Türkiye’de Büyüme ve Sektörel Bazda Elektrik Tüketimi Arasındaki İlişki

Öz İnsanlığın var oluşundan günümüze kadar geçen sürede değişen hayat şartlarına bağlı olarak kullanılan enerji kaynakları farklılık göstermiştir. Özellikle Sanayi Devrimi ile birlikte üretim ve tüketimin artması ve dolasıyla büyüme olgusunun ekonomiler açısından önemli bir hedef haline gelmesi, enerji kaynaklarının üretim sürecinde daha fazla kullanılmasına, buna bağlı olarak enerji tüketiminin büyüme ile ilişkilendirilmesine yol açmıştır. Bu durum konuya ilişkin olarak geliştirilen çalışmaların artmasına neden olmuş, literatürde enerji tüketimi ile büyüme arasındaki ilişki bazı kullanım avantajları sebebiyle elektrik enerjisi perspektifinden sıklıkla ele alınmıştır. Elektrik tüketimi, üretim sürecinde geniş bir kullanım alanına sahip olması ve hem tek başına, hem de emek ve sermaye faktörlerinin bir tamamlayıcısı olması yönüyle büyüme sürecine önemli derecede katkı sunmaktadır. Elektrik tüketimi - büyüme ilişkisi ise özellikle oluşturulacak enerji politikaları açısından önem arz etmektedir. Türkiye için gerçekleştirilen çalışmada, 1990 – 2018 dönemi kapsamındaki veriler kullanılarak sektörel elektrik tüketimi - büyüme ilişkisi ARDL Sınır Testi ve Toda-Yamamoto nedensellik testi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda, hane halkı ve aydınlatma sektörlerindeki elektrik tüketiminin büyüme üzerindeki etkisinin pozitif, sanayi sektöründeki elektrik tüketiminin etkisinin negatif olduğu tespit edilmiştir. İlişkinin yönünü belirlemek amacıyla yapılan nedensellik testi sonuçları ise, büyümeden hane halkı ve resmi dairelerdeki elektrik tüketimine; sanayi ve aydınlatma sektörlerindeki elektrik tüketiminden büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Elektrik Tüketimi, Büyüme, ARDL, Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi

Relationship between Growth and Sectoral Electricity Consumption in Turkey

PDF

___

Abdoli, G., Gudarzi, Y. ve Dastan, S. (2015), "Electricity consumption and economic growth in OPEC countries: a cointegrated panel analysis". OPEC Energy Review, 39(1), 1-16.
Ağır, H. ve Kar, M. (2010), "Türkiye’de Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Gelişmişlik Düzeyi İlişkisi: Yatay Kesit Analizi". Sosyoekonomi, 6(12), 149-175.
Akarca, A. T. ve Long, T. V. (1980), "On the relationship between energy and GNP: a reexamination". The Journal of Energy and Development, 326- 331.
Aktaş, C. ve Yılmaz, V. (2012), "Causal relationship between electricity consumption and economic growth in Turkey". Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 4(8), 45-54.
Altınay, G. ve Karagol, E. (2005), "Electricity consumption and economic growth: evidence from Turkey". Energy economics, 27(6), 849-856.
Apergis, N. ve Payne, J. E. (2009), "Energy consumption and economic growth: evidence from the Commonwealth of Independent States". Energy Economics, 31(5), 641-647.
Apergis, N. ve Payne, J. E. (2011), "A dynamic panel study of economic development and the electricity consumption-growth nexus". Energy Economics, 33(5), 770-781.
Erol, U. ve Yu, E. S. (1987), "On the causal relationship between energy and income for industrialized countries". The Journal of Energy and Development, 113-122.
Ghosh, S. (2002), "Electricity consumption and economic growth in India". Energy policy, 30(2), 125-129.
Göktaş, Ö. (2005), "Teorik ve Uygulamalı Zaman Serileri Analizi". İstanbul: Beşir Kitabevi.
Jumbe, C. B. (2004), "Cointegration and causality between electricity consumption and GDP: empirical evidence from Malawi". Energy economics, 26(1), 61-68.
Kar, M. ve Kınık, E. (2008), "Türkiye’de elektrik tüketimi çeşitleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin ekonometrik bir analizi". Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2), 333-353.
Karagöl, E., Erbaykal, E. ve Ertuğrul, H. M. (2007), "Türkiye'de ekonomik büyüme ile elektrik tüketimi ilişkisi: sınır testi yaklaşımı". Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 72-80.
Kraft, J. ve Kraft, A. (1978), "On the relationship between energy and GNP". The Journal of Energy and Development, 401-403.
Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003), "Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks". Review of economics and statistics, 85(4), 1082-1089.
Masih, A. M. ve Masih, R. (1996), "Energy consumption, real income and temporal causality: results from a multi-country study based on cointegration and error-correction modelling techniques". Energy economics, 18(3), 165-183.
Narayan, P. K. ve Prasad, A. (2008), "Electricity consumption–real GDP causality nexus: Evidence from a bootstrapped causality test for 30 OECD countries". Energy policy, 36(2), 910-918.
Payne, J. E. (2010), "A survey of the electricity consumption-growth literature". Applied energy, 87(3), 723-731.
Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001), "Bounds testing approaches to the analysis of level relationships". Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.
Polat, Ö., Uslu, E. ve San, S. (2011), "Türkiye’de elektrik tüketimi, istihdam ve ekonomik büyüme ilişkisi". Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 349-362.
Sims, C. A. (1972), "Money, income, and causality". The American economic review, 62(4), 540-552.
Squalli, J. (2007), "Electricity consumption and economic growth: Bounds and causality analyses of OPEC members". Energy Economics, 29(6), 1192- 1205.
Stern, D. I. (1993), "Energy and economic growth in the USA: a multivariate approach". Energy economics, 15(2), 137-150.
Şahbaz, A. ve Yanar, R. (2013), "Türkiye’de toplam ve sektörel enerji tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisinin ekonometrik analizi". Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(575), 31-44.
Tayyar, A. E. (2019), "Türkiye’de Sektörel Elektrik Tüketimi ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: MWALD Temelli Nedensellik Analizlerinin Uygulanması". Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(4), 1937- 1956.
Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995), "Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes". Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
Usta, C. ve Berber, M. (2017), "Türkiye'de Enerji Tüketimi Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sektörel Analizi". International Journal of Economic & Social Research, 13(1), 173-187.
Wolde-Rufael, Y. (2006), "Electricity consumption and economic growth: a time series experience for 17 African countries". Energy policy, 34(10), 1106-1114.
Yapraklı, S. ve Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2012), "Elektrik tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik: Türkiye üzerine ekonometrik bir analiz". CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 195-215.
Yılmaz, A., Ürüt Kelleci, S., ve Bostan, A. (2016), "Türkiye Ekonomisinde Sektörel Enerji Tüketiminin Ayrıştırma Yöntemiyle Analizi". Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 1- 27.