ÇALIŞMA ORTAMI VE SAĞLIK GÖZETİMİ HİZMETLERİ ETKİNLİĞİNİN ÇALIŞAN PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ: ÖZEL GÜVENLİK SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ

İşyeri tehlike sınıfları tebliğine göre özel güvenlik görevlilerinin gerçekleştirdikleri iş ve işlemler “tehlikeli” sınıfta değerlendirilmektedir. Özel güvenlik sektörü, yaklaşık 300 bin çalışanıyla hizmet sektörü içinde en büyük istihdamı oluşturmaktadır. Hizmet sektörü, çeşitli etkinlik ve çalışmaların yapıldığı, somut madde üretiminin bulunmadığı insan merkezli bir sektördür. İş kazası ve meslek hastalığı riski, çeşitli risk faktörleri tarafından bu sektör çalışanlarını da sürekli olarak tehdit etmektedir. Bu sebeple çalışma ortamlarında tespit edilen kaza ve hastalık tehdidi içeren eksikliklerin giderilmesi üzerine çalışan görüşlerini alıp, çalışma ortamlarının sağlık ve güvenlik açısından değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada amaç, ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde (OSGB) görev yapan iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin çalışma ortamı ve sağlık gözetimi faaliyetlerinin etkinliğini güvenlik sektörü çalışanları perspektifinden değerlendirmektir. Araştırma örneklemi, İstanbul ili Anadolu yakasında faaliyet gösteren bir özel güvenlik firması olarak seçilmiştir. Araştırmada veri toplama amacıyla anket yöntem, kullanılmıştır. Elde edilen yanıtlarla, özel güvenlik sektöründe ortaya çıkan İSG ihtiyaçları tespit edilmeye çalışılmış, günümüzde giderek artan sayıda ortaya çıkmaya başlayan hizmet sektörüne ait tehlike ve risklerin belirlenmesi ve giderilebilmesine katkı sağlamak hedeflenmiştir. Çalışma nicel araştırma deseninde ve kesitsel yapıdadır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemleri kullanılarak sonuca gidilmiştir. Araştırmanın analizinde betimsel yöntemler ile çıkarımsal yöntemler kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre çalışma ortamı gözetiminin etkinliği sağlık gözetimi etkinliğine göre daha yüksek düzeydedir. Cinsiyet, medeni durum ve eğitim düzeyleri ile çalışma ortamı gözetimi etkinliği arasında ilişki tespit edilmemiş iken, yaş bakımından anlamlı bir ilişki bulgulanmıştır. İşyeri hekimi ziyaretleri ile yürütülen sağlık gözetimi ile cinsiyet ve eğitim düzeyleri arasında ilişki tespit edilmemiş iken, medeni durum ve yaş ile ilişkili olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İş sağlığı ve güvenliği, çalışma ortamı gözetimi, sağlık gözetimi, ortak sağlık ve güvenlik birimi, özel güvenlik sektörü

THE EVALUATION OF WORK ENVIRONMENT AND HEALTHCARE SERVICES EFFECTIVENESS WITHIN EMPLOYEES PERSPECTIVE: THE EXAMPLE OF PRIVATE SECURITY SECTOR

According to the communiqué of workplace hazard classes, the works and transactions performed by private security officers are evaluated in the “dangerous” class. The private security sector constitutes the largest employment in the service sector with approximately 300 thousand employees in Turkey. The service sector is a people-centered sector where various activities and activities are carried out and there is no concrete production. The risk of occupational accidents and occupational diseases is constantly threatening the employees of this sector by various risk factors. For this reason, it is important to take the opinions of the employees on the elimination of the deficiencies involving accidents and disease threats detected in the work environments and to evaluate the work environments in terms of health and safety. The aim of this study is to evaluate the effectiveness of the work environment and health surveillance activities of occupational safety specialists and occupational physicians working in common health and safety units from the perspective of security sector employees. The research sample was selected as a private security firm operating on the Anatolian side of Istanbul. Survey method was used for data collection. With the answers obtained, it has been tried to identify OHS needs in the private security sector and it is aimed to contribute to the identification and elimination of the hazards and risks of the service sector which has started to emerge in an increasing number today. The study has a quantitative research design and cross-sectional structure. In this research, relational screening methods were used to get result. Descriptive and inferential methods were used in the analysis of the study. According to the findings, the effectiveness of the workplace surveillance is higher than the health surveillance activity

Keywords:

Occupational Health and Safety Workplace Surveillance, Health Surveillance, Common Health And Safety Unit, , Private Security Sector,

PDF

___

Alpar, R. (2011) ‘’Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler’’, 3. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
Ankaralı, H., Yazıcı, A.C. ve Ankaralı, S.A. (2009) ‘’Bootstrap Confidence Interval for Skewness and Kurtosis and Properties of t-test in Small Samples from Normal Distribution’’, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 26(4): 297-305.
Aravacık, E.D. (2014) ‘’Sağlık Hizmetleri Bakımından İş Sağlığı ve Güvenliği’’, Adli Bilimciler Derneği 1. Ulusal Sağlık Hukuku Kongresi, Marmaris.
Arpat, B. (2015) ‘’İş Güvenliği Kültürünün İş Kazalarına Etkileri’’ Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bertan, B. (2018) ‘’Hizmet Sektöründe Çalışan Özel Güvenlik Personelinin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde Etkinlik Algısı İstanbul İli Anadolu Yakası Örneği’’, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Bertan, B. (2019) ‘’Evaluation Of Developments in Public Policies Relevant with Occupational Health and Safety in Turkey’’, Unpublished Book Chapter. Kulaç, O., Akman, E. ve Babaoğlu C. (eds.), Public Policy Analysis in Turkey: Past, Present And Future: Peter Lang.
Best, M.F. ve Thurston, N. (2004) ‘’Measuring Nurse Job Satisfaction’’, Journal of Nursing Administration, 34: 283-290.
Borritz, M., Rugulies, R., Bjorner, J.B., Villadsen, E., Mikkelsen, O.A. ve Kristensen, T.S. (2006). ‘’Burnout Among Employees in Human Service Work: Design and Baseline Findings of the PUMA Study’’, Scandinavian Journal of Public Health, 34(1), 49-58.
Buğdaycı, R., Kurt, A.Ö., Tezcan, H., Şaşmaz, T., Kuruloğlu, N., Yüceer, N.T. ve Küçük, B. (2001) ‘’İçel İlinde Görev Yapan Hekimlerde Ruhsal Tükenmişlik Durumu ve Etkileyen Faktörler’’, Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 2. Ulusal Kongresi, Ankara: Genel-İş Matbaası.
Çasgem (2018), Özel Güvenlik Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği, Çasgem Yayınları, Ankara.
Demirbilek, T. (2005) “İş Güvenliği Kültürü”, İzmir: Legal Yayınları.
Driscoll, T., Takala, J., Steenland, K., Corvalan, C. ve Fingerhut, M. (2005) ‘’Review of Estimates of the Global Burden of Injury and Illness due to Occupational Exposures’’, American Journal of Industrial Medicine, 48(6): 491–502.
Dursun, S. (2012) “İş Güvenliği Kültürü – Kavram, Modeller, Uygulama”, Yayın No: 2668, İstanbul: Beta Yayınevi.
Esen, B. (2014) ‘’6514 Sayılı Kanun Sonrasında Türkiye Mevzuatında İşyeri Hekimliği Uygulamalarının Uluslararası Hukukla Karşılaştırmalı Bir Analizi’’, Mali Çözüm İSMMMO, 121: 126.
Ezzati, M., Lopez, A., Rodgers, A., Hoorn, S.V. ve Murray, C. (2002) ‘’Comparative Risk Assessment Collaborating Group: Selected Major Risk Factors and Global and Regional Burden of Disease’’, Lancet, 360: 1347-1960.
Ezzati, M., Lopez, A., Rodgers, A. ve Murray, C. (2004) ‘’Comparative Quantification of Health Risks: Global and Regional Burden of Disease Attributable to Selected Major Risk Factors’’, World Health Organization, Geneva.
Garcia, A.M., Boix, P. ve Canosa, C. (2004) ‘’Why Do Workers Behave Unsafely at Work? Determinants of Safe Work Practices in Industrial Workers’’ Occupational and Environmental Medicine, 61: 239–246.
Hahn, S.E. ve Murphy, L.R. (2008) ‘’A Short Scale for Measuring Safety Climate’’ Safety Science, 46: 1047-1066.
Kao, C.S., Lai, W.H., Chuang, T.F. ve Lee, J.C. (2008) ‘’Safety Culture Factors, Group Differences and Risk Perception in Five Petrochemical Plants. Process Safety Progress’’, 27(2): 145-152.
Kalaycı, Ş. (2014) ‘’SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri’’, Asıl Yayın Dağıtım.
Karcıoğlu, F. ve Bakan, S. (2016) ‘’İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Düzeyi ile İş Tatmini Arasındaki İlişki’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5): 1290.
Korkut, G. ve Tetik, A. (2013) ‘’6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun Getirdiği Yenilikler ve Temel Sorunlar’’ Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3): 455-474.
Kotler, P. ve Armstrong, G. (2001) ‘’The Principles of Marketing’’, New Jersey: Prentice-Hall.
Kotler P. (1997) ‘’Marketing Management: Analysis, Planning, Implementation and Control’’ 9th Edition, New Jersey: Prentice-Hall Int.
Narter, S. (2014) ‘’İş Sağlığı ve Güvenliğinde İdari, Cezai ve Hukuki Sorumluluk’’, 1. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi.
Nelson, D.I., Concha-Barrientos, M., Driscoll, T., Steenland, K., Fingerhut, M., Punnett, L., Prüss-Ustün, A., Leigh, J. ve Corvalan, C. (2005) ‘’The Global Burden of Selected Occupational Disease and Injury Risks: Methodology and Summary’’, American Journal of Industrial Medicine, 48(6): 400-418.
Nunnally, J.C. (1978) ‘’Psychometric Theory’’, Mc Graw-Hill, 2. Edition, New York.
Okursoy, A. ve Turan A.H. (2014) ‘’An Empirical Examination To Define Factors Affecting Customers Satisfaction Perceptions at A University Cafeteria’’, The Journal of Dogus University, 15(1):65-78.
Özkılıç, Ö. (2005) ‘’İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri’’, Ankara: TİSK Yayınları.Şencan, H. (2005) ‘’Reliability and Validity in Social and Behavioral Measurements’’, 1. Edition, Ankara: Seçkin Publishing.
Taşdemir, İ. ve Bakan, S. (2015) ‘’ İş Güvenliği Uzmanları İçin Yol Haritası’’, Yerel Yönetimlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu, İstanbul.
Tchiehe, D.N. ve Gauthier, F. (2017) ‘’Classification of Risk Acceptability and Risk Tolerability Factors in Occupational Health and Safety. Safety Science’’, Elsevier Ltd, 92: 138–147.
Williams, MS. ve Shellenberger S. (1996) ‘’How does your engine run? A leader’s guide to the alert program for self-regulation’’, Albuquerque, NM: TherapyWorks, Inc.
Uçkun, G., Yüksel, A. ve Demir, B. (2012) ‘’Özel Güvenlik Sektörünün Türkiye'deki Rolü ve Dünyadaki Konumu’’, Elektronic Journal of Vocational Colleges, 2(2): 22-29.
Yılmazer, A. ve Eroğlu, C. (2008) ‘’Meslek Yüksekokulları İçin İnsan Kaynakları Yönetimi’’ 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yürekli, E. ve Kalfa, V.R. (2016). “Investigation of Professional Imperishableness of Trainee Students; An Ampirical Research in PAU Honaz Vocational School”, ISVET 2016, 12-15.October.2016, Hitit University, 684-691.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Resmî Gazete Tarihi: 20.06.2012 Resmî Gazete Sayısı: 28339.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği, Resmî Gazete Tarihi: 29.12.2012 Resmî Gazete Sayısı: 28512.
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete Tarihi: 30.04.2015 Resmî Gazete Sayısı: 29342.
İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete Tarihi: 18.12.2014 Resmî Gazete Sayısı: 29209.
İSGİP, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (2015), Çalışma Yaşamında Sağlık Gözetimi Rehberi, http://www.isgum.gov.tr/rsm/file/isgdoc/isgip/isgip_saglik_gozetimi_rehberi.pdf (24.06.2019)
155 No'lu İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme, ILO Kabul Tarihi: 3 Haziran 1981. Kanun Tarih ve Sayısı: 07.01.2004 / 5038. Resmî Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: 13.01.2004 / 25345. Bölüm II Madde 5.
161 No'lu Sağlık Hizmetlerine İlişkin Sözleşme, ILO Kabul Tarihi: 7 Haziran 1985. Kanun Tarih ve Sayısı: 07.01.2004 / 5039. Resmî Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: 13.01.2004 / 25345. Bölüm II Madde 5.