İSLÂM HUKUKUNDA YED-İ ADL

Bu makale, fıkıh kitaplarında rehin akdine ilişkin olarak ele alınan yed-i adl konusunu incelemeyi, yed-i adlin tanımını, çerçevesini ve onunla ilgili hükümleri, İslam hukukunun temel kaynakları ışığında ortaya koymayı hedeflemektedir. Teminat gayesine yönelik olarak yapılan bir akit vasfı taşıyan rehinde, bu gayeyi gerçekleştirmeye yarayan yardımcı bir unsur olarak tezahür eden yed-i adlin, bu hassas vazifesini yaparken hangi yetkilere sahip olduğu ve sorumluluklarının neler olduğu incelenecektir. Asıl işlevinin rehin konusu malı saklamak olduğu görülen yed-i adlin hangi durumlarda görevinin sona ereceğine de temas edilecektir. İslâm hukukunda yed-i adlin daha çok bir gerçek kişi olarak ele alındığı görülmekte olup, bugün hukuk sistemince de tanınmış bir kurum olan yed-i emin ile olan ilişkisine kısaca değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Yed-i adl, Rehin, Râhin, Mürtehin, Saklama

YED-I ADL IN ISLAMIC LAW

This article aims to examine the issue of the “yed-i adl” which related to pledge contract concept of yed-i adl which is related to hostage contract in Islamic law books; and to reveal it in the light of the basic sources of Islamic law, its definition, frame and related provisions. Yed-i adl, which occurs as an auxiliary element for goals of hostage contract, is dealt with in this essay, and what authority he has and what his responsibilities are in doing his task. It has also seen that his main function is keeping the hostage. In Islamic law, it is seen that the yed-i adl is treated as a real person, and the relationship between yed-i adl and yediemin (trusted person), a well-known institution in the Turkish legal system will be briefly mentioned.

Keywords:

Yed-i adl, Hostage, Pledger, Pledgee, Keeping,

PDF

___

Aybakan, Bilal, “Vekâlet”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XLIII, 1-6.

Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu, İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1970.

Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmi’u’s-sahîh, (şrh ve thk, Kâsım eş-Şemmâî er-Rifâ’î), Beyrût: Dârü’l-Erkâm, ts.

Buhûtî, Mansûr b. Yunus, Keşşâfü’l-kınâ’ an metni’l-İknâ’, Beyrût: Âlemü’l-kütüb, 1983.

Eruygur, K. Haluk, Yedieminlik, Ankara: Yetkin Yayınları, 2008.

Heytemî, İbn Hacer Ahmed b. Muhammed, Tuhfetü’l-muhtâc bi-şerhi’l-Minhâc, İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.

İbn Kudâme, Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî, Beyrût: Dârü’l-Fikr, 1984.

İbn Kudâme, Şemsüddin Abdurrahman b. Ebû Ömer, eş-Şerhü’l-kebîr alâ metni’l-Mukni’ Beyrût: Dârü’l-Fikr, 1984.

Kadızâde, Ahmed Şemseddin, Netâicü’l-efkâr fî keşfi’r-rumûz ve’l-esrâr (Tekmiletü’l-Fethi’l-Kadîr), Beyrût: Dârü İhyâi’t- türâsi’l-Arabî, 1986.

Karâfî, Şihâbüddin Ahmed b. İdris, ez-Zahîra, (thk, Muhammed Haccî), Beyrût: Darü’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.

Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, İstanbul: İz Yayıncılık, 1999.

Kâsânî, Alâüddin Ebûbekr b. Mes’ûd, Bedâi’u’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’, (thk, Ali Muhammed Muavviz-Âdil Ahmed Abdülmevcud), Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 2003.

Komisyon, “Yed”, el-Mevsû’atü’l-fıkhiyye, Kuveyt: Vezâretü’l-evkâf ve’ş-şuûni’l-İslâmiyye, 2006, XLV, 260-277.

Merğînânî, Burhânüddin Ali bin Ebûbekr, el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî, İstanbul: Dârü Kahraman, 1986.

Mevsılî, Mecdüddin Abdullah b. Mahmud, el-İhtiyâr li-ta’lîli’l-Muhtâr, İstanbul: Pamuk Yayınevi, ts.

Molla Hüsrev, Muhammed b. Feramuz, Düreru’l-hükkâm fî şerhi Gureri’l-ahkâm, İstanbul, 1979.

Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Şeref, Minhâcü’t-tâlibîn, Dımaşk, 2002.

Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Şeref, Ravdatü’t-tâlibîn ve umdetü’l-müftîn, (nşr: Zuheyr eş-Şâviş), Beyrût: el- Mektebü’l-İslâmî, 1991.

Serahsî, Şemsüleimme Muhammed b. Ebû Sehl, el-Mebsût, Beyrût: Dârü’l-Ma’rife, 1986.

Şeyhîzâde, Abdurrahman b. Muhammed b. Süleyman, Mecma’u’l-enhur şerhu Mülteka’l-ebhur, İstanbul, 1875.

Şîrâzî, Ebû İshâk, el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfi’î, (tahkik: Muhammed ez-Zuhaylî), Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1996.

Şirbînî, el-Hatîb Şemsüddin Muhammed b. Muhammed, Muğni’l-muhtâc fî ma’rifeti me’âni elfâzi’l-Minhâc, (thk, Ali Muhammed Muavviz-Âdil Ahmed Abdülmevcud), Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 2000.

Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletüh, Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1985.