Yelda YILDIZ ÖNAL, Serhat Armağan KÖSEOĞLU

PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN YAS DANIŞMANLIĞINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERİ

Bu araştırma ile psikolojik danışmanların yas danışmanlığına yönelik algılarını, deneyimlerini ve Türkiye’deki uygulamalara ilişkin değerlendirmelerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma deseninde yer alan fenomenolojik yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubunda, ölçüt örnekleme yöntemine göre belirlenen, İstanbul’da ikamet eden 10 psikolojik danışman yer almıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile yöneltilen sorular yoluyla elde edilip, betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, katılımcılar yas ile çalışmayı mesleki süreçte her an karşılarına çıkabilecek bir durum olarak gördüklerini; yasın sadece ölümle ilişkilendirilmediğini; yas danışmanlığı kavramının profesyonel yardım sürecini sınırlandırdığını; özel olarak, yas danışmanlığı yardım talebiyle gelinmese bile çalışılan konuların altında gecikmiş, ertelenmiş yasın çıkabildiğini ve kendilerine yakın buldukları kuramsal yaklaşım ve teknikleri kullanmayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca, kişisel deneyimleri, yetkinlikleri ve değerlendirmeleri üzerinden yas danışmanlığına ilişkin varoluşsal açıklama getirdikleri; yas sürecini kültürel ve toplumsal faktörlerle nitelendirdikleri; mesleki açıdan aldıkları eğitimi yasla çalışmak için yeterli bulmadıklarını; kuramsal ve uygulamalı derslere ve eğitimlere ağırlık verilmesi gerekliliğini vurguladıkları ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kayıp, yas, yas danışmanlığı

EVALUATIONS OF PSYCHOLOGICAL COUNSELORS ON GRIEF COUNSELING

The aim of this study is to reveal the perceptions and experiences of psychological counselors regarding grief counseling and their evaluations regarding practice in Turkey. In the study, a phenomenological method, which is a qualitative research design, was used. The study group was determined by the criterion sampling method and all participants in the group reside in Istanbul. The data were obtained through questions posed by the semi-structured interview technique. Descriptive analysis and content analysis were used to analyze the data. According to the results of the research, the participants consider working with grief as a situation that they may encounter at any time in the professional process. They reported that grief cannot be associated only with death and the grief counseling concept limits the professional help process, even if the grief counseling was not requested with special help, delayed and deferred grief could emerge under the subjects studied. Participants stated that they prefer to use theoretical approaches and techniques close to them. It was determined that participants accounted for an existential explanation based on personal experiments, competencies and evaluations regarding grief counseling. In addition, they described the grief process with cultural and social factors, and they did not find the education they received professionally sufficient to work with grief. Finally, they emphasized the necessity of focusing on theoretical and practical courses and educations.

Keywords:

Bereavement, grief, grief counseling,

PDF

___

Apaydın, S. (2017). Kayıp ve yas. Ö. Erdur-Baker & İ. Aksöz-Efe (Ed.), Yas danışmanlığı içinde (ss. 1-50). Anı Yayıncılık.
Bağcaz, A. (2017). Ankara’da yakın kaybı sonrası yas belirtilerinin yaygınlığı ve yordayıcı etmenler (sosyodemografik özellikler, yakın kaybının özellikleri, anksiyete duyarlılığı ve yetişkin ayrılık anksiyetesi ile ilişkisi) [Uzmanlık Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Balcı-Çelik, S. (2011). Ergenlerin yasa karşı tutumlarının cinsiyet ve depresyon düzeyleri açısından karşılaştırılması. İlköğretim Online, 10(2), 735-742.
Bildik, T. (2013). Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi, 52(4), 223-229.
Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development. 38(1), 14-28. https://doi.org/10.1080/07481756.2005.11909766
Buyruk Genç, A. (2019). Psikolojik danışmanların etkili psikolojik danışman nitelikleri ile kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlikleri arasındaki ilişkide kültürel zekânın ve bilişsel esnekliğin aracı rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Siyasal Yayın Dağıtım.
Çiftçiler Aydın, Z. (2000). Kayıp ve yas sürecinde sanatla zenginleştirilmiş grup müdahale programının etkililiğinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
Dowdney, L. (2000). Annotation: Childhood bereavement following parental death. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(7), 819-830. https://doi.org/10.1017/S0021963099006216
Elizur, E., & Kaffman, M. (1983). Factors influencing the severity of childhood bereavement reactions. American Journal of Orthopsychialry, 53(4), 668-676. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1983.tb03410.x
Frankl, V. E. (1996). Duyulmayan anlam çığlığı-Psikoterapi ve hümanizm. (Çev. S. Budak). Öteki Yayınevi (Orijinal çalışma 1978 yılında yayımlandı).
Freud, S. (1917). Mourning and melancholia. The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIV (1914-1916): On the History of the Psycho-Analytic Movement, Papers on Metapsychology and Other Works, 237-258.
Furman, E. (1983). Studies in childhood bereavement. The Canadian Journal of Psychiatry, 28(4), 241–247. https://doi.org/10.1177/070674378302800401
Genlik, Ö. (2012). Yas süreci ve yas sürecindeki kişilerin depresyon ve anksiyete düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
Gizir, C. A. (2006). Bir kayıp sonrasında zorluklar yaşayan üniversite öğrencilerine yönelik bir yas danışmanlığı modeli. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 195-213.
Gündüz, B. & Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-133.
Güven, M., Kısaç, İ., Ercan, L. & Yalçın, İ. (2009). Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisinde yayınlanan makalelerin çeşitli özellikler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 80-87.
Henwood, K. L. (1996). Qualitative inquiry: Perspectives, methods and psychology. In J. T. E. Richardson (Ed.), Handbook of qualitative research methods for psychology and social sciences (pp. 25-40). BPS and Blackwell.
Kalay-Usta, T. (2020). Psikolojik danışmanların etkili psikolojik danışman nitelikleri ile ruh sağlığı süreklilikleri arasındaki ilişkide kariyer uyumluluğunun aracı rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
Koyuncu, Ö. (2015). Ebeveyn kaybı yaşayan kişilerde psikolojik esneklik tepkisinin psiko-sosyal belirleyicileri: Kaybın koşulları, kişinin kendine, dünyaya, geleceğe yönelik algısı, algılanan sosyal destek ve başa çıkma stratejileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Kurşuncu, M. A. (2017). Bilişsel davranışçı terapiler açısından yas. Ö. Erdur-Baker & İ. Aksöz-Efe (Ed.), Yas danışmanlığı içinde (ss. 149-172). Anı Yayıncılık.
Külahçıoğlu, E. (2017). Yas danışmanlığı. Ö. Erdur-Baker & İ. Aksöz-Efe (Ed.), Yas Danışmanlığı içinde (ss. 113-149). Anı Yayıncılık.
Larson, L. M., Suzuki, L. A., Gillespie, K. N., Potenza, M. T., Bechtel, M. A., & Toulouse, A. L. (1992). Development and validation of the counseling self-estimate inventory. Journal of Counseling Psychology, 39(1), 105-120. https://doi.org/10.1037/0022-0167.39.1.105
Noppe, I. C., & Noppe, L. D. (2004). Adolescent experiences with death: Letting go of immortality. Journal of Mental Health Counseling, 26(2), 146. https://doi.org/10.17744/mehc.26.2.py2tk0kmay1ukc3v
Padır, M. A. & Erdur-Baker, Ö. (2017). Psikolojik danışmanların kendi yasları ve öz bakım. Ö. Erdur-Baker & İ. Aksöz-Efe (Ed.), Yas danışmanlığı içinde (ss. 375-400). Anı Yayıncılık.
Pickhard, C. E. (1996). Keys to single parenting. Barrons Educational Series Incorporated.
Raveis, V. H., Siegel, K., & Karus, D. (1998). Children’s psychological distress following the death of a parent. Journal of Youth and Adolescence, 28(2), 165-180. https://doi.org/10.1023/A:1021697230387
Seçer, İ., Ay, İ., Ozan, C. & Yılmaz, Y. (2014). Rehberlik ve psikolojik danışma alanındaki araştırma eğilimleri: Bir içerik analizi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41), 49-60.
Senter, K. E., & Caldwell, K. (2002). Spirituality and the maintenance of change: A phenomenological study of women who leave abusive relationships. Contemporary Family Therapy, 24(4), 543-564. https://doi.org/10.1023/A:1021269028756
Stebnicki, M. A. (2007). Empathy fatigue: Healing the mind, body, and spirit of professional counselors. American Journal of Psychiatric Rehabilitation, 10(4), 317-338. http://doi.org/10.1080/15487760701680570
Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage Publications, Inc.
Stroebe, M., & Schut, H. (1999). The dual process model of coping with bereavement: Rational and description. Death Studies, 23, 197-224. https://doi.org/10.1080/074811899201046
Şenelmiş, H. (2006). Ankara Üniversitesi Kriz Merkezine başvuran yas olguları üzerine bir çalışma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
Walsh, F., & McGoldrick, M. (Eds.). (1991). Living beyond loss: Death in the family. W. W. Norton & Company.
Wardle, E. A., & Mayorga, M. G. (2016). Burnout among the counseling profession: A survey of future professional counselors. i-manager’s Journal on Educational Psychology, 10(1), 9-15.
Worden, J. W. (1996). Children in grief: When a parent dies. Guilford Press.
Worden, J. W. (2018). Grief counseling and grief theraphy: A handbook for the mental health practitioner. Springer Pub.
Yalom, I. (1999). Varoluşçu Psikoterapi. (Çev. Z. İ. Babayiğit). Kabalcı Yayınevi. (Orijinal çalışma 1980 yılında yayımlandı.).
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, S. A. (2004). Çocuk, ölüm ve kayıp. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 125-144.
Yıldız, Y. (2017). Tek ebeveynli çocukların yaşam deneyimleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
Zara, A. (2011). Kayıplar, yas tepkileri ve yas süreci. A. Zara (Ed.), Yaşadıkça psikolojik sorunlar ve başa çıkma yolları içinde (ss. 73-90). İmge Kitabevi.
Zhang, L., Ren, Z., Jiang, G., Hazer-Rau, D., Zhao, C., Shi, C., Lai, L., & Yan, Y. (2021). Self-oriented empathy and compassion fatigue: The serial mediation of dispositional mindfulness and counselor’s self-efficacy. Frontiers in Psychology, 11, 613908. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.613908