Pupa Çayı Havzası’nın (Isparta) Besin Elementleri Yükünün Belirlenmesi

Güney-Batı Anadolu’da Göller Bölgesinde yer alan Pupa Çayı havzası sularını Eğirdir Gölü’ne boşaltmaktadır. Bu çalışma Pupa Çayı ve Eğirdir Gölü’nün kirlenmesinde etken olan havza besin elementleri yükünün ortaya konulması ve besin elementleri kirliliği kontrolü için havzada alınabilecek önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada Ağustos 2011–Mayıs 2012 arasında havzada seçilen 7 noktada mevsimsel olarak alınan örneklerle havza yüzey sularının besin elementleri konsantrasyonları belirlenmiş, incelemeler yapılmış ve gübre kullanım verileri toplanmıştır. Havzanın Eğirdir Gölü’ne yüklediği NO3 -N 205,004 kg/yıl, NH4 -N 184,870 kg/yıl, PO4 -P 560,624 kg/yıl olarak hesaplanmıştır. Kullanılan kimyasal ve organik (hayvansal) gübreler havza besin elementi yükü üzerinde etkili olup, gübrelerin havzada su kirliliği oluşturma potansiyeline sahip olduğu görülmektedir. Pupa çayı, kolları ve sulama kanalları yerleşim yerlerinden arıtılmadan yüzey suyuna verilen evsel atıklar ve tarımsal kirleticilerin etkisi altındadır. Havzadan yüzey ve yer altı sularına geçen besin elementi yükünün azaltılması için kentsel atık su arıtımı, iyi tarım uygulamaları, daha az ve doğru gübre kullanımı konularında önlemler alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Nitrat, Amonyum, Ortofosfat, Havza, Ötrofikasyon

PDF

___

Bartram, J,, & Ballance, R. (Ed.). (1996). Water quality monitoring - A Practical Guide To the Design And Implementation of Freshwater Quality Studiesand Monitoring Programmes. Published on UNEP/WHO, 348p.
Canik, B, (1971). Yer altı suyu bilançosu. MTA Enstitüsü Dergisi, No:76, 181-191
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 1988. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği. http://sgb.csb.gov.tr/mevzuat/dosyalar/r_20131001011242109_2b666647-5d65-4f8a-b9e6- 38d74d61fd29.pdf (Erişim Tarihi: 13.01.2011).
Çiçek, N,L. (2011). Köprüçay Nehri (Antalya) su kalitesinin fizikokimyasal değerlere ve bentik alglere göre belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 159s, Isparta
Demer, S. (2008). Isparta ve yakın çevresi yeraltı sularının hidrojeolojik, hidrojeokimyasal ve izotop jeokimyasal incelenmesi ve içme suyu kalitesinin izlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Doktora Tezi, 171s, Isparta
Earl, J.T., (2009). Modelling Nutrient Loads From British Catchments. University of Essex, Ph.D. Thesis,250p, England.
EPA, (2009). National Primary Drinking Water Regulations. Erişim Tarihi: 28.09.2012. Erişim Adresi: http://water.epa.gov/drink/contaminants/upload/mcl-2.pdf .
Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü. 2010. 2009 Yılı aylar itibariyle ve yıl sonu çiftçiye gübre satış toplamı (ton). Isparta.
Fox, D.R., & Argent, R.M. (2009). Catchment-wideestimation of sediment-nutrientloads. 18th World IMACS / MODSIM Congress; Australia.
Kronvang, B., Audet, J., Pedersen, A.B., Jensen, H.S., & Larsen, S.E., (2012). Phosphorus load to surface water from bank erosion in a Danish Lowland River basin, Journal of Environmental Quality, 41, 304–313.
Liljeström, I. (2007). Nıtrogen and phosphorus dynamıcs ın the mekong basin: Nutrient balance assessment in a catchment scale. Helsinki University,M.Sc.Thesis, 130p, Finland.
Mutlutürk, M,, Karagüzel, R., Köseoğlu, M., Oran, S., Oğlakçı, M., & Taşdelen, S., (1991). Eğirdir Gölü ve havzası kirletici faktörlerin araştırılması. Göller Bölgesi Tatlı Su Kaynaklarının Korunması ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Isparta, Türkiye.
Seyman, F. (2005). Senirkent-Uluborlu (Isparta) havzasının hidrojeoloji incelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi,132s.Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Smith, A.R., Alexander, R.B., & Schwarz, G.E., (2003). Natural background concentrations of nutrients in streams and rivers of the conterminous United States. Envıronmental Scıence&Technology. 37 (14), 3039 – 3047.
Şener, E., Şener, Ş., & Davraz, A. (2009). Assessment of aquifer vulnerability based on GIS and DRASTIC methods: A casestudy of the Senirkent-Uluborlu basin (Isparta, Turkey). Hydrogeology Journal, 17, 2023–2035.
Şener, Ş., Şener, E., & Karagüzel, R. (2010). Solid waste disposal site selection with GIS and AHP methodology: A casestudy in Senirkent–Uluborlu (Isparta) basin, Turkey. Environ Monit Assess. 173, 533–554.
Tay, Ş. (2005). Senirkent-Uluborlu (Isparta) havzasının katı atık düzenli depolama yeri seçimine yönelik jeolojik - jeoteknik incelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, 100s, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
TÜİK, (2014). İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu. http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=32&p_ilce1=1615&p_kod=2&p_yil=2010&p_dil=1&desformat=html (Erişim Tarihi: 28.08.2015) .
TÜİK, (2014a). İlçelere göre hayvancılık istatistikleri. Erişim Tarihi: 28.08.2015. Erişim Adresi: http://tuikapp.tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul
UNICEF, 2008. UnıcefHandbook OfWaterQualıty, http://www.unicef.org/wash/files/WQ_Handbook_final_signed_16_April_2008.pdf (Erişim Tarihi: 20.08.2011).
Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM), (2012). Hayvan Ağırlığı Bazında Üretilebilecek Günlük ve Yıllık Yaş Gübre Miktarları. http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/biyogaz.aspx (Erişim Tarihi: 23.07.2012).