Karalar (Gazipaşa-Antalya) Barit-Galenit Yataklarının Jeolojisi ve Sıvı Kapanım Özellikleri
Karalar barit-galenit yatakları Orta Toroslar Bölgesi'nde yaygın olarak gözlenen barit-galenit yataklarının tipik örneklerinden birisidir. Yöredeki cevherleşmeler (Boyalık ve Büyük Ocakları), Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonuna ait kireçtaşları içinde, tabakalanma düzlemleri ile uyumsuz, kırık hatlarına bağlı, damar tipi cevherleşmeler şeklindedirler.Cevherleşmelerden alman örneklerden hazırlanmış incekesit ve parlatma blokları ile çekilen XRD diyagramlarından barit (% 80-85 kadar) ve galenitin (%10-15 kadar) hakim mineraller oldukları; sfalerit, pirit, fahl,limonit, kuvars ve kalsit gibi minerallerin çok az miktarlarda bileşime katıldıkları görülmüştür. Cevherleşmelerde barit ve galenitler eş zamanlı olmayıp, baritler daha önce oluşmuşlar ve tektonik hareketlerle milonitleşmişlerdir.Sıvı kapanım incelemeleri sırasında ölçülen TFM, TmICE ve TH değerleri, mineral oluşturucu hidrotermal çözeltilerin içinde CaCl2 ve MgCl2 gibi tuzların bulunduğunu, çözeltilerin deniz suyu kökenli olduklarını veya denizel sedimanlar içinden geçerek ortama geldiklerini, baritlerin oluşumu sırasında hidrotermal çözeltilerin tuzluluklarının biraz yüksek, sıcaklıklarının düşük olduğunu, kuvarsların ve sülflirlü minerallerin oluşumu sırasında ise tuzluluğun önemli miktarda düştüğünü ve sıcaklığın yükseldiğini göstermektedir. Hidrotermal çözeltilerin sıcaklıklarının erken evrede düşük, geç evrede yüksek olması olağan hidrotermal sistemlerle uyuşmamakta olup bu durum; hidrotermal çözeltilerin magmatik kökenli olmaktan daha çok yüzeysel kökenli olduğu, sığ derinlere inerek az ısnmış çözeltilerin tabandaki sedimanlardan ve kayaçlardan çözdükleri baryum ve sülfat iyonlarını erken evrede cevherleşme ortamına taşıyarak baritleri oluşturdukları, derinlere inerek daha fazla ısınmış çözeltilerin ise tabandaki sedimanlardan ve kayaçlardan çözdükleri kurşun, çinko ve diğer elementleri geç evrede cevherleşme ortamına getirerek sülflirlü mneralleri oluşturdukları şeklinde açıklanabilir.
Anahtar Kelimeler:
Barit, galenit, cevher mikroskopisi, Gazipaşa, Karalar, Sıvı kapanımı
Geology and Fluid Inclusion Characteristics of the Karalar (Gazipaşa- Antalya) Barite-Galena Deposits
Karalar barite - galena deposits are the typical examples of the carbonate hosted barite - galena, deposits oc cured in the Central Tauride Belt Ore deposits (Büyük and Boyalık Mines) of the area occured in the limestones of the Permian Bıçkıcı Formation as ore veins along the fault zones which are discordant to the bedding planes.Microscopic and XRD studies show that the ore deposits mainly contain barite (80 - 85 %) and galena (10 - 15 %) and small amounts of sphalerite, pyrite, fahlerz, limonite, quartz and calcite. Barites were occurred during the earlier episode of mineralization and mylonitized before than the galena formation. The measurements of TFM, TmICE and TH during the fluid inclusion studies indicate that the ore deposits of the area were developed by hydrothermal fluids with following characteristics; the presence of the salts of CaCl2 and MgCl2 which indicate that the fluids are of sea water o rigine or circulated in the marine sediments, the salinity of the fluids were relatively high and their temperature were low during the crystallization of barites (earlier episode of mineralization), and the salinity of the fluids decreased while their temperatures increased during the crystallization of sulfide minerals (later episode of mineralization). The disharmonies between the salinity and temperature of the fluids during the early and later episode of mineralization may be explained as; the fluids were surficial origine (either meteoric or sea water) rather than magmatic origine and the fluids which circulated in the shallow depth were sligtly warmed, dissolved the Ba and sulfate from the marinal sediments of the basement and transported to the mineralization environment during the early episode, while the deeply circulated fluids were heated up to the higher temperatures, dissolved the Pb, Zn and other elements from the basement and reached to the environment during the later episode of mineralization.
Keywords:
Barite, galena, orepetrograpy, Gazipaşa, Karalar, fluid inclusion,
___
- Ayhan, A., 1979. Geologie und Mineralogie der Blei-Zink-Baryte-Lagerstaetten zwischen Burhan Malı. und Yuları bei Gazipaşa- Antalya: Heidelberg Univ., Doktora tezi, 175 sayfa (yayınlanmamış).
- Ayhan, A., 1981. Aydap ve Yuları (Gazipaşa- Antalya) Pb-Zn yataklarının kökeni ve remobilizasyon sorunu: MTA Derg., 95/96, 57-69.
- Ayhan, A., 1982., Burhan ve Yuları Köyü arasında bulunan galenitti barit yatakları (Gazipaşa-Antalya): Türkiye Jeol. Kur. Bült., 25/2,105-117.
- Barutoğlu, O.H., 1942. Garbi Toroslar'la Anamur- Antalya civarının jeolojik raporu: MTA Rap., 983 (yayınlanmamış), Ankara.
- Bilgisu, T., 1976. Gazipaşa-Karalar Bölgesi jeolojik etüd raporu. Etibank Mad. Dairesi Başkanlığı. Ankara.
- Bodnar, R.J., 1993. Revised equation and table for determining the freezing point depression of H2O-NaCl solutions. Geochemica et Cosmochimica Acta, 57, 683-684.
- Bozkaya, Ö., Yalçın, H., 2001. Antalya Birliği'nin diyajenez/metamorfızmasına ilişkin mineralojik açılımlar, Alanya-Gazipaşa, Orta Toroslar. 54. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 7-10 Mayıs, Ankara, Bildiriler CD'si, Bildin No: 54-47, 10 s.
- Çopuroğlu, L, 1994. Karalar-Gazipaşa (Antalya) galenit-barit yatağının mineralojik petrografik ve jenetik incelenmesi: MTA Dergisi, 116,29-36.
- Çöteli, R. ve Türk, Y., 1975. Alanya-Gazipaşa yöresinin arasında bulunan Pb-Zn barit zuhurları hakkında rapor: MTA Rap., 1242 (yayınlanmamış), Ankara.
- Gökçe, A. ve Bozkaya, G., 2000. Karalar (Gazipaşa-ANTALYA) galenit-barit yatağının oluşum koşullarının ve kökeninin belirlenmesinde sıvı kapanım ve iz element jeokimyası incelemeleri. Cumhuriyet Üniversitesi Araştırma Fonu Projesi. Proje No: M-151 (yayınlanmamış).
- Gülseren, E., 1987. Gazipaşa ve civan barit zuhurlarının maden jeolojisi raporu: MTA Rap., 8208 (yayınlanmamış), Ankara.
- Gümüş, A., Karaoğlu,N., Karaoğlu, Y., 1996. Karalar (Gazipaşa-Antalya-Türkiye) Pb- Zn-Ba cevherleşmesi: Cevheıieşme-dolomitleşme ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü AFS Proje No: 0.922.95.01.19.
- Özgül, N., 1976. Toroslar1 sn bazı teme! Jeoloji özellikleri. TJK Bülteni, i9, 65-78.
- Özgül, N., 1984. Alanya Tektonik penceresi ve batı kesiminin jeolojisi. Ketin Simpozyumu, 97-120, Türkiye Jeoloji Kurultayı.
- Petrascheck, W.E., 1966. Gazipaşa-Anamur çevresi kurşun ve barit yatakları. MTA Rap. 3801 (yayınlanmamış), Ankara.
- Remzi, H., 1978. Alanya-Gazipaşa çevresine ait barit etüd raporu. MTA Rap. No: 6385 (yayınlanmamış), Ankara.
- Sadıklar, M.B., 1978. Schwerspat-und Bleiglanz- Vorkommen und ihre geologisch-petrogr. Lage im Gebiet der Dörfer Kıcık,E.Güney und Seyfe (Zeytinada) bei Gazipaşa-Antalya (Türkei): Dpi. Arb. Univ., 111, Heidelberg.
- Sadıklar, M.B. ve .Amstutz, G.C, 1981. Kıcık, Endişegüney ve Seyfe (Gazipaşa/Antalya-Türkiye) yöresindeki tabakaya bağlı barit-galen zuhurları. MTA Dergisi 95/96, 114-123.
- Shepperd, T.J., Ranklin, A.H., and Alderton, D.H.M., 1985. A practical guide to fluid inclusion studies: Glasgow, Blackie, 239 p.
- Striebel, H., 1965. Die Bleierz-Baryt-Lagerstaette von Karalar-Gazipaşa und ihr geologischer Rah men: Münih Üniv. Doktora tezi, 48 s.
- Şenel, T., 1977. Antalya-Gazipaşa cevher değerlendirme ara raporu. Etibank Raporu.
- Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach. Tectonophysics, 75, 181-242, Amsterdam.
- Turner, T., ve Türk, Y., 1974. Alanya-Gazipaşa arasında yeralan barit cevherleşmeleri hakkında ön rapor. MTA Ankara.
- Ulu, Ü., 1983. Sugözü-Gazipaşa (Antalya) alanının jeoloji incelemesi. Jeoloji Müh. Dergisi, 3-7.
- ISSN: 1016-9164
- Başlangıç: 1947
- Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası