KUR’AN PERSPEKTİFİNDE DİN EĞİTİMİNDE SOSYO-KÜLTÜREL FARKLILIKLARI ANLAMLANDIRMA SÜRECİNDE “EMPATİ” KAVRAMI

Kur’an-ı Kerim sadece kendisi için yaşayan ve kendisini düşünen bir Müslüman birey yerine, empatik bir anlayışla insanlığın problemleriyle ilgilenen, hoşgörü, tolerans ve uzlaşı çerçevesinde “Tearuf Bilinci”nden hareketle “öteki” ile iletişim kurulmasını tavsiye eden, evrensel değerleri olan ve sosyo-kültürel farklılıkların olumlu bir şekilde anlamlandırılıp yaşatılmasına destek veren bir kitaptır. Sosyo-kültürel farklılığın derinden hissedildiği günümüz dünyasında “ben ve öteki” arasında olumlu bir iletişim ve etkileşim için empatik becerinin bireye kazandırılması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Bu süreçte aile kurumu başta olmak üzere din eğitiminin özel bir yeri vardır. Ailede empatik becerinin kazanılması ve geliştirilmesi sürecinde çocuktaki taklit ve özdeşim özelliği ön plandayken din eğitiminde ise duygu eğitimini destekleyen ve bireyde sevme, diğerkâmlık, hoşgörü, işbirliği, uzlaşı gibi değerleri geliştirmede “İşbirliğine Dayalı Öğrenme-Öğretme Yaklaşımı, Rol Oynama (Drama), Eğitsel Oyun, Gezi Gözlem, Örnek Olay İncelemesi, Küme Çalışması” Yöntemlerinden faydalanılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Empati, Din Eğitimi, Sosyo-kültürel, İletişim, Öteki

THE CONCEPT OF "EMPATHY" IN THE INTERPRETATION PROCESS OF SOCIO-CULTURAL DIFFERENCES IN RELIGIOUS EDUCATION FROM THE QURAN PERSPECTIVE

Instead of a Muslim individual who lives just for himself and considers only himself; Quran is a book that is concerned with the problems of the humanity with an empathetic understanding that recommends the establishment of communication with the "other" in line with the “Acquaintanceship Awareness” within the framework of indulgence, tolerance and reconciliation; and that supports the positive interpretation and revival of socio-cultural differences which have universal values. In today’s world where the socio-cultural differences are deeply felt, there is a need for the positive communication between "the other and I" a need for the acquisition and development of empathy skills for interaction. Religious education, and especially the institution of the family, has a special place in this process. The imitation and empathy skills are in the forefront in the acquisition and development of emphatic skills in the family, while the methods such as "Teaching-Learning Approach Based on Collaboration, Role-Playing (Drama), Educational Games, Travel Observations, Case Studies, and Cluster Studies" can be beneficial in supporting the emotional education and developing the values such as loving, altruism, tolerance, cooperation and conciliation in the individual during the religious education.

Keywords:

Empathy, Religious Education, Socio-cultural, Communication, Other,

PDF

___

Adler, Alfred, İnsan Tabiatını Tanıma, Çev: Ayda Yörükan, Kültür Yayınları, İstanbul-2003.

Ağırman, Cemal ve Dğr. Empatiyle Gelişmek Empatiyi Geliştirmek, Çocuk ve Empati, Editör: Kabapınar, Yücel, Pegem Akademi, Ankara-2015.

Akınoğlu, Orhan ve Dğr., Öğretim İlke ve Yöntemleri, Editör: Tan, Şeref, Pegem Akademi, Ankara-2009.

Akil, Hüseyin, Ben ve Öteki, Ravza Yayınları, İstanbul-2010.

Akyüz, Vecdi, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları, İstanbul-1998.

Akyüz, İsmail, “İslam’da Dini Pratiklerin Toplumsal Dayanışmaya Etkisi”, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 25-I, Summer 2014.

Armağan, Servet, İslam Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara-2006.

Arpaguş, Hatice Kelpetin, Osmanlı Halkının Geleneksel İslam Anlayışı ve Kaynakları, Çamlıca Yayınları, İstanbul-2001.

---------İman Açısından Kur’an-ı Kerim’de Sevgi ve Korku (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi,1992.

Arslantürk, Zeki, Araştırma Metod ve Teknikleri, Çamlıca Yayınları, İstanbul-2004.

Atay, Hüseyin, “İslam’da Olgun İnsan”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1967, C.15.

Aydın, Muhammed Şevki, Osmanoğlu, Cemil, Kültürlerarası Din Eğitimi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara-2015.

Ayten, Ali, Empati ve Din, İz Yayıncılık, İstanbul-2013.

Ayhan, Halis ve dğr, Din ve Ahlak Eğitimine Yeni Yaklaşımlar, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul-2004.

Aydın, M. Zeki, Din Öğretiminde Yöntemler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara-2009.

Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Meali, Bayraklı Yayınları, İstanbul-2007.

---------Kadın, Sevgi ve Temel Haklar, İşaret Yayınları, İstanbul-2000.

---------Ayetler Işığında İman, İbadet ve Ahlak Üzerine Sohbetler, İşaret Yayınları, İstanbul-2000.

---------Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, C. I-XXI, Bayraklı Yayınları, İstanbul-2008.

---------Kur’an’da Değişim Gelişim ve Kalite Kavramları, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul-1999.

---------İslam’da Eğitim, Bayraklı Yayınları, İstanbul-2002.

Bakırcıoğlu, Rasim, Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Anı Yayıncılık, Ankara-2003.

--------- Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü, Anı Yayınları, Ankara-2012.

Baymur, Feriha, Genel Psikoloji, İnkılâp Yayınları, İstanbul-1994.

Bilgin, Beyza, “İslam’da Ötekine Bakış”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 0, Cilt: 42, 2001.

Bilgin, Beyza, “Küreselleşme, Din, Eğitim”, Dini Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6 Sayı:17.

Bozkaya, Tuğba Güler, Din ve Ahlak Öğretiminde Drama Örnekleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara-2011.

Bulaç, Ali, İslam ve Fanatizm, Beyan Yayınları, İstanbul-1993.

Cevizci, Ahmet, Felsefe Terimler Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul-2000.

Cebeci, Suat, “Çağımızda Sosyal Değişme ve İslam”, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Kutlu Doğum Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri, Yayın No: 377, Ankara-2002.

Coşkun, Ali, Sosyal Değişme ve Dini Normlar, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul-2005.

Cüceloğlu, Doğan, İyi Düşün Doğru Karar Ver, Remzi Yayınevi, İstanbul-2001.

---------Yeniden insan insana, Evrim Yayınları, İstanbul-1995.

Çamdibi, Hasan Mahmut, Eğitim İlkeleri ve Rehberlik, Çamlıca Yayınları, İstanbul-2007.

---------Din Eğitiminin Temel Meseleleri, Çamlıca Yayınları, İstanbul-1994.

---------Güzel Ahlak ve İnsan İlişkileri, Çamlıca Yayınları, İstanbul-2014.

Dodurgalı, Abdurrahman, Ailede çocuğun Din Eğitimi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul-1998.

---------İbn Sina Felsefesinde Eğitim, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul-1995.

Dökmen, Üstün, İletişim Çatışmaları ve Empati, Remzi Kitabevi, İstanbul-2015.

E. Taylor, Shelley, Anne Peplau, Letitia, ve Dğr., Sosyal Psikoloji, Çev: Dönmez, Ali, İmge Kitabevi, Ankara-2010.

Ergin, Hatice, Armağan, S. Yıldız, Gelişim Psikolojisi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara-2010.

Fersahoğlu, Yaşar, İslam Eğitimine Giriş, Marifet Yayınları, İstanbul-2003.

Genel Türkçe Sözlük, “sosyokültürel” , tdk.gov.tr, 08.11.2015.

Goleman, Daniel, Duygusal Zekâ, Çev. Banu Seçkin, Yüksel, Varlık Yayınları, İstanbul- 1998.

Günay, Ünver, “Türklerin Dini Tarihinde ve Kültüründe Çoğulculuk ve Hoşgörü”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:10, Kayseri-1998.

Güvenç, Bozkurt, İnsan ve kültür, Boyut Yayınları, İstanbul-2013.

Hökelekli, Hayati, Psikoloji, Din, Eğitim Yönüyle İnsani Değerler, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul-2013.

İslamoğlu, Mustafa, Eğitim Yazıları, Düşün Yayıncılık, İstanbul-2010.

İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, Pınar Yayınları, İstanbul-1997.

Karaman, Fikret, Din ve Sosyal Hayat, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara-2011.

Kasapoğlu, Abdurrahman, “Empati ve Sempati Olgusuna Vurgu Yapan Bazı Ayetler”, Bilimname X, 2006/1.

Kağıtçıbaşı, Çiğdem, Yeni İnsan ve İnsanlar, Evrim Yayınları, İstanbul-1999.

Kaymakcan, Recep (Edt), Çokkültürlülük, Eğitim, Kültür ve Din Eğitimi, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul-2006.

Yavuz, Kerim, “Gelecek Nesillere Yönelik Monoteist Dinlerle Ortak Bir Öğretim Projesi Geliştirme Hazırlıkları Üzerinde Düşünceler”, Türkiye’nin Avrupa Birliğine Girişinin Din Boyutu, Sempozyum,17-19 Eylül 2001, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara-2003.

Kırca, Celal, “Kur’an’a Göre Din Eğitiminin Genel Metotları”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:5, Kayseri-1988.

Koç, Ahmet, İhvan-ı Safa’nın Eğitim Felsefesi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul-1999.

Köylü, Mustafa, Küresel Ahlak Eğitimi, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul-2006.

Küçükahmet, Leyla, Öğretim ’de Planlama ve Değerlendirme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara-2006.

Lowen, Alexander, Narsizim Gerçek Benliğin İnkârı, Çev: Çetin, Tamer, Cem Yayınevi, İstanbul-2013.

Marie Carlson, Annika Rabo, Fatma Gök, Çokkültürlü Toplumlarda Eğitim Türkiye ve İsveç’ten Örnekler, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul-2011.

Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara-1999.

Momin Abdur-Rahman, Küreselleşme, Çokkültürlülük ve İslam, Rağbet Yayınları, Çev: Birsen Banu, Okutan, Ali Coşkun, Rağbet Yayınları, İstanbul-2012.

Okumuşlar, Muhiddin, Fıtrattan Dine, Yediveren Kitab, Konya-2002.

Öcal, Mustafa, Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara-2007.

Önder, Alev, Ailede İletişim Konuşarak ve Dinleyerek Anlaşalım, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul-2007.

Önder, Mustafa, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Temelleri Üzerine”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 1, sayı:1, Bolu-2013.

Özcan, Hanifi, Matüridi’de Dini Çoğulculuk, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul-2013.

Öztürk, Yaşar Nuri, “Bir Fıtrat Dini Olarak İslam’ın Karakteristikleri”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:3, İstanbul-1993.

---------“Kur’an’a Göre Hukuk Devleti ve İnsan Hakları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:1, İstanbul-1999.

Özen, Yener, Saygı Eğitimi, Gece Kitaplığı, Ankara-2014.

Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yayınları, İstanbul-2003.

---------“Ailede Din Eğitiminin Psikolojik Esasları”, Diyanet Dergisi, C.21, Sayı:1, 1985.

---------“Çocukları ve Gençleri Suça İten Faktörler”, Diyanet Dergisi, C.27, Sayı:2, Ankara-1991.

R. Rogers, Carl, “Empatik Olmak, Değeri Anlaşılmamış Bir Varoluş Şeklidir”, Çev: Füsun Akkoyun, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:16, Sayı:1, 1983.

Sarı, Mevlüt, Arapça-Türkçe Sözlük, Bahar Yayınları, İstanbul-1982.

Selçuk, Mualla, Çocuğun Din Eğitiminde Dini Motifler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara-2005.

Swidler Leonard, Çev. Mustafa Şengün, Tek Dünya Çok İnanç, Editör: Aydın, Mahmut, Turan, Süleyman, Hitabevi Yayınları, Ankara-2013.

Şeker, Mehmet, İslam’da Sosyal Dayanışma Müesseseleri, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara-2012.

Tosun, Cemal, Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegem Akademi Yayınları, Ankara-2012.

Usta, Mustafa, Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Kurumlaşma ve Ekolleşme Sorunları, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul-2001.

Ülken, Hilmi Ziya, Millet ve Tarih Şuuru, Pulhan Matbaası, İstanbul-1948.

Yeşil Yaprak, Binnur, Duygusal Zekâ ve Eğitim Açısından Doğurguları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı: 25, 2001.

Yıldız, Abdullah, “Namaz: Tevhid İnancının Pratiği”, İslam’a Giriş, Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar, Editör: Erul, Bünyamin, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara-2007.

Zengin, Mahmut ve Dğr., Din, Ahlak ve Değerler Öğretimi için Eğitsel Oyunlar, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul-2015.