yapılandırılmış görüşme tekniğine uygun bir veri toplama aracı geliştirilmiştir. Veri toplama aracı 2018-2019 akademik yılında Çanakkale ilindeki 6 farklı ortaokulda görev yapmakta olan 14 Sosyal Bilgiler öğretmenine uygulanmış ve elde edilen bulgular araştırma sorularımız çerçevesinde kavramsallaştırılıp tarihsel çevrede öğretim hakkında (i) Bilgi ve farkındalık, (ii) Tutumlar ve (iii) Görüşler olmak üzere kategorize edilmiştir. Bulgular, ilgili literatürdeki bulgular ile karşılaştırılıp tartışılmış ve tarihsel çevrede öğretim konusunun muhatabı olabilecek kişi ve kurumların çalışmalarına katkı sağlayabilecek bir dizi öneri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Alan gezileri, kültürel miras, okul dışında eğitim, tarih öğretimi, tarihsel çevre

SOCIAL STUDIES TEACHERS’ ATTITUDES TOWARDS THE UTILISATION OF HISTORICAL ENVIRONMENTS IN HISTORY TEACHING

The aim of this study was to investigate the attitudes, views and opportunities of social studies teachers in regard to the use of the historical environment in social studies courses, and to develop suggestions that can help overcome the obstacles to teaching in the historical environment. First of all, a comprehensive literature review within the scope of the study was made and the possible didactic benefits and contributions of the historical environment to teaching in general and to history teaching in particular were presented. Subsequently, a data collection tool suitable for the semi-structured interview technique was developed by using the literature findings and expert opinions. The data collection tool was then applied to 14 Social Studies teachers working in six different secondary schools in Çanakkale in the 2018-2019 academic year, and the findings were conceptualized within the framework of our research questions and categorized as (i) knowledge and awareness, (ii) attitudes and (iii) opinions about teaching in the historical environment. The findings were discussed in comparison with the findings from the relevant literature, and a series of suggestions have been made that could contribute to the prospective studies of individuals and institutions that could be interested in teaching in the historical environment.

Keywords:

Study trips, cultural heritage, outdoor teaching, history teaching, historical environment,

PDF

___

Akarsu, B. & Akarsu, B. (2019). Bilimsel araştırma tasarımı: Nicel, nitel ve karma araştırma yaklaşımları. Cinius.
Aktın, K., Karakuş, H., & Sağlam, H. (2013). Sinop Üniversitesi öğretmen adaylarının Sinop iline ait tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalık düzeyleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 37-59. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1860
Albayrak, H. (2004). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerine resim-iş dersinde tarihi çevre bilinci uyandırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Alkış, S., & Oğuzoğlu, Y. (2005a). İlköğretim öğrencilerinin tarihi çevre bilgisinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(1), 23-46.
Alkış, S., & Oğuzoğlu, Y. (2005b). Ülkemiz koşullarında tarihi çevre eğitiminin önemini ve gerekliliğini arttıran etkenler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18(2), 347-361.
Avcı Akçalı, A. (2015). Perception of outdoor history teaching in theory and practice: Opinions of teachers and prospective teachers. Eğitim ve Bilim, 40(181), 117-137. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4299
Avcı, C. & Öner, G. (2015). Tarihi mekânlar ile sosyal bilgiler öğretimi: Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 108-133.
Avcı, M. (2014). Sosyal bilgiler dersinde kültürel miras eğitimine ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Bozdoğan, A. E. (2007). Bilim ve teknoloji müzelerinin fen öğretimindeki yeri ve önemi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. baskı). Pegem Akademi.
Castle, M. C. (2002). Teaching history in museums. Ontario History, XCIV(1). http://www.virtualmanitoba.com/TMSP/strategies/G3.TeachinghistoryInMuseums.pdf
Çengelci, T. (2013). Social studies teachers’ views on learning outside the classroom. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(3), 1836-1841. https://doi.org/10.12738/estp.2013.3.1410
Çetin, T., & Gürgil, F. (2014). Üniversite öğrencilerinin Bartın’ın doğal ve kültürel turizm değerlerine yönelik farkındalıkları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 255-274. https://doi.org/10.12780/UUSBD441
Demircioğlu, İ. H. (2005). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Anı.
Demircioğlu, İ. H., & Demircioğlu, E. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel çevrenin kullanımı. A. Şimşek & S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 99-112). Pegem Akademi.
Egüz, Ş. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde müze ile eğitimin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi: Samsun ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Fägerstam, E. (2012). Space and place: Perspectives on outdoor teaching and learning (Liu-tryck). Linköping University Electronic Press. http://liu.diva-portal.org/smash/get/diva2:551531/FULLTEXT01.pdf
Ford, P. (1986). Outdoor education: Definition and philosophy. ERIC Digest. https://eric.ed.gov/?id=ED267941 adresinden alınmıştır.
Gökkaya Nişancı, M. (2010). Tarihsel çevrenin tarih eğitimine etkisi: Adalar örneklemi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
Gökkaya, A. K. & Yeşi̇lbursa, C. C. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımının akademik başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(2), 483-506.
Güleç, S. & Alkış, S. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin iletişimsel boyutu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16(1), 63-78.
Higgins, P., & Nicol, R. (2002). Outdoor learning in theory and practice. In M. Hensler, P. Higgins & R. Niccol (Eds.), Outdoor education: authentic learning in the context of landscapes, V. 2 (pp. 3-14). Kisa-Tryckeriet AB. http://www.docs.hss.ed.ac.uk/education/outdoored/oe_authentic_learning.pdf
Horton, J. O. (2000). On-site learning. The power of historic places. Cultural Resources Management, 23(8), 4-5.
Kuhlemeier, H., Van den Bergh, H., & Lagerweij, N. (1999). Environmental knowledge, attitudes and behavior in dutch secondary education. Journal of Environmental Education, 30(2), 4-14.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 2863 (2018). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2863.pdf adresinden alınmıştır.
Kyvig, D. E. & Marty, M. A. (2000). Yanıbaşımızdaki tarih. (Çev. N. Özsoy). Tarih Vakfı. (Orijinal çalışma 1996’da yayımlandı).
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap. Pegem Akademi.
Mustak, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihi kültürel miras eğitimine ilişkin görüşleri (Denizli şehri örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ömer Halisdemir Üniversitesi.
Oktav, C. & Taslaman, C. (2017). Felsefe tarihinde zaman düşünceleri. Kader, 15(3), 718-742. https://doi.org/10.18317/kaderdergi.357130
Öner, G. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı tarih öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Türk Tarihi Eğitim Dergisi, 4(1) , 89-121. https://doi.org/10.17497/tuhed.185618
Patrick, J. J. (1993). Prominent places for historic places. Cultural Resources Management, 16(2), 8-9.
Priest, S. (1986). Redefining outdoor education: A matter of many relationships. The Journal of Environmental Education, 17(3), 13-15. https://doi.org/10.1080/00958964.1986.9941413
Rickinson, M., Dillon, J., Teamey, K., Morris, M., Choi, M. Y., Sanders, D., & Benefield, P. (2004). Review of research on outdoor learning. Field Studies Council. http://www.teachernet.gov.uk/teachingandlearning/resourcematerials/growingschools/
Safran, M. (2006). Tarih eğitimi: Makale ve bildiriler. Gazi Kitabevi.
Sarı, M. (2008). Emniyet teşkilatının eğitim sürecinde tarihsel çevre ile ilgili yeni yaklaşımlar [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
Shanely, S. D. (2006). Towards an understanding of an outdoor education program: Listening to participants’ stories [Unpublished doctoral dissertation]. University of Florida.
Smith, G. A. (2002). Place-based education: Learning to be where we are. Phi Delta Kappan, 83(8), 584-594.
Szczepanski, A. (2009). Outdoor Education - Authentic learning in the context of urban and rural landscape: A way of connecting environmental education and health to sustainable learning - literary education and sensory experience. Perspective of the where, what, why and when of learning. Outdoor Environmental Education, 10, 83-98. https://www.mgu.ac.jp/main/educations/library/publication/pre_hattatsu/no10/hatsurin_13.pdf
Şimşek, A. & Kaymakçı, S. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminin amacı ve kapsamı. A. Şimşek & S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 1-13). Pegem Akademi.
Şimşek, G., Acar, E., Atalan Çayırezmez, N., & Elitok Kesici, A. (2013). Exploring the role of the city as a learning environment for heritage education. METU Journal of the Faculty of Architecture, 30(2), 105-135. https://doi.org/10.4305/metu.jfa.2013.2.7
UNESCO. (1976). Recommendation concerning the safeguarding and contemporary role of historic areas. http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=13133&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html
Üztemur, S., Dinç, E. & Acun, İ. (2018). Yer temelli eğitim yaklaşımı ve sosyal bilgiler öğretim programlarına yansımaları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 141-158. https://doi.org/10.17679/inuefd.326727
Westergren, E. (2009). Tarihi çevrelerde kapsamlı eğitimde 7 adım: Bir eğitim metodu olarak zamana yolculuk. (Çev. E. Çaypınar). Birger Ohlson. http://www.bridgingages.com/site/assets/files/1253/7_adim_booklet.pdf
Yeşi̇lbursa, C. C. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihî yerlerin kullanımı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 23, 209-222.
Yeşilbursa, C. C. (2011). Sosyal bilgilerde miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa karşı tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
Yeşilbursa, C. C. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde yerel tarih. A. Şimşek & S. Kaymakçı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 143-170). Pegem Akademi.
Yeşi̇lbursa, C. C. & Barton, K. C. (2011). Preservice teachers’ attitudes toward the inclusion of heritage education in elementary social studies. Journal of Social Studies Education Research, 2(2), 1-21.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.