Fatma ALTUN, Betül Banu ÖZAYDIN, Mustafa ÖZGÖL, Öykü ÖZYAZICI, Sibel EYÜBOĞLU, Yılmaz ÇOĞALAN

Ergenlerde Şiddet Eğilimi: Cinsiyet, Sosyal Sorun Çözme ve Duygusal Zekânın Rolü

Türkiye’de okul ortamında görülen şiddetin giderek arttığı ve şiddet eğiliminin sıklıkla ergenlik döneminin gelişimsel özellikleri ile ilişkili bulunduğu bilinmektedir. Bu nedenle ergen bireylerin şiddet eğilimlerinin incelenmesi önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacı ergenlerde şiddet eğiliminin açıklanmasında cinsiyet, sosyal sorun çözme ve duygusal zekânın rolünün incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini 400 ergen birey oluşturmaktadır. Araştırmada Bilgi Formu, Şiddet Eğilimi Ölçeği, Sosyal Sorun Çözme Envanteri ve Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçları cinsiyet, sosyal sorun çözme ve duygusal zekâ değişkenlerinin katılımcıların şiddet eğilimi düzeylerini %19 oranında açıkladığını göstermiştir. Ergenlerin şiddet eğiliminin incelendiği regresyon analizi sonucunda, cinsiyet, sosyal sorun çözmenin bazı alt boyutları (negatif sorun yönelimi, dürtüsel-özensiz sorun çözme tarzı ve kaçıngan sorun çözme tarzı) ve duygusal zekânın bazı alt boyutlarının (iyi oluş, duygusallık ve sosyallik) anlamlı yordayıcılar olduğu tespit edilmiştir. Özellikle erkeklerde ve sosyal sorun çözme becerilerinde negatif tarzları kullanan kişilerde şiddet eğiliminin daha fazla görülebileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu çalışmanın bulgularına göre gelişmiş duygusal zekâ özeliklerinin de şiddet eğilimine yönelik koruyucu faktörler arasında olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

şiddet eğilimi, sosyal sorun çözme, duygusal zeka, cinsiyet

Violence Tendency in Adolescent: The Role of Gender, Social Problem Solving and Emotional Intelligence

It is known that violence in the school environment is increasing in Turkey and that violence tendency is often associated with the developmental characteristics of adolescence. Therefore, it is important to examine the violent tendencies of adolescents. The present study aims to determine the role of gender, social problem solving and emotional intelligence in explaining the tendency of violence in adolescents. 400 adolescents comprised the sample of the study. As means of data collection in the survey; Personal Information Form, The Violence Tendency Scale, Revised Social Problem Solving Inventory and Trait Emotional Intelligence Questionnaire were used. The results of the study showed that gender, social problem solving and emotional intelligence variables predicted 19% of the participants' violent tendency. As a result of the regression analysis examining the violence tendency of adolescents, it was determined that gender, some of sub-dimensions of social problem solving (negative problem orientation, impulsivity/carelessness style and avoidance style) and some sub-dimensions of emotional intelligence (well-being, emotionality and sociability) were found to be significant predictors. It has been concluded that violence tendency is more common in men and people who have negative styles in social problem solving skills. In addition, according to the findings of this study, it can be said that advanced emotional intelligence is among the protective factors for violence tendency.

Keywords:

Violence tendency, social problem solving, emotional intelligence, gender,

PDF

___

Ahmadabadi, Z., Poshtmashhadi M., & Panaghi, L. (2013). School connection and the impact of violent friends on adolescents’ tendency to violence. Practice in Clinical Psychology, 1(1), 41-47.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı-Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2014). Türkiye'de Ergen Profili Araştırması 2013. Uzerler Matbaacılık. https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/indirilebilir-yayinlar/68-turkiye-ergen-profili-arastirmasi-tepa-2013.pdf
Ali, P. A., & Naylor, P. B. (2013). Intimate partner violence: A narrative review of the biological and psychological explanations for its causation. Aggression and Violent Behavior, 18(3), 373-382. https://doi.org/10.1016/j.avb.2013.01.003
Aydın, P., Ersoy, A., & Aktaş, N. (2015). Aktif spor yapan ve yapmayan 12-14 yaş ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimlerinin incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-9.
Balcı-Akpınar, R., Küçükoğlu, S., Ejder-Apay, S., Karaca, N., & Balcı, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı örselenme yaşantıları, toplumsal cinsiyet algıları, şiddet eğilimleri ve şiddetle karşılaşma durumları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 62, 409-430.
Balcı-Çelik, S., Gençoğlu, C., & Kumcağız, H. (2016). Ergenlerde şiddet eğiliminin yordayıcısı olarak duygusal zekâ. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 121-134.
Bartusch, D. R. J., Lynam, D. R., Moffitt, T. E., & Silva, P. A. (1997). Is age important? Testing a general versus a developmental theory of antisocial behavior. Criminology, 35(1), 13-46. https://doi.org/10.1111/j.1745-9125.1997.tb00869.x
Belzer, K. D., D’Zurilla, T. J., & Maydeu-Olivares, A. (2002). Social problem solving and trait anxiety as predictors of worry in a college student population. Personality and Individual Differences, 33(4), 573-585. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00173-8
Brackett, M. A., Mayer, J. D., & Warner, R. M. (2004). Emotional intelligence and its relation to everyday behaviour. Personality and Individual Differences, 36(6), 1387-1402. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00236-8
Brackett, M. A., Rivers, S. E., & Salovey, P. (2011). Emotional intelligence: Implications for personal, social, academic, and workplace success. Social and Personality Psychology Compass, 5(1), 88-103. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2010.00334.x
Cenkseven-Önder, F., & Canoğulları, Ö. (2020). Ergenlerde saldırganlık: Duygu düzenleme ve duygusal başa çıkmanın rolü. Kastamonu Education Journal, 28(3), 1198-1208.
Chan, H. C., & Chui, W. H. (2017). The influence of low self-control on violent and nonviolent delinquencies: A study of male adolescents from two Chinese societies. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 28(5), 599-619. https://doi.org/10.1080/14789949.2015.1012534
Cherniss, C. (2010). Emotional intelligence: Toward clarification of a concept. Industrial and Organizational Psychology, 3(2), 110-126. https://doi.org/10.1111/j.1754-9434.2010.01231.x
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates.
Çuhadaroğlu-Çetin, F. (2008). Youth and violence. In M.D. Ulusoy (Ed.), Political violence, organized crimes, terrorism and youth (pp. 11-21). IOS Press.
Danışık, N. D. (2005). Ergenlerin sürekli öfke öfke ifade tarzları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
De Kemp, R. A., Vermulst, A. A., Finkenauer, C., Scholte, R. H., Overbeek, G., Rommes, E. W., & Engels, R. C. (2009). Self-control and early adolescent antisocial behavior: A longitudinal analysis. The Journal of Early Adolescence, 29(4), 497-517. https://doi.org/10.1177/0272431608324474
Deniz, M. E., Özer, E., & Işık, E. (2013). Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği–Kısa Formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 407-419.
Dishion, T. J., Patterson, G. R., Stoolmiller, M., & Skinner, M. L. (1991). Family, school, and behavioral antecedents to early adolescent involvement with antisocial peers. Developmental Psychology, 27(1), 172. https://doi.org/10.1037/0012-1649.27.1.172
Dodge, K. A., Bates, J. E., & Pettit, G. S. (1990). Mechanisms in the cycle of violence. Science, 250, 1678-1683. https://doi.org/10.1126/science.2270481
Downs, W. R., Robertson, J. F., & Harrison, L. R. (1997). Control theory, labeling theory, and the delivery of services for drug abuse to adolescents. Adolescence, 32(125), 1-24.
D’Zurilla, T. J., Chang, E. C., & Sanna, L. J. (2003). Self-esteem and social problem-solving as predictors of aggression in college students. Journal of Social and Clinical Psychology, 22, 424-440. https://doi.org/10.1521/jscp.22.4.424.22897
D'zurilla, T. J., & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78(1), 107-126. https://doi.org/10.1037/h0031360
D'Zurilla, T. J., & Maydeu-Olivares, A. (1995). Conceptual and methodological issues in social problem-solving assessment. Behavior Therapy, 26(3), 409-432. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(05)80091-7
D'Zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (1982). Social problem solving in adults. In P. C. Kendall (Ed.), Advances in cognitive-behavioral research and therapy (pp. 201-274). Academic Press.
D'Zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (1986). Problem-solving therapy: A social competence approach to clinical intervention. Springer.
D'Zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (1990). Development and preliminary evaluation of the Social Problem-Solving Inventory. Psychological Assessment: A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 2(2), 156-163. https://doi.org/10.1037/1040-3590.2.2.156
D’Zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Oliveras, A. (2004). Social problem solving: Theory and assesment. In E. C. Chang, T. J. D’Zurilla, & L. J. Sanna (Eds.), Social problem solving: Theory, research and training. American Psychological Association.
Eskin, M., & Aycan, Z. (2009). Gözden geçirilmiş Sosyal Sorun Çözme Envanteri’nin Türkçe’ye (Tr-SSÇE-G) uyarlanması, güvenirlik ve geçerlik analizi. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 1-10.
Fraenkel. J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill Education.
García-Sancho, E., Salguero, J. M., & Fernández-Berrocal, P. (2014). Relationship between emotional intelligence and aggression: A systematic review. Agression and Violent Behavior, 19, 584-591. https://doi.org/10.1016/j.avb.2014.07.007
Garofalo, C., & Velotti, P. (2017). Negative emotionality and aggression in violent offenders: The moderating role of emotion dysregulation. Journal of Criminal Justice, 51, 9-16. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2017.05.015
Gençoğlu, C., Kumcağız, H., & Ersanlı, K. (2014). Ergenlerin şiddet eğilimine etki eden ailevi faktörler. Turkish Studies, 9(2), 639-652.
Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe, yöntem, analiz (5. baskı). Seçkin Yayınları.
Haskan, Ö., & Yıldırım, İ. (2012). Şiddet Eğilimi Ölçeği’nin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 165-177.
Haskan-Avcı, Ö., & Yıldırım, İ. (2014). Ergenlerde şiddet eğilimi, yalnızlık ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 157-168.
Haskan-Avcı, Ö., & Yıldırım, İ. (2015). Ergenlerde şiddet eğiliminin görülme sıklığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(1), 106-124.
Hayes, H. D. (1997). Using integrated theory to explain the movement in juvenile delinquency. Deviant Behavior, 18, 161-184. https://doi.org/10.1080/01639625.1997.9968051
Herrenkohl, T. I., Maguin, E., Hill, K. G., Hawkins, J. D., Abbott, R. D., & Catalano, R. F. (2000). Developmental risk factors for youth violence. Journal of Adolescent Health, 26(3), 176-186. https://doi.org/10.1016/S1054-139X(99)00065-8
Holley, S. R., Ewing, S. T., Stiver, J. T., & Bloch, L. (2017). The relationship between emotion regulation, executive functioning, and aggressive behaviors. Journal of Interpersonal Violence, 32(11), 1692-1707. https://doi.org/10.1177/0886260515592619
İlgar, M. Z., & Coşkun-İlgar, S. (2018). Şiddet eğiliminde bağlanmanın rolü. Biruni Sağlık ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 26(3), 176-186.
İskender, M., & Taş, İ. (2018). Effect of defense styles and social support on the tendency of violence among adolescents. International Online Journal of Educational Sciences, 10(2), 245-257. https://doi.org/10.15345/iojes.2018.02.017
Jaffee, W. B., & D'Zurilla, T. J. (2003). Adolescent problem solving, parent problem solving, and externalizing behavior in adolescents. Behavior Therapy, 34(3), 295-311. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(03)80002-3
Jaffe, A. E., Simonet, D. V., Tett, R. P., Swopes, R. M., & Davis, J. L. (2015). Multidimensional trait emotional intelligence and aggressive tendencies in male offenders of domestic violence. Journal of Family Violence, 30, 769-781. https://doi.org/10.1007/s10896-015-9729-3
Johnson, B., & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (4. Baskıdan Çeviri, Çev. Ed. S. B. Demir) Eğiten Kitap.
Kabasakal, Z. T., Sağkal, A. S., & Türnüklü, A. (2016). Barış eğitimi programının öğrencilerin şiddet eğilimleri ve sosyal sorun çözme becerileri üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 40(182), 43-62. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4704
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil.
Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOSS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Akademik Yayıncılık.
Kaynak, A. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi. Keltikangas-Järvinen, L. (2002). Aggressive problem-solving strategies, aggressive behavior, and social acceptance in early and late adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 31(4), 279-287. https://doi.org/10.1023/A:1015445500935
Kesen, N. F., Deniz, M. E., & Durmuşoğlu, N. (2007). Ergenlerde saldırganlık ve öfke düzeyleri arasındaki ilişki: Yetiştirme yurtları üzerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 353-364.
Kılıçarslan, S., & Parmaksız, İ. (2020). Ergenlerde şiddet eğiliminin yordayıcıları olarak sosyal kaygı ve duygusal özerklik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1-14. https://doi.org/10.17860/mersinefd.680237
Kitzmann, K. M., Gaylord, N. K., Holt, A. R., & Kenny, E. D. (2003). Child witnesses to domestic violence: A meta-analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 71(2), 339-352. https://doi.org/10.1037/0022-006X.71.2.339
Kodan-Çetinkaya, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin şiddet eğilimlerinin ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Nesne Psikoloji Dergisi, 1(2), 21-43. Korkut, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 177-184.
Köksal, A., & İşmen-Gazioğlu, A. E. (2007). Ergenlerde duygusal zekâ ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 133-146.
Krug, E. G., Dahlberg, L. L., Mercy, J. A., Zwi, A. B., & Lozano, R. (2002). World report on violence and health. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42495/9241545615_eng.pdf;jsessionid=0CBE81F2396668E839A049789684F403?sequence=1.
Kul-Uçtu, A., & Karahan, N. (2016). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2882-2905.
Kulakçı-Altıntaş, H., & Ayaz-Alkaya, S. (2019). Parental attitudes perceived by adolescents, and their tendency for violence and affecting factors. J Interpers Violence, 34(1), 200-216. https://doi.org/10.1177/0886260518807909
Kulaksızoğlu, A. (2009). Ergenlik psikolojisi. Remzi Kitabevi.
Lei, H., Chiu, M. M., Quan, J., & Zhou, W. (2020). Effect of self-control on aggression among students in China: A meta-analysis. Children and Youth Services Review, 116, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105107
Lochman, J. E., & Dodge, K. A. (1994). Social-cognitive processes of severly violent, moderately aggressive, and nonaggressive boys. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 62(2), 366. https://doi.org/10.1037/0022-006X.62.2.366
Lopes, P. N., Brackett, M. A., Nezlek, J. B., Schütz, A., Sellin, I., & Salovey, P. (2004). Emotional intelligence and social interaction. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(8), 1018-1034. https://doi.org/10.1177/0146167204264762
Lopes, P. N., Salovey, P., & Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality, and the perceived quality of social relationships. Personality and Individual Differences, 35(3), 641-658. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(02)00242-8
Maydeu-Olivares, A., & D'Zurilla, T. J. (1997). The factor structure of the Problem Solving Inventory. European Journal of Psychological Assessment, 13(3), 206-215. https://doi.org/10.1027/1015-5759.13.3.206
Mayer, J. D., & Salovey, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. İntelligence, 17(4), 433-442. https://doi.org/10.1016/0160-2896(93)90010-3
Masoumeh, H., Mansor, M. B., Yaacob, S. N., Talib, M. A., & Sara, G. (2014). Emotional intelligence and aggression among adolescents in Tehran, Iran. Life Science Journal, 11(5), 506-511.
Nezu, A. M., Nezu, C. M., & Perri, M. G. (1989). Problem-solving therapy for depression: Theory, research, and clinical guidelines. John Willey & Sons.
Ögel, K., Tarı, I., & Yılmazçetin-Eke, C. (2006). Okullarda suç ve şiddeti önleme. Yeniden Yayınları.
Özcan, C., & Öğülmüş, S. (2010). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara bilişsel yaklaşıma dayalı kişiler arası sorun çözme eğitiminin katkıları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 9(4), 391-398. Özdemir, Y., Kuzucu, Y., & Koruklu, N. (2013). Social problem solving and aggression: The role of depression. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 23(1), 72-81. https://doi.org/10.1017/jgc.2013.1
Özdevecioğlu, M., Can Y., & Akın, M. (2013). Organizasyonlarda pozitif ve negatif duygusallık ile bireysel ve örgütsel saldırganlık arasındaki ilişkiler: Fiziksel aktivitelere katılımın rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 159-172.
Özgür, G., Yörükoğlu, G., & Baysan-Arabacı, L. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60.
Özpulat, F. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişki. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 151-161.
Pallant, J. (2016). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi (Çev. S. Balcı, & B. Ahi). Anı Yayıncılık.
Petrides, K. V., & Furnham, A. (2000). On the dimensional structure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 29(2), 313-320. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00195-6
Petrides, K. V., & Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioural validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17, 39-57. https://doi.org/10.1002/per.466
Quiggle, N. L., Garber, J., Panak, W. F., & Dodge, K. A. (1992). Social information processing in aggressive and depressed children. Child Development, 63(6), 1305-1320. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1992.tb01696.x
Recklitis, C. J., & Noam, G. G. (1999). Clinical and developmental perspectives on adolescent coping. Child Psychiatry and Human Development, 30(2), 87-101. https://doi.org/10.1023/A:1021998217862
Roberton, T., Daffern, M., & Bucks, R. S. (2014). Maladaptive emotion regulation and aggression in adult offenders. Psychology, Crime & Law, 20(10), 933-954. https://doi.org/10.1080/1068316X.2014.893333
Sağlam, A., & İkiz, F. E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile okula bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3), 1235-1246. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330253 Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. İntelligence, 17(4), 433-442. https://doi.org/10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG
Schutte, N. S., Malouff, J. M., Bobik, C., Coston, T. D., Greeson, C., Jedlicka, C., Rhodes, E., & Wendorf, G. (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. The Journal of Social Psychology, 141(4), 523-536. https://doi.org/10.1080/00224540109600569
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma (2. baskı). Anı Yayıncılık.
Shahzad, S., Begum, N., & Khan, A. (2013). Understanding emotions in adolescents: Linkage of trait emotional intelligence with aggression. Asian Journal of Social Sciences & Humanities, 2(3), 386-394.
Soylu, G., & Kumcağız, H. (2019). The loneliness levels as the predictor of university students’ violence tendency. International Online Journal of Educational Sciences, 11(5), 189-199. https://doi.org/10.15345/iojes.2019.05.013
Sumi, K. (2012). Relationship of social problem-solving ability with interpersonal relationships: A prospective study among Japanese women and men. Psychological Reports, 111(3), 929-937. https://doi.org/10.2466/21.20.28.PR0.111.6.929-937
Şahin, H. (2000). Öfke denetimi eğitiminin çocuklarda gözlenen saldırgan davranışlar üzerindeki etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 47- 61.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Education.
TBMM Araştırma Komisyonu. (2007). Çocuklarda ve gençlerde artan şiddet eğilimi ile okullarda meydana gelen olayların araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu. https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1413_BOLUM%20I%20(0001-0150).pdf
Tekbıyık, A. (2015). İlişkisel araştırma yöntemi. İçinde M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (ss. 99-114). Pegem Akademi.
Tutkun, Ö. F., Demirtaş, Z., Açıkgöz, T., & Demirel-Tekşal, S. (2017). Televizyon ve dijital oyunların ortaokul öğrencilerinin şiddete eğilimine etkisi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 83-91.
Türküm, A. S. (2011). Social supports preferred by the teachers when facing school violence. Children and Youth Services Review, 33(5), 644-650. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2010.11.005
Ümit, N. (2010). Ergenlerin duygusal zekâları ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Vitaro, F., Tremblay, R. E., Kerr, M., Pagani, L., & Bukowski, W. M. (1997). Disruptiveness, friends' characteristics, and delinquency in early adolescence: A test of two competing models of development. Child Development, 68(4), 676-689.
World Health Organization (WHO). (2020a). Youth violence, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/youth-violence (Erişim Tarihi: 16.06.2020).
World Health Organization (WHO). (2020b). The ecological framework, https://www.who.int/violenceprevention/approach/ecology/en/ (Erişim Tarihi: 16.06.2020).
Yılmaz-Karabulutlu, E., Yılmaz, S., & Yurttaş, A. (2011). Öğrencilerin duygusal zekâ düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 75-79.