İLKOKUL VE ORTAOKULDA BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ALANINDA YER ALAN DERSLERİN ÖĞRETİM PROGRAMLARI ÜZERİNE BİR ANALİZ: 1998-2018

Bu çalışmada son 20 yılda Türkiye’de Bilişim Teknolojileri alanında yayımlanan öğretim programları, belirli ölçütler çerçevesinde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Özellikle “1998, 2006, 2012 ve 2018 yıllarında uygulama koyulan Bilişim Teknolojileri alanında yer alan derslerin öğretim programları; kapsam, aşamalılık, süreklilik, kaynaşıklık, denge, esneklik ve kullanışlılık açısından nasıldır?” sorusuna yanıt aranmıştır. Öğretim programlarının analizinde alan yazındaki çalışmalardan yararlanılarak oluşturulan Öğretim Programı Tasarım İlkeleri Kılavuz Soruları (bkz. Ek 1) kullanılmıştır. Doküman analizi türündeki çalışmada, veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Bulgulara göre 2006 yılında yayımlanan öğretim programı, kapsam açısından diğer programlardan daha ayrıntılıdır. Aşamalılık ve süreklilik açısından tüm öğretim programlarının genel olarak ilkelere uygun olduğu görülmektedir. Denge ilkesinin 2006 yılında yayımlanan iki ünite dışında genel olarak tüm öğretim programlarında gözetildiği söylenebilir. Kaynaşıklık ilkesinin ise araştırmaya konu olan tüm öğretim programlarında ihmal edildiği görülmektedir. 2006 ve 2018 yıllarında yayımlanan öğretim programları bireysel farklılıklara açıkça değinmekle beraber, esneklik açısından yeterli görülmemiştir. Kullanışlılık açısından ise araştırmaya konu olan tüm öğretim programlarında önemli bazı eksiklikler olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Öğretim programları, bilişim teknolojileri dersi, bilişim teknolojileri öğretimi

AN ANALYSIS ON THE CURRICULA OF INFORMATION TECHNOLOGIES IN PRIMARY AND SECONDARY SCHOOLS: 1998-2018

This comparative study focuses on the analysis of the Information Technologies curricula published in Turkey in the last 20 years by certain criteria. Specifically, this study examines the curricula put into practice in 1998, 2006, 2012, and 2018 in terms of scope, sequence, continuity, articulation, balance, flexibility, user-friendliness. The Curriculum Design Principles Guide Questions, which were composed by utilizing from the related studies were used in the analysis of curricula. The data were subjected to descriptive analysis in this document analysis. According to findings, the curriculum published in 2006 was more detailed than the other programs in terms of the scope. In general, all curricula seemed compatible with the sequence and continuity. It can be said that the balance was considered to the whole apart from two-unit published in 2006. The articulation was ignored in all curricula. The curricula, published in 2006 and 2018 were not found to be sufficient in terms of flexibility despite touching on personal differences. In terms of user-friendliness, it was thought that there were some important deficiencies in all curricula subject to research.

Keywords:

Curriculum, information technologies course, information technologies education,

PDF

___

Arıkan, Y. D. & Duymaz, S. H. (2015). Bilişim etiği öğretimi uygulaması. İlköğretim Online, 14(1), 188-199.
Arslan, S. & Özpınar, İ. (2008). Öğretmen nitelikleri: İlköğretim programlarının beklentileri ve eğitim fakültelerinin kazandırdıkları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 38-63.
Ataç, E. (2019). Modeling educational inequalities: Class, academic achievement, and regional differences in Turkey. Education and Urban Society, 51(5), 659–692. https://doi.org/10.1177/0013124517747036
Bayraktar, C. & Otrar, M. (2007). Farklı lise türlerindeki öğrencilerin öğrenme stilleri üzerine bir araştırma (Rize ili örneği). Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 25, 139-170.
Berberoğlu, G. & Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA Analizi. Journal of Educational Sciences & Practices, 4(7), 21-35.
Brown, A., & Green, T. (2015). The essentials of instructional design. Routledge.
Bruner, J. S. (1977). The process of education. Harvard University Press.
BTE (2013, Kasım 18). BT derslerinin tarihçesi. https://bte.org.tr/bt-derslerinin-tarihcesi/.
Canlıer, D. & Bümen, N. T. (2018). Yabancı dil ağırlıklı beşinci sınıf İngilizce dersi öğretim programının program tasarım ilkeleri açısından analizi. S. Dinçer. (Ed.), Değişen dünyada eğitim içinde (ss. 161-177). Pegem Akademi.
Çatlak, Ş., Tekdal, M. & Baz, F. (2015). Scratch yazılımı ile programlama öğretiminin durumu: Bir doküman inceleme çalışması. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 4(3), 13-25.
Dağhan, G. & Akkoyunlu, B. (2005). Bilişim teknolojileri dersinde kullanılan performansa dayalı değerlendirme yöntemlerine ilişkin nitel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 1-17.
Dikbayır, A. (2016). Tasarlanan, uygulanan ve ölçülen lise matematik programlarındaki uyumun incelenmesi (Tez No. 528683) [Doktora tezi, Ege Üniversitesi-İzmir]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Duman, B. & Aybek, B. (2003). Süreç-temelli ve disiplinler arası öğretim yaklaşımları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(11), 1-12.
Durdukoca, Ş. F. & Arıbaş, S. (2011). İlköğretim seçmeli bilişim teknolojileri dersi 5. basamak öğretim programının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Malatya ili örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 140-168.
Dursun, F. & Saracaloğlu, A. S. (2016). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin kendi yeterlikleri ve uygulamadaki sorunlar hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 2(2), 40-58.
Erçetin, S. S. & Durak, A. (2017). Ortaokullarda bilişim teknolojileri ve yazılım dersinin islenişi, yaşanan problemler ve çözüm önerileri: Öğretmen görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 159-176. https://doi.org/10.14686/buefad.285744
Erol, O. (2015). Scratch ile programlama öğretiminin bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının motivasyon ve başarılarına etkisi (Tez No. 395186) [ Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi-Eskişehir]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Ersoy, H., Madran, R. O. & Gülbahar, Y. (2011, Şubat 2-4). Programlama dilleri öğretimine bir model önerisi: Robot programlama (Sözlü bildiri). Akademik Bilişim 2011 Konferansı, İnönü Üniversitesi, Malatya, Türkiye.
Fidan, M. (2016). Bilişim etiği boyutlarına göre bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Fakültesi, 24(4), 1641-1654.
Fidan, M. & Debbağ, M. (2019). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programının teknoloji okuryazarlığı boyutları açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 22-50. https://doi.org/10.21764/maeuefd.342552
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2008). Introduction to qualitative research: How to design and evaluate research in education (7th ed.). McGraw-Hill International Edition.
Gülbahar, Y. & Kalelioğlu, F. (2018). Bilişim teknolojileri ve bilgisayar bilimi: Öğretim programı güncelleme süreci. Millî Eğitim Dergisi, 47(217), 5-23.
Gülcü, A., Aydın, S. & Aydın, Ş. (2013). İlköğretim okullarında bilişim teknolojileri dersi yeni öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 73-92.
Gündüz, G. F., & Kuzu Demir, E. B. (2018). Comparison of 2017 5th grade information technologies and software course draft curriculum and 2012 information technologies and software course curriculum. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 9(2), 147-175. https://doi.org/10.17569/tojqi.411971
Gürol, M. & Kerimgil, S. (2009). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi öğrencilerinin yapılandırmacı öğrenmeye ilişkin algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 210-229.
Güzeller, C. O., Eser, M. T. & Aksu, G. (2016). Üniversite öğrencilerinin mezun oldukları lise türünün, matematik başarısı ve eleştirel düşünme eğilimi üzerindeki etkisi. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 12(1), 223-236. http://dx.doi.org/10.17860/efd.61075
Henkoğlu, H. Ş. & Yıldırım, S. (2012). Türkiye’deki ilköğretim okullarında bilgisayar eğitimi: Kuram ve uygulamadaki farklılıklar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 45(1), 23-62.
Hewitt, T. W. (2006). Understanding and shaping curriculum: What we teach and why. Sage Publications.
İlic, U. & Mercimek, B. (2017). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı güncelleme önerisine yönelik bir değerlendirme. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-9.
Karakuş, M., Çimen Coşğun, Ü. & Lal, İ. (2015). Ortaokul bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programının öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 10(11), 461-486. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8472
Karal, H., Reisoğlu, İ. & Günaydın, E. (2010). İlköğretim bilişim teknolojileri dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Çukurova University Faculty of Education Journal, 38(3), 46-64.
Karaman, G. & Karaman, U. (2019). 2012 ve 2017 bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 309-318. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2543
Kaucic, B., & Asic, T. (2011, Mayıs). Improving introductory programming with Scratch? 2011 Proceedings of the 34th International Convention (pp. 1095-1100). MIPRO, Opatija, Crotia.
MEB (1998, Kasım 20). İlköğretim okulları seçmeli bilgisayar dersi (1-2-3-4-5) öğretim programı. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/62-1998.
MEB (2006, Kasım 20). İlköğretim seçmeli bilgisayar (4–8. Sınıflar) dersi öğretim programı. http://computereducation.web.tr/wp-content/uploads/2017/10/bilgisayar_1_8_programi.pdf.
MEB (2012, Kasım 20). Ortaokul ve İmam hatip ortaokulu bilişim teknolojileri ve yazılım dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~htuzun/courses/bto202-2016-spring/Bili%3Fim%20Teknolojileri%20ve%20Yaz%3Fl%3Fm%20Dersi%20%3F%3Fretim%20Program%3F.pdf.
MEB (2018a, Kasım 20). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı (ortaokul 5 ve 6. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018124103559587-Bili%C5%9Fim%20Teknolojileri%20ve%2 0Yaz%C4%B1l%C4%B1m%205-6.%20S%C4%B1n%C4%B1flar.pdf
MEB (2018b, Kasım 20). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı (ortaokul 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018124103559587-Bili%C5%9Fim%20Teknolojileri%20ve%2 0Yaz%C4%B1l%C4%B1m%205-6.%20S%C4%B1n%C4%B1flar.pdf.
Monroy-Hernandez, A., & Resnick, M. (2008). Empowering kids to create and share programmable media. Interactions magazine of the ACMS, 15(2), 50-53. http://doi.acm.org/10.1145/1340961.1340974
Ornstein, A. C., & Hunkins, F. P. (2009). Curriculum: Foundations, principles, and issues. Pearson Education.
Önder, E. & Güçlü, N. (2014). İlköğretimde okullar arası başarı farklılıklarını azaltmaya yönelik çözüm önerileri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 40, 109-132.
Özçelik, D. A. (1989). Eğitim programları ve öğretim. ÖSYM Yayınları.
Öztürk, H. T. & Yılmaz, B. (2011). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersinin seçmeli statüsünün dersin pedagojik değerine yansımasının öğretmen bakış açısı ile değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 12(2), 63-82.
Posner, G. J., & Strike, K. A. (1974, April 15-19). An analysis of curriculum structure [Paper presentation]. American Educational Research Association Annual Meeting. Chicago, Illinois, U.S.A.
Seferoğlu, S. S. (2007). İlköğretim bilgisayar dersi öğretim programı: Eleştirel bir bakış ve uygulamada yaşanan sorunlar. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 29, 99-111.
Şen, Ö. (2017). Matematik dersi ortaokul öğretim programlarının karşılaştırılması: 2009-2013-2017. Current Research in Education, 3(3),116-128.
Tuna, A. & Kaçar, A. (2005). İlköğretim matematik öğretmenliği programına başlayan öğrencilerin lise 2 matematik konularındaki hazır bulunuşluk düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 117-128.
Ulutaş, B. (2015). Doküman analizi. F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (ss. 279-297). Anı Yayıncılık.
Uzgur, B. Ç. & Aykaç, N. (2016). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Ege Bölgesi örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 273-297.
Yaşar, V. (2006). Farklı liselerde öğrenim görmekte olan 16-18 yaş grubundaki öğrencilerin denetim odağı düzeyleri ile bazı kişilik özelliklerinin karşılaştırılması (Tez No. 191637) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Yazıcılar, Ü. & Bümen, N. T. (2017). 2005, 2011 ve 2013 yıllarında uygulamaya koyulan lise matematik dersi öğretim programları üzerine bir analiz. Ö. Demirel & S. Dinçer. (Ed.), Küreselleşen dünyada eğitim içinde (ss. 139-165). Pegem Akademi.
Yeşiltepe, G. M. & Erdoğan, M. (2014). İlköğretim bilişim teknolojileri öğretmenlerinin mesleğe yönelik sorunları, bu sorunların nedenleri ve çözüm önerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 495-530.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz Tanataş, D. (2010). İlköğretim seçmeli bilişim teknolojileri dersi öğretim programının uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri (Malatya ili örneği) (Tez No. 270779) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi-Malatya]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
Yücel, E., Dimici, K., Yıldız, B. & Bümen, N. (2017). Son 15 yılda yayımlanan ilk ve ortaöğretim İngilizce dersi öğretim programları üzerine bir analiz. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 702-737.