BİR MEDYA OKURYAZARLIĞI ÇALIŞMASI: ULUSAL BASINDA KADININ YERİ
Bu araştırmanın amacı Türkiye’de ulusal basında, haber başlığında“kadın” ifadesi geçen haberleri analiz ederek, kadınların ulusal gazetelerdenasıl haber konusu olduğunu irdelemek ve bu haberleri kadın odaklı habercilikaçısından değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda tirajı en yüksek ve politikgörüşleri birbirinden farklı olan 9 gazetenin (Aydınlık, Cumhuriyet, Evrensel,Hürriyet, Ortadoğu, Sabah, Sözcü, Yeniçağ, Yenişafak) 2012, 2013 ve 2014yıllarına ait üç yıllık haberleri incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırmadesenlerinden özel durum çalışması metodu takip edilmiştir. Bu araştırmadaele alınan özel durum, ulusal gazetelerin yaptığı haberlerde kadınların nasıltemsil edildiği ve kadınların haberlerde yer alış şeklidir. Araştırmada veritoplama tekniği olarak doküman incelemesi, verilerin analizinde ise içerikanalizi kullanılmıştır. Araştırmanın en önemli bulgusu başlığında kadın ifadesigeçen haberlerin yarısının olumsuz olmasıdır. Bu haberlerin çözüm odaklıdeğil daha çok sorun odaklı olduğu, şiddeti normalleştirdiği, özel hayatıngizliliği ilkesini ihlal ettiği tespit edilmiştir. İncelenen haberlerde kadınlarşiddet mağduru olarak temsil edilmektedirler. İncelenen haberlerde kadınların,şiddet türlerinden en çok fiziksel şiddete maruz kaldığı dikkat çekmektedir.
___
- Akdoğan, H. (2004). Medyada Kadın. İstanbul: Ceylan Yayınları.
Alankuş, S. (2007). BİA2 ve Hak Haberciliği Eğitim Çalışmaları
Üzerine, Sevda Alankuş (Hazırlayan), İnsan Hakları
Haberciliği, (s.11-50), İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
Alankuş, S. (2009). Yeni Habercilik Arayışları: Hak Odaklı Habercilik,
Yurttaş Gazeteciliği, Barış Gazeteciliği, Sevda Alankuş
(Hazırlayan), Gazeteciliğe Başlarken, (s.88-124). İstanbul: IPS
İletişim Vakfı Yayınları.
Alankuş, S. (2012). Neden Kadın Odaklı Habercilik, Sevda Alankuş
(Derleyen), Kadın Odaklı Habercilik, (s.27-68), İstanbul: IPS
İletişim Vakfı Yayınları.
Alem, J. (2008). Medya ve Şiddet. (Ed. A. B. Göksel ve B. Gültekin).
Medya Analizleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Altun, A. (2013). Medya Okuryazarlığı, Ebru Gençtürk ve Kadir
Karatekin (Editörler), Sosyal Bilgiler İçin Çoklu
Okuryazarlıklar, (s. 179-206). Ankara: Pegem Akademi.
Aronson, E., Wilson, T. D. & Akert, R. M. (2012). Sosyal Psikoloji,
İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Arslan, A. (2004). Medyanın Birey, Toplum ve Kültür Üzerine Etkileri,
Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-12.
Atalay, A. (2011). Hak Odaklı Gazetecilik Perspektifinden Günlük
Gazetelerde Kadının Temsili. Yayımlamamış Yüksek Lisans
Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir.
Aziz, A. ve diğerleri (1994), Medya Şiddet ve Kadın /1993 Yılında
Türk Basınında Kadınlara Yönelik Şiddetin Yer Alış Biçimi,
Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı
Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Yayın No: 81.
Belsey, A. & Chadwick, R. (2011). Medyada Etik ve Siyaset: Kalite
Arayışı, A. Belsey & R. Chadwick (Der.), Medya ve
Gazetecilikte Etik Sorunlar, (s.13-29). İstanbul: Ayrıntı
Yayınları.
Bilgin, N. (2000).“İçerik Analizi”, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Yayınları,
Bilici, İ. E. (2014). Medya Okuryazarlığı ve Eğitimi, Ankara: Nobel
Yayınları.
Bülbül, H. (2014). Toplumsal Cinsiyet Kimliklerinin Oluşumu ve
Toplumsal Cinsiyet Temsilleri, Huriye Kuruoğlu & Bermal
Aydın (Editörler), Toplumsal Cinsiyet ve Medya, (s.1-16).
Ankara: Detay Yayıncılık.
Büyükbakkal, C. I. (2007). Medyada Kadın Olgusu. İstanbul
Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. (28), 19-30.
Chomsky, N. (2012). Medya Gerçeği, (Çev. Abdullah Yılmaz & Osman
Akınhay), İstanbul: Everest Yayınları.
Çatalcalı, A. (2015). Magazin Haberlerinde Toplumsal Cinsiyet
Temsili: Alem, Hafta Sonu ve Şamdan Plus Dergilerinin
Anlambilimsel Analizi. Gülseren Ağrıdağ (Editör) Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, (s.35-41). Adana: Çukurova
Üniversitesi Basımevi.
Çetinkaya, Y. (1992). Reklamcılık ve Manipülasyon, İstanbul: Ağaç
Yayıncılık.
Çınar, E. (2015). Bir Sosyal Medya Aracı Olarak Televizyonda
Kadınların Temsil Biçimleri. Gülseren Ağrıdağ (Editör),
Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları s.150-156 Adana:
Çukurova Üniversitesi Basımevi.
Danacı, Y. Ö. (2008), “Siyasal Kimlikli Gazetelerde Kadın Kimlikleri”,
Sen Benim Kim Olduğumu Biliyor musun? Toplumsal
Yaşamda Kimlik İzdüşümleri, İstanbul: Hil Yayınları.
Demir, V. (2006). Medya Etiği, İstanbul: Beta Yayınları.
Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan
İncelenmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (511),
12-27.
Dursun, Ç. (2008) Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Haber Medyası:
Alternatif Bir Habercilik, Ankara: TC. Başbakanlık Kadının
Statüsü Genel Müdürlüğü.
Dursun, Ç. (2010). Kadına Yönelik Şiddet Karşısında Haber Etiği, Fe
Dergi 2,(1 ), 19-32.
Dündar, F. N. (2015). Reklamda Kadın Olgusu ve Biscolata Reklam
İletisi Örneği. Gülseren Ağrıdağ (Editör.). Türkiye’de ve
Dünyada Kadın Araştırmaları S. 205-209 Adana: Çukurova
Üniversitesi Basımevi.
Erdemir, H. P. & Özbaysal, T. (2015). Türkiye’de Kadın Medya ve
İletişim. Gülseren Ağrıdağ (Editör.). Türkiye’de ve Dünyada
Kadın Araştırmaları (s. 262-267). Adana: Çukurova
Üniversitesi Basımevi.
Erdoğan, İ. (2013). Dördüncü Güç Medyadan Beşinci Güç İnternete:
Demokratik Bir Dönüşüm mü Yaşanıyor?, Selçuk İletişim, 8
(1),176-191.
Erol, D. D. (2014). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye Yazılı
Basınında Şiddet Haberleri ve Haber Fotoğrafları, Huriye
Kuruoğlu & Bermal Aydın (Editörler), Toplumsal Cinsiyet ve
Medya, Ankara: Detay Yayıncılık.
Ersoy, E. (2009). Cinsiyet Kültürü İçerisinde Kadın ve Erkek Kimliği
(Malatya Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
19 (2), 209-230.
Gezgin, S. (2003). Gazeteciliğin ve Türk Yazılı Basınının Kısa Tarihsel
Perspektifi, İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 11-22.
Gezgin, S. (2008). Gazeteciliğin Türkiye’deki Serüveni, Metin, Işık &
Ayhan Erdem (Editörler), Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim,
Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
Hogg, M. A. &Vaughan, G. M. (2011). Sosyal Psikoloji, (Çev: İbrahim
Yıldız & Aydın Gelmez), Ankara: Ütopya Yayınları.
İmançer, D. (2006). Cinsiyet Rolü Temsili: Medya Kültürü, Feminizm,
Televizyon ve Seriyaller, Dilek İmançer (Editör), (s.47-66).
Medya ve Kadın, Ankara: ebabil Yayınları.
İmançer, D. (2006). Türk Medyasında Kadının Temsili, Dilek İmançer
(Editör), (s.67-79). Medya ve Kadın, Ankara: ebabil Yayınları.
İmançer, D. (2006). Toplumsal Cinsiyet Oluşumuna İlişkin Kuramsal
Yaklaşımlar, Dilek İmançer (Editör), (s.1-22). Medya ve Kadın,
Ankara: ebabil Yayınları.
İmançer-Takımcı, D. & Sebik, Ş. (2010). Sinemada Beden İktidar ve
İdeoloji: 1990 Sonrası Türk Sinemasında Beden Temsili, Dilek
İmançer Takımcı (Editör), (s.1-34). Medya Temsilleri, Ankara:
Nobel Yayın Dağıtım.
İnal, A. (2005). Medyanın “Etkisi” Sorunsalına Başka Bir Bakış,
(Derleyen: Sevda Alankuş), (s.65-80). Medya ve Toplum,
İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
İnceoğlu, Y. (2008). Bir Üçleme: Çocuk Medya ve Eğitim, Metin, Işık
& Ayhan Erdem (Editörler), (s. 56-65). Tüm Yönleriyle Medya
ve İletişim, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
İrvan, S. (2005). Medya ve Etik, (Der. Sevda Alankuş), (s.61-90).
Medya, Etik ve Hukuk, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
Karaca, Y. ve Papatya, N. (2011). Reklamlardaki Kadın İmgesi: Ulusal
Televizyon Reklamlarına İlişkin Bir Değerlendirme, Süleyman
Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi
Dergisi, 16 (3), 479-500.
Keane, J. (2010). Medya ve Demokrasi, (Çev: Haluk Şahin), İstanbul:
Ayrıntı Yayınları.
Köse, A. (2011). Türk Basınında Kadın: 2010 Türkiye’sinde Sosyal
Haklar Açısından
Kadınların Temsili, Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu
III, Kocaeli Üniversitesi, 25-26 Ekim 2011, (s. 401-418),
İstanbul: Petrol-İş Yayınları.
Marshall, G. (2009). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: Osman Akınhay &
Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Mcluhan, M. ve Fiore, Q. (2012). Medya Mesajı, Medya Mesajıdır,
(Çev. İlke Haydaroğlu), İstanbul: MediaCat Kitapları.
Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir
Rehber, (Çev. Editörü: Selahattin Turan), Ankara: Nobel
Yayınları.
Öner, B. (2002). Sosyal Temsiller, Kriz, 10 (1), 29-35.
Özerkan, Ş. (2008). Haber Araştırmalarında İçerik Analizi ve Söylem
Çözümlemesi Uygulamaları, Metin, Işık & Ayhan Erdem
(Editörler), (s. 37-55). Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim,
Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
Pavlik, J. V. (2013). Yeni Medya ve Gazetecilik, Ankara: Phoenix
Yayınevi.
Sayer, H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Erkeklerin Katılımı.
T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü,
http://kadininstatusu.aile.gov.tr/data/542a8e0b369dc31550b3a
c30/handan_sayer_tez.pdf (Erişim Tarihi: 10.08.2017).
Seçal, E. F. (2015). Moda Fotoğrafçılığında Kadının Metalaşması ve
Kadın Kimliğinin Oluşmasına Etkisi, Gülseren Ağrıdağ
(Editör), (s. 130-137). Türkiye’de ve Dünyada Kadın
Araştırmaları, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
Sezerer-Albayrak, E. (2015). Televizyon Reklamlarında Kadın İmgesi
Kullanımı, Gülseren Ağrıdağ (Editör), Türkiye’de ve Dünyada
Kadın Araştırmaları. (s.117-123). Adana: Çukurova
Üniversitesi Basımevi.
Stratford, T. (2011). Kadınlar ve Basın, A. Belsey& R. Chadwick
(Der.), Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar, (s.161-168).
İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tanrıöver, H. U. (2012). Medyada Kadınların Temsil Biçimleri ve
Kadın Hakları İhlalleri, (Der: Sevda Alankuş). Kadın Odaklı
Habercilik, (s. 151-168), İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
Taylor, S. E., Peplau, L. A. & Sears, D. O. (2012). Sosyal Psikoloji,
(Çev: Ali Dönmez, Ankara: İmge Kitabevi.
TBMM. (2012). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinde Medyanın Rolü Konulu
Komisyon Raporu. Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu
Yayınları No: 10.
(https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/toplumsal_cin
siyet_esitliginde_medyanin_rolu.pdf) (Erişim Tarihi:
05/12/2016).
Tiryakioğlu, F. (2009). Haber Fotoğrafları, Manipülasyon ve Fotoğraf
Editörlüğü, Fırat Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Medya ve
Etik Sempozyumu, s.291-304.
Toker, H. ve Altun, D. (2015). Toplumsal Şiddetin Aktarım Yoluyla
Yeniden Üretilmesi: Basının Televizyonlaşması Bağlamında
Şefika Etik Cinayeti. Selçuk İletişim. 9 (1),115-140.
Tosun, G. E. (2007). Hak Örgütleri Medyada Görünür Olmak, İstanbul:
IPS İletişim Vakfı yayınları:12.
TÜİK (2015).Yazılı Medya İstatistikleri,
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21543,
Erişim Tarihi: 13.12.2016
Varol, S. F. (2014) Medyada Yer Alan Temsillerin Kimlik Edinme
Sürecindeki Rolü, The Journal of Academic Social Science
Studies, (26), 301-313.
Wollstonecraft, M. (2012). Kadın Haklarının Müdafaası, (Çev. Kevser
Erol), İstanbul: Doruk Yayınları.
URL 1. http://www.basinkonseyi.org.tr/basin-meslek-ilkeleri, Erişim
Tarihi: 05.08.2015.
URL 2. http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/pekin.pdf,
Erişim Tarihi: 03.03.2016