Gül GÜLER, Rahime Nükhet ÇIKRIKÇI, Püren AKÇAY

ÖĞRETMENLERİN ETKİLİ OKUL ALGILARI VE MESLEKİ AİDİYET DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Bu çalışmada, öğretmenlerinin görev yaptıkları okullara yönelik etkili okul algıları ve mesleki aidiyet düzeylerinin branş, okul türü ve okulun büyüklüğü (öğrenci sayısı) değişkenlerine göre incelenmesi ve öğretmenlerin etkili okul algıları ile mesleki aidiyetleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma modeli, öğretmenlerin etkili okul algı düzeyleri ve mesleki aidiyetleri arasındaki ilişkiyi inceleyen ilişkisel tarama modelidir. Araştırmanın örneklemi, uygun örnekleme yolu ile belirlenmiş, İstanbul ve Malatya’daki çeşitli devlet ve özel okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerden oluşturmaktadır. Araştırmaya, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında 227’si kadın, 123’ü erkek toplam 350 öğretmen katılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin demografik özelliklerini belirlemek için branş, okul türü ve okul büyüklüğü maddelerini içeren bir kişisel bilgi formu ve ayrıca Okul Etkililiği Ölçeği ve Mesleki Aidiyet Ölçeği uygulanmıştır. Verilerin analizinde varsayımlar kontrol edilmiş alt amaçlar doğrultusunda parametrik istatistik yöntemlerinden bağımsız gruplar için t testi ve tek yönlü ANOVA kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, okulöncesi öğretmenlerinin etkili okul algıları diğer branş öğretmenlerinden yüksektir. Devlet okullarında çalışan öğretmenlerin etkili okul algıları özel okullarda çalışan öğretmenlerin etkili okul algılarından daha yüksektir. Öğrenci sayısı 600 ve daha az olan okullarda çalışan öğretmenlerin etkili okul algıları daha yüksektir. Sınıf öğretmenlerinin mesleki aidiyet düzeyleri, okulöncesi öğretmeni ve diğer branş öğretmenlerinden daha düşük bulunmuştur. Öğrenci sayısı 600 ve daha az olan okullarda çalışan öğretmenlerin mesleki aidiyet düzeyleri daha yüksektir. Öğretmenlerin etkili okul algıları arttıkça mesleki aidiyetlerinin de artması ise bir diğer önemli bulgudur.

Anahtar Kelimeler:

Etkili okul, mesleki aidiyet, mesleki örgüt, mesleki yönetim, okul büyüklüğü

THE RELATIONSHIP BETWEEN TEACHERS' EFFECTIVE SCHOOL PERCEPTIONS AND PROFESSIONAL BELONGING LEVELS

In this study, it is aimed to examine the effective school perceptions and professional belonging levels of the teachers according to the branch, school type and the size of the school and to determine the relationship between the effective school perceptions and professional belonging of the teachers. The research model is a relational survey model that examines the relationship between effective school perception levels and the professional belonging of teachers. The sample of the study was determined by an appropriate sampling method. Teachers working in various public and private schools in Istanbul and Malatya constituted the sample of the research. The study consists of 350 teachers, 227 female and 123 male, in the 2018-2019 academic year. In order to determine the demographic characteristics of the teachers, a personal information form, School Effectiveness Scale and Professional Belonging Scale were applied. According to the findings of the study, effective school perceptions of preschool teachers were higher than other branch teachers. Effective school perceptions of teachers working in public schools are higher than those of teachers working in private schools. Teachers working in schools with 600 students or less had higher perceptions of effective schools. The level of professional belonging of classroom teachers was lower than preschool teachers and other branch teachers. Teachers working in schools with 600 students or less had higher levels of professional belonging. Another finding was that as teachers' perceptions of effective school increased their professional loyalty increased.

Keywords:

Effective school, professional belonging, professional organization, professional management, school size,

PDF

___

Akan, D. (2007). Değişim sürecinde ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Erzurum Atatürk Üniversitesi.
Allder, M. (1993). Themeaning of ‘schoolethos‘. Westminster Studies in Education, 16(1), 59-69.
Aranya, N., Pollock, J., & Amernic, J. (1981). An examination of professional commitment in public accounting. Accounting, Organizations and Society, 6(4), 271-280.
Aslan, Ş. (2014). Anadolu liselerinde etkili okul kavramının yönetici ve öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi (Batman ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi.
Barker, R. G., & Gump, P. V. (1964). Big school, small school. Stanford University Press.
Barker, B. O. (1986). The advantages of small schools. ERIC Digest. ERIC Clearinghouse on Rural Education and Small Schools.
Balcı, A. (1993). Etkili okul. Kuram, uygulama ve araştırma. Yavuz Dağıtım.
Biltekin, T. (2013). Ortaöğretim okullarındaki öğretmenlerin etkili okul algıları (Kayseri ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
Blau, G. (2001). On assessing the construct validity of two multidimensional constructs occupational commitment and occupational entrenchment. Human Resource Management Review, 11(3), 279-298.
Burke, A. M. (2015). The role of job embeddedness in special education teacher retention [Unpublished doctoral dissertation]. Northcentral University.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirer, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Ü. S. B. E. Dergisi, 1(21), 269-283.
Çubukçu, Z. & Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul olma özelliklerine sahip olma düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 121-136.
Dağlı, A. (2000). İlköğretim öğretmenlerinin algılarına göre ilköğretim müdürlerinin etkili müdürlük davranışları. Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(3), 431-435.
Dinçsoy, B. Ş. (2011). Ortaöğretim okullarının etkili okul olmasında okul müdürlerinin kültürel liderlik rolleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Edmonds, R. (1979). Effective schools forthe urban poor. Educational Leadership, 37(1), 15–24.
Elias, R. Z. (2006). The impact of professional commitment and anticipatory socialization on accountings tudents’ ethical orientation. Journal of Business Ethics, 68(1), 83-90.
Erdoğan, İ. (1996). İşletme yönetiminde örgütsel davranış. Avıc Basımevi.
Girmen, P. (2001). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerini karşılama düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
Glover, D., & Coleman, M. (2005). School culture, climate and ethos: Interchangeable or distinctive concepts? Journal of In-Service Education, 31(2), 251–272.
Gören, T., & Sarpkaya P. Y. (2014). The level of organizational commitment of the teachers in primary schools in Aydın. Journal of Educational Sciences, 40, 69-87.
Greenfield, A. C., Norman, C. S., & Wier, B. (2008). The effect of ethical orientation and professional commitment on earnings management behavior. Journal of Business Ethics, 83(3), 419-434. https://doi.org/10.1007/s10551-007-9629-4
Greenhaus, J. H. (1971). An investigation of the role of career salience in vocational behavior. Journal of Vocational Behavior, 1(3), 209-16.
Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles, The Academy of Management Review, 10(1), 76–88. http://dx.doi.org/10.5465/AMR.1985.4277352
Greenhause, J. H., Collins, K. M., & Shaw, J. D (2003). The relation between work-family balance and quality of life. Journal of Vocational Behavior, 63(3), 510-531. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(02)00042-8
Greenhaus, J. H., & Powell, G. N. (2006). When work and family are allies: A theory of work–family enrichment. Academy of Management Review, 31(1), 72–92.
Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169–202.
Hattie, J. (2008). Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge.
Kaplan, F. (2008). Anadolu liselerinin etkili okul olma özelliklerini karşılama düzeyi (Ankara ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
Lee, T. W., Mitchell, T. R., Sablynski, C. J., Burton, J. P., &Holtom, B. C. (2004). The effects of job embeddedness on organizational citizenship, job performance, volitional absences and voluntary turnover. Academy of Management Journal, 47(5), 711-722.
Lee, K., Carswell, J. J., & Allen, N. J. (2000). A meta-analytic review of occupational commitment: Relations with person- and work- related variables. Journal of Applied Psychology, 85(5),799-811. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0021-9010.85.5.799
Leithwood, K., Patten, S., & Jantzi, D. (2010). Testing a conception of how school leadership inﬂuences student learning. Educational Administration Quarterly, 46(5), 671–706.
Leithwood, K. A., & Riehl, C. (2003). What we know about successful school leadership. National College for School Leadership.
Lev, S., & Koslowsky, M. (2012a). On-the-job embeddedness as a mediator between conscientiousness and school teachers' contextual performance. European Journal of Work and Organizational Psychology, 21(1), 57-83. doi.org/10.1080/1359432X.2010.535656
Lev, S., & Koslowsky, M. (2012b) Teacher gender as a moderator of the on the job embeddedness–OCB relationship. Journal of Applied Social Psychology, 42(1), 81-99. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2011.00868.x
Lezotte, W. L. (2001, Ocak). Revolutionary and evolutionary: The Effective schools movement. http://www.effectiveschools.com.
Lord, A. T., & DeZoort, F. T. (2001). The ımpact of commitment and moral reasoning on auditors' responses to social ınfluence pressure, accounting. Organizations and Society, 26(3), 215-235.
Morrow, P. C. (1983). Concept redundancy in organizational research: The case of work commitment. The Academy of Management Review, 8(3), 486-500.
Muijs, D. (2011). Leadership and organisational performance: From research to prescription? International Journal of Educational Management, 25(1), 45-60. https://doi.org/10.1108/09513541111100116
Özden, Y. (2010). Eğitimde yeni değerler (8. Baskı). Pegem A Yayınları.
Özdevecioğlu, M., & Aktaş, A. (2007). The effects of career commitment, occupational commitment and organizational commitment on life satisfaction: The role of work-family conflict. Erciyes University Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 0(28), 1-20.
Roland, E., & Galloway, D. (2004). Professional cultures in schools with high and low rates of bullying. School Effectiveness and School Improvement, 15(3–4), 241–260.
Rutter, M., Maughan, B., Mortimore, P., Ouston, J., & Smith, A. (1979). Fifteen thousand hours: Secondary schools and their effects on children. Open Books.
Sammons, P., Hillman, J., & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools. A review of school effectiveness research. Institute of Education.
Scheerens, J. (2016). Educational effectiveness and in effectiveness. A critical review of the knowledge base. Springer.
Seashore Louis, K., Dretzke, B., & Wahlstrom, K. (2010). How does leadership affect student achievement? Results from a national US survey. School Effectivenessand School Improvement, 21(3), 315–336.
Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar (2. Baskı). Pegem A Yayıncılık.
Tella, A., Ayeni, C. O., & Popoola, S. O. (2007). Work motivation, job satisfaction, and organisational commitment of library personnel in academic and research libraries in OyoState, Nigeria. Library Philosophy and Practice, 9(2), 1-16.
Vangrieken, K., Dochy, F., Raes, E., & Kyndt, E. (2015). Teacher collaboration: A systematic review. Educational Research Review, 15, 17-40. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2015.04.002
Van Waes, S., Moolenaar, N. M., Daly, A. J., Heldens, H. H., Donche, V., Van Petegem, P., & Van Den Bossche, P. (2016). The network edinstructor: The quality of networks in differentstages of professional development. Teaching and Teacher Education, 59, 295–308.
Yeşilçelebi, G. (2014). Mesleki aidiyetin bağımsız denetim kalitesi üzerine etkisi: Bağımsız denetçiler üzerine bir araştırma [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Zigarelli, M., A. (1996). An empirical test of conclusions from effective schools research. Journal of Educational Research, 90(2), 103-111.