SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROSOSYALLİK DÜZEYİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın temel amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının prososyallik düzeyinin incelenmesidir. Ayrıca sosyal bilgiler öğretmen adaylarının prososyallik düzeyi ile alt boyutlardan yardım etme, hayırseverlik, özgecilik, bağışlama ve affetme düzeylerinin cinsiyet ve sınıf seviyesi değişkenine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kesitsel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu Türkiye’nin farklı üniversitelerinde öğrenim gören 412 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Prososyallik Ölçeği aracılığıyla elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde Mann-Whitney U testi ile Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır. Araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının prososyallik düzeyinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hayırseverlik, özgecilik ve affetme düzeylerinin orta; yardım etme ve bağışlama düzeylerinin düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada erkek sosyal bilgiler öğretmen adaylarının prososyallik düzeyinin kız öğrencilerin düzeyinden anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sınıf seviyeleri arasında ise prososyallik düzeyinin yanında hayırseverlik, özgecilik ve bağışlama düzeyleri açısından anlamlı farklılığın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonuçlarından hareketle uygulamaya ve araştırmacılara yönelik olarak öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal bilgiler, prososyallik, öğretmen adayları

EXAMINING THE PROSOCIALITY LEVELS OF PRESERVICE SOCIAL STUDIES TEACHERS

The main purpose of this study is to investigate the prosociality levels of preservice social studies teachers. In addition, it is also aimed to examine the prosociality levels and helping, benevolence, altruism, giving and forgiveness levels which are sub-dimensions of the prosociality scale according to the gender and grades. The research was carried out in the cross-sectional survey design. The sample of study consists of 412 preservice social studies teachers who study in Turkish universities. The data was obtained through Prosociality Scale. Mann-Whitney U and Kruskal Wallis tests were employed in order to analyze data. It was concluded that the prosociality level of preservice social studies teachers are at medium level. Moreover, it was found that benevolence, altruism and forgiveness levels of preservice social studies teachers are at medium level and their helping and forgiveness levels are low. It was revealed that prosociality levels of participants are significant in favor of male preservice social studies teachers. Finally it was concluded that a significant difference was found between the levels of benevolence, altruism and forgiveness as well as prosociality levels of preservice social studies teachers. Based on the results of the research, some suggestions were presented for practitioners and researchers.

Keywords:

Social studies, prosociality, preservice teachers,

PDF

___

Adeyemi, M. B. (2000). Teaching conflict resolution to social studies students in Botswana. The Social Studies, 91(1), 38-41. https://doi.org/10.1080/00377990009602440
Aruna Thevi, S. T., & Portia, R. (2017). Prosocial behavioural of school teachers in classroom. International Journal of Applied and Advanced Scientific Research, 2(2), 10-13.
Atalmış, E. H. (2019). Tarama araştırmaları. S. Şen & İ. Yıldırım (Ed.). Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (ss. 97-116). Nobel Yayıncılık.
Aykırı, K. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının topluma hizmet ederek öğrenme deneyimlerinin diğerkamlık değeri ve sosyal problem çözme becerisi açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
Ayten, A., & Korkmaz, S. (2019). The relationships between religiosity, prosociality, satisfaction with life and generalised anxiety: A study on Turkish Muslims. Mental Health, Religion & Culture, 22(10), 980-993. https://doi.org/10.1080/13674676.2019.1695246
Bahn, D. (2001). Social learning theory: Its application in the context of nurse education. Nurse Education Today, 21, 110-117. https://doi.org/10.1054/nedt.2000.0522
Bandura, A. (2011). A social cognitive perspective on positive psychology. Revista de Psicologia Social, 26(1), 7-20.
Bandura, A. (2019). The social learning theory of aggresion. In R. A. Falk & S. S. Kim (Eds.), The war system: An interdisciplinary approach (pp. 141-158). Routledge.
Baser, H. B., & Kilinc, E. (2015). Investigating pre-service social studies teachers’ global social responsibility level. Educational Process: International Journal, 4(1-2), 45-55. http://dx.doi.org/10.12973/edupij.2015.412.4
Baumsteiger, R. (2019). What the world needs now: An intervention for promoting prosocial behaviour. Basic and Applied Social Psychology, 41(4), 215-229. https://doi.org/10.1080/01973533.2019.1639507
Bellucci, G., Camilleri, J. A., Eickhoff, S. B., & Krueger, F. (2020). Neural signatures of prosocial behaviours. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 118, 186-195. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2020.07.006
Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the family as a context for human development: Research Perspectives. Developmental Psychology, 22(6), 723-742.
Brownell, C. A. (2013). Early development of prosocial behaviour: Current perspectives. Infancy, 18(1), 1-9. https://doi.org /10.1111/infa.12004
Burns, M. K., Warmbold-Brann, K., & Zaslofsky, A. F. (2015). Ecological system theory in school psychology review. School Psychology Review, 44(3), 249-261. https://doi.org/10.17105/spr-15-0092.1
Büyükdoğan, B. (2020). Üniversite öğrencilerinin küresel sosyal sorumluluk algılarının değerlendirilmesi. E-Journal of New Media, 4(3), 203-215. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2020/ejnm_v4i3005
Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (Genişletilmiş 19. baskı). Pegem Akademi.
Çatlak, İ. H. & Yiğit, E. Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına empati becerisi ve farklılıklara saygılı olma değerinin kazandırılmasında storyline yönteminin etkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 1794-1819.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (5. baskı). Pegem Akademi.
Davis, A. N., Martin-Cuellar, A. & Luce, H. (2019). Life events and prosocial behaviors among young adults: Considering the roles of perspective taking and empathic concern. The Journal of Genetic Psychology, 180(4-5), 205-216. https://doi.org/10.1080/00221325.2019.1632785
Deng, L., & Chan, W. (2017). Testing the difference between reliability coefficients alpha and omega. Educational and Psychological Measurement, 77(2), 185-203. https://doi.org /10.1177/0013164416658325
Dunfield, K. A. (2014). A construct divided: Prosocial behaviour as helping, sharing, and comforting subtypes. Frontiers in Psychology, 5, 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00958
Eisenberg, N., & Mussen, P. H. (1989). The roots of prosocial behaviour in children. Cambridge University Press. Eisenberg, N. (1982). The development of prosocial behaviour. Academix Press.
Ercan, B. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin sosyal sorumluluk anlayış ve uygulamaları: Antalya örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
Goodboy, A. K., & Martin, M. M. (2020). Omega over alpha for reliability estimation of unidimensional communication measures. Annals of the International Communication Association, 44(4), 422-439. https://doi.org/10.1080/23808985.2020.1846135
Hayes, A. F., & Coutts, J. J. (2020). Use omega rather than cronbach’s alpha for estimating reliability. But… Communication Methods and Measures, 14(1), 1-24. https://doi.org/10.1080/19312458.2020.1718629
Hu, Q., & Feng, Q. (2021). Parenting style and prosocial behaviour among Chinese Preschool children: A moderation model. Early Child Development and Care. https://doi.org/10.1080/03004430.2021.1888942
Jackson, M., & Tisak, M. S. (2001). Is prosocial behaviour a good thing? Developmental changes in children’s evaluations of helping, sharing, cooperating and comforting. British Journal of Developmental Psychology, 19, 349-367.
Jennings, P. A., & Greenberg, M. T. (2009). The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research, 79(1), 491-525.
Kakavoulis, A. (1998). Aggresive and prosocial behaviour in young Greek children. International Journal of Early Years Education, 6(3), 343-351. https://doi.org/10.1080/0966976980060308
Kamas, L., & Preston, A. (2021). Empathy, gender and prosocial behaviour. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 92, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.socec.2020.101654
Kara, C., Altıntaş, A. & Kaya, İ. F. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamalarıyla “yardımseverlik değeri” kazanımları hakkındaki görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 22, 23-37.
Karatekin, K., Kuş, Z., & Merey, Z. (2014). Social studies pre-service teachers’ social participation in solutions to environmental problems. Elementary Education Online, 13(2), 345-361.
Kaya, B. (2016). An evaluation of the empathy levels of pre-service social studies teachers. Educational Research and Reviews, 11(6), 229-237. https://doi.org/10.5897/ERR2015.2545
Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46.
Lindenberg, S. (2006). Prosocial behaviour, solidarity, and framing processes. Springer.
Malti, T., & Dys, S. P. (2018). From being nice to being kind: Development of prosocial behaviours. Current Opinion in Psychology, 20, 45-49. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2017.07.036
Murray, C., & Greenberg, M. T. (2000). Children’s relationship with teachers and bonds with school: An investigation of patterns and correlates in middle childhood. Journal of School Psychology, 38(5), 423-445.
Öztürk, C. (2012). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (ss. 2-31). Pegem Akademi.
Quan, S. (2021). Socioeconomic status and prosocial behaviors among Chinese emerging adults: Sequential mediators of parental warmth and personal belief in a just World. Children and Youth Services, 120, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105680
Partick, R. B., Bodline, A. J., Gibbs, J. C., & Basinger, K. S. (2018). What accounts for prosocial behaviour? Roles of moral identity, moral judgement, and self-efficacy beliefs. The Journal of Genetic Psychology, 179(5), 231-245. https://doi.org/10.1080/00221325.2018.1491472
Reykowski, J. (1984). Spatial organization of a cognitive system and instric prosocial motivation. In E. Staub, D. Bar-Tal, J. Karylowski & J. Reykowski (Eds.), Development and maintance of prosocial behaviour (pp. 51-76). Plenum Press.
Secgin, F. & Yazıcı, F. (2018). Tarih ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kontrol odakları ve küresel sosyal sorumluluk düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(8), 1267-1292. https://doi.org/10.26466/opus.436414
Solomon, D., Watson, M. S., Delucchi, K. L., Schaps, E., & Battistich, V. (1988). Enhancing children’s prosocial behaviour in the classroom. American Educational Research Journal, 25(4), 527-554.
Stürmer, S., & Snyder, M. (2010). The psychological study of group process and intergroup relations in prosocial behaviour. In S. Stürmer & M. Snyder (Eds.), The psychology of prosocial behaviour: Group process, intergroup relations and helping (pp. 1-10). Blackwell Publishing.
Van der Graaff, J., Carlo, G., Crocetti, E., Koot, H. M., & Branje, S. (2018). Prosocial behavior in adolescence: Gender differences in development and links with empathy. Journal of Youth and Adolescence, 47(5), 1086-1099. https://doi.org/10.1007/s10964-017-0786-1
YÖK. (2021). Yükseköğretim program atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/