___

Atalayer, Faruk (1994). Temel Sanat Öğeleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.

Becer, Emre (1997). İletişim ve Grafik Tasarım, Ankara: Dost Yayınevi.

Bektaş, Dilek (1992). Çağdaş Grafik Tasarımın Gelişimi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Burton, Graeme (1995). Görünenden Fazlası: Medya Analizlerine

Giriş, çev. Nefin Dinç, İstanbul: Alan Yayıncılık.

Ecker, Larry (2012). “Post-modernism”, GDS 102 Graphic Design History Parkland Graphic Design Lectures, An archive of lectures from various Graphic design classes:17-18.

http://gds.parkland.edu/gds/ lectures/history/1975/post modern.html

Eyüboğlu, Bedri Rahmi (2005). Resme Başlarken, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Fiell, Charlotti & Fiell, Peter (2007). Contemporary Graphic Design, Italy: Taschen.

Frenzel, H.K (1926). “Ludwig Hohlwein”, Phonix Illustrationsdruck und Verlag.

http://www.iconofgraphics.com/Ludwig-Hohlwein/

Glaser, Milton (2011). “Grafik Sanatlar Üzerine…”, Grafik Sanatlar Üzerine Yazılar, (100):1-4.

http://www.gmk.org.tr/pdf/gsu/grafik_sanatlar_uzerine01. pdf (23 Eylül 2012)

http://www.gmk.org.tr/pdf/gsu/grafik_sanatlar_uzerine100. pdf (23 Eylül 2012)

Gombrich, E.H. (1982). The Image & The Eye, Further Studies in the Psychology of Pictorial Representation, London: Phaidon Press Limited.

________ (1992). Sanat ve Yanılsama, çev. Ahmet Cemal, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Hakan Ertep, (2007). “Gündelik Yaşamımızın Ucundan Tutunan Bir Tasarım Nesnesi: Afiş”, Grafik Tasarım: Görsel İletişim Kültürü Dergisi, (13):80.

Kılıç, Levend (1995). Görüntü Estetiği, İstanbul: Kavram Yayınları. Küçükerdoğan, G. Rengin (2005). Reklam Söylemi, İstanbul: Es Yayınları.

MacCarthy, Fiona (2006). “The Line of Beauty”, The Guardian, Saturday 11 November.

Özol, Ahmet (2012). Sanat Eğitimi ve Tasarımda Temel Değerler, İstanbul: Pastel Yayıncılık.

Öztuna H. Yakup, (2007). “Temel Tasarım Öğeleri: Renk”, Grafik Tasarım: Görsel İletişim Kültürü Dergisi, (8):91.

Poynor, Rick (2004). “The Graphic Grab”, The Guardian, August, Saturday 28.

http://www.guardian.co.uk/books/2004/aug/28/art

Regnier, Jacqueline (1997). Les Couleurs: Notes et Choix de Textes d’Artistes et d’Ecrivains, Paris: Rue Des Longs Pres.

http://fr.scribd.com/doc/1013258/360-DEGRES-SUR- LA-COULEUR (04.06.2012)

Schubert, Zdzistaw (2008). Poster Masters and Pupils, Warsaw: Academy Presents.

Smith, Josh (2009). “Design discussions: April Greiman on trans- media”,

idsgn: A Design Blog, September 11.

Teker, Ulufer (2003). Grafik Tasarım ve Reklam, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.

_________ (2009). Grafik Tasarım ve Reklam, İstanbul: Yorum Sanat Yayınevi.

Troxler, Niklaus (2009), “Plea for the Perfect Poster”, Novum: World of Graphic Design, (2):43.

Twemlow, Alice (2008). Grafik Tasarım Ne İçindir?, Tasarımcının El Kitabı, İstanbul: Yem Yayın.

Uçar, Tevfik Fikret (2004). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım, İstanbul: İnkılâp Kitapevi. İnternet Kaynakları

Abram Games Website http://www.abramgames.com/l.htm (04.06.2012)

American Folk Blues Festival and Gunther Kieser. http://www.juliasantengallery.com/blog/?p=115 (07.06.2012)

Design Museum, Alan Fletcher:Fifty Years of Graphic Work (and Play) http://designmuseum.org/design/alan-fletcher (10.06.2012)

Design Museum Touring Exhibition: Abram Games http://designmuseum.org/design/abram-games (04.06.2012)

Dydo Krzysztof, Dydo Agnieszka, Instytut Ksiazki, PL21. The Polish Poster of the 21st Century. http://www.bookinstitute.pl/en,ik,site,40,79,2789.php (19.09.2012)

Graphic Design History, 1975-1990 Postmodernism.

http://gds.parkland.edu/gds/ lectures/history/1975/post modern.html (10.06.2012)

Greiman, April (2010). Işık Rengi Yaratır, Renk de Mekanı.

http://v3.arkitera.com/s192-isik-rengi-yaratir-renk-de-mekani. html (14.06.2012)

Herbert Bayer, Bauhaus and Beyond: A Life of Art and Design. http://www.a-r-t.com/bayer/ (05.06.2012)

International Vintage Poster Dealers Association. http://www.cheret.info/ (04.06.2012)

http://www.cheret.info/jules_cheret_early_

works.html(04.06.2012)

http://www.cheret.info/jules_cheret_lithography.html (04.06.2012)

Ikko tanaka 1930. http://ikkotanaka.blogspot.com/ (07.06.2012)

MacCarthy, Fiona (2006). The Guardian, The Line of Beauty. http://www.guardian.co.uk/books/2006/ nov/11/art (10.06.2012)

Marks, Andrea (2006). AIGA, Henryk Tomaszewski, Meeting the Master.

http://www.aiga.org/henryk-tomaszewski-meeting-the- master/ (07.06.2012) Milton Glaser. http://www.miltonglaser.com/ (07.06.2012)

Paul Gıambarba 2012, 100 Years of Illustration and Design.

http://giam.typepad.com/100_years_of_illustra tion/ludwig_hohlwein_18741949 (05.06.2012)

Popüler Kültürden Geleneğin Evrimine Neville Brody.

http://www.photoshopmagazin.com/

dergi/2008/05/populer_kulturden_gelenegin_evrimine_ neville_brody.html (10.06.2012)

Poynor, Rick (2004). The Guardian, The graphic grab. http://www.guardian.co.uk/books/2004/aug/28/art (19.09.2012)

Smithsonian American Art Museum and the Renwick Gallery, Search Collections. http://americanart.si.edu/search/artist_bio.cfm?ID=7244 (14.06.2012) Görsel Kaynaklar

Resim Jules Cheret, Folies Bergère, La Loïe Fuller.

http://www.allposters.fr/-sp/Folies-Bergere-La- Loie-Fuller-Affiches_i2552282_.htm (04.06.2012)

Resim James Pryde ve William Nicholson, Don Quixote. http://www.yaneff.com/html/plates/pl63.html (05.06.2012)

Resim Ludvig Hohlwein, Casanova Cigaretten, Gipsy. http://www.iconofgraphics.com/Ludwig-Hohlwein/ (05.06.2012)

Resim Julius Klinger, Kriegsanleihe. http://theviennasecession.com/artists-2/klinger-julius/#jp- carousel-1194 (05.06.2012)

Resim Alfred Leete, Your Country Needs You. http://www.lyfe.freeserve.co.uk/photoleete.html (05.06.2012)

Resim El Lissitzky, Beat the Whites with the Red Wedge. http://www.designishistory.com/1920/el-lissitzky/ (05.06.2012)

Resim Moholy-Nagy, Pneumatik. http://artblart.com/tag/laszlo-moholy-nagy-pneumatik/ (05.06.2012)

Resim Herbert Bayer, Bauhaus. http://flyergoodness.blogspot.com/2011/01/avant-garde- bauhaus-by-herbert-bayer.html ;(05.06.2012)

Resim Herbert Bayer, Section Allemande. http://flyergoodness.blogspot.com/2011/01/avant-garde- bauhaus-by-herbert-bayer.html (05.06.2012)

Resim 10. Adolphe Mouron Cassandre, Dubonnet.

http://www.artyfactory.com/art_appreciation/graphic_ designers/cassandre.htm (07.06.2012)

Resim 11. Adolphe Mouron Cassandre, Dubo - Dubon – Dubonnet. http://www.artyfactory.com/art_appreciation/graphic_ designers/cassandre.htm (07.06.2012)

Resim 12. Paul Rand, AIGA. http://www.paul-rand.com/foundation/posters/(07.06.2012

Resim 13. Paul Rand, Aspen Design Conference. http://www.paul-rand.com/foundation/posters/(07.06.2012)

Resim 14. Henryk Tomaszevski, Manekiny, Zbigniew Rudzinski – Opera. http://www.polishposter.com/Merchant2/merchant. mvc?Screen=PROD&Product_

Code=0804 (07.06.2012)

Resim 15. Henryk Tomaszevski, Krol Jan wedlug Shakespear'a. http://www.polishposter.com/Merchant2/merchant. mvc?Screen=PROD&Product_Code=1513 (07.06.2012)

Resim 16. Milton Glaser, Dylan.

http://www.miltonglaser.com/store/c:posters/824/dylan- reproduction-2008 (07.06.2012)

Resim 17. Günther Kieser, American Folk Blues Festival 65.

http://www.juliasantengallery.com/blog/wp-content/uplo ads/2009/10/Folk-Blues-Festival-65.JPG (07.06.2012)

Resim 18. Yusaku Kamekura, Graphic’55 Exhibition.

http://blog.hermanmillerasia.com/post/2011/06/27/1950s- and-60s-Asian-Pacific-Graphics-Yusaku-Kamekura-Japan.aspx (07.06.2012)

Resim 19. Ikko Tanaka, Nihon Buyo.

http://www.designishistory.com/1960/ikko-tanaka (07.06.2012)

Resim 20. Alan Fletcher, Designers' Saturday, London event, 1982.

http://designmuseum.org/__entry/4784?style=design_ image_popup (10.06.2012)

Resim 21. April Greiman, Objects in Space. http://madeinspaceshop.com/ (14.06.2012)

Resim 22. April Greiman, Workspace 1987. http://madeinspaceshop.com/ (14.06.2012)

Resim 23. Neville Brody, Free Me From Freedom.

http://lithospherial.com/2011/06/09/my-favourite-type

poster-ever-by-neville-brody/(10.06.2012)

Resim 24. Neville Brody, Neville Brody Design Exhibition.

http://computerkid108.deviantart.com/art/Neville-Brody

Poster-106598448(10.06.2012)

Resim 25. Wolfgang Weingart, Didacta Eurodidac.

http://flyergoodness.blogspot.com/2011/09/swiss-punk- typography-by-wolfgang.html (10.06.2012)

Resim 26. April Greiman, Harry Marks Achievement Award. http://madeinspaceshop.com/ (14.06.2012)

Resim 27. Art Chantry, The Strange Loves of the Cramps. http://crewchro.blogspot.com/2010/10/art-chantry.html (14.06.2012)

Resim 28. Art Chantry, Some People Can’t Surf. http://crewchro.blogspot.com/2010/10/art-chantry.html (14.06.2012)

‘Tapestry’ Geleneğinden Lif Sanatına Geçiş

Sürecinde Jagoda Buic ve Sanatsal Çalışmaları Sedef ACAR*

* Öğr. Gör., Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Tekstil ve Moda

Tasarımı Bölümü, Narlıdere, İzmir. E-posta: sedef.acar@deu.edu.tr

Adamson, Glenn (2007). “The Fiber Game”. Textile: The Journal Of Cloth And Culture, 5 (2):154-176.

Buic, Jagoda (1966). “On Tapestry”, Pioneers of Fiber Art: Jagoda Buic, Hangzhou Triennial of Fiber Art.

http://www.fiberarthangzhou.com/en/education_1_4_7. html, (15.05.2012)

Constantine, Mildred & Larsen, Jack Lenor (1972). Beyond Craft: The Art Fabric, New York: Van Nostrand Reinhold Company.

Constantine, Mildred (2009). “Fibre Art”, Oxford Art Online, Grove Art Online,

http://www.oxfordartonline.com/subscriber/article/grove/

art/ T028154?q=fibre+art+jagoda+buic&source=oao_

gao&source=oao_t118&source=oao_t234&source=oao_

t4&search=quick&hbutton_search.x=52&hbutton_search. y=25&pos=2&_start=1#firsthit (05.05.2012).

Cossons, Malcolm, Lur, Jean, Franses, Simon (2008). “Timeless Tapestries”

Veranda, 22 (7): 98.

http://Search.Proquest.Com Docview/222745677 (05.05.2012)

Dezuloviv, Boris (1996). “From Lies to Lynch: Witch from Kolorina”, Feral Tribune, Split, Croatia, September 16. http://www.ex-yupress.com/feral/feral35.html, (12.02.2011)

Everett, Robert Gren (1986). “Fibre Art Branches Into Sculpture”, The Globe And Mail, (02 Aug.):13-15.

Ginsburg, Madeleine (1993). The Illustrated History of Textiles, England: Studio Editions.

Jefferies, Janis, Conroy, Diana Wood (2006). “Shaping Space: Textiles and Architecture-An Introduction”, Textile: The Journal Of Cloth And Culture, 4 (3): 233-237.

Joslyn, Catherine R. (2009). “Tapestry”, Oxford Art Online, Grove Art Online, http://www.oxfordartonline.com/subscriber/ article/

grove/art/T083308?q=tapestry&search=quick&pos=1&start =1#firsthit (05.05.2012)

Önlü, N. ve Arabalı Koşar, T. (2009). “Tapestry Dokumaların Geleneksel Anadolu Kilimleriyle Karşılaştırılması”, 10. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İzmir: Printer Ofset: 296-306.

Özay, Suhandan (1995). “Tapestry Sanatı”, Antik & Dekor Dergisi, (29): 74-78.

Sorkin, Jenni (2003). “ Way Beyond Craft: Thinking Through The Work Of Mildred Constantine”, Textile: The Journal Of Cloth And

Culture, (1): 28-47. Görsel Kaynaklar

Resim Triptique Structural, 1966, 247 X 297 cm, tapestry ve vutlak tekniği, yün, keçi kılı, halat, sisal, kahve rengi, siyah, gri ve altın renkleri.

http://www.fiberarthangzhou.com/img/edu/artist/a_7_5_2. jpg (15.05.1012)

Resim Three Elements, anıtsal boyutlu uzaysal kompozisyon önünde Jagoda Buic (Constantine ve Larsen, 1972: 124).

Resim Fexions, Hommage To Pierce Pauli Seven Elements, 1971, 282 X 385 cm biçimlendirilmiş tapestry ve eskizi yün, sisal, halat (Constantine ve Larsen, 1972: 133).

Resim Polyptique, 1967, 7.5’X 18’, biçimlendirilmiş tapestry ve eskizi. Siyah sisal, keçi kılı, yün, yaldızlı ipek (Constantine ve Larsen, 1972: 131).

Resim Falling Angel, 1967, 304 X 145 cm biçimlendirilmiş tapestry ve eskizleri (Constantine ve Larsen, 1972:128).

Resim Jagoda Buic’in sergileme için hazırladığı bir düzenleme eskizi (Constantine ve Larsen, 1972: 127).

Resim Colombe Blessee II, 1987, 250 X 1150 cm, 450 kg, kırmızı ve

siyah sisal, biçimlendirilmiş tapestry düzenlemesi. http://dicocroate2.over-blog.com/5-categorie-11174184.html (15.07.2012)

Resim Buic’in Carta Canta/ Paper Signs Sergisi’nde kağıt çalışma- sından görüntü. http://www.ulupuh.hr/hr/straniceclanova. asp?slika=596/01Bonnieux2010.jpg&idclana=596 (20.07 2012)

Oryantalizm, Görsel İzler ve Günümüz

Fotoğraf Sanatı Işık ÖZDAL*

* Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Fotoğraf

Bölümü, Narlıdere, İzmir. E-posta: isik.ozdal@deu.edu.tr.

Kula, Onur Bilge (2010). Batı Felsefesinde Oryantalizm ve Türk İmgesi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.

Kunt, Metin (1990) “Siyasal Tarih”, Türkiye Tarihi 1- Osmanlı Devletine Kadar Türkler, ed. Sina Akşin, İstanbul: Cem Yayınları.

Leppert, Richard (2002). Sanatta Anlamın Görüntüsü, Çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Lewis, Bernard (2007). “Oryantalizm Sorunu”, çev: Ferit Burak Aydar, Oryantalizm Tartışma Metinleri, Ed. Aytaç Yıldız, Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s:217-215.

Marbot, Bernard (1987). “Towards the Discovery”, A History of Photography; Social and Culturel Perspectives, Ed. Jean-Clode Lemagny & Andre Rouillé,Trans. Janet Lloyd, New York: Cambridge Press, pp:11-25.

Meydan Larousse Ansiklopedisi (1979), İstanbul: Meydan Yayınları.

Özendes, Engin (1999). Sebah & Jouillier’den Foto Sabah’a, İstanbul: Y.K.Y.

Öztuncay, Bahattin (2003). Dersaadetin Fotoğrafçıları, cilt 1-2, İstanbul, Koç Kültür Sanat.

Sandalcı, Mert (2000). Max Fruhterman Kartpostalları, 3 cilt, İstanbul: Koçbank.

Sontag, Susan (1993). Fotoğraf Üzerine, çev. Reha Akçakaya, İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.

Thomson, John (1987). “Exploring the world by Photography in the Nineteenh Century”, A History of Photography; Social and Culturel Perspectives, Ed. Lemagny, Jean-Clode & Rouillé, Andre, Trans. Janet Lloyd, New York: Cambridge Press, pp:54-59.

The Encyclopedia Of Photography (1977), Cilt:4, New York: Greystone Press.

İnternet Kaynakları Lalla Essaydi

http://www.brooklynmuseum.org/eascfa/femi

nist_art_base/gallery/lalla_essaydi.php Stéphane Lallemand

http://www.lookinart.tv/2009/09/stephane-lallemand.html Görsel Kaynaklar

Fot Jonn B. Grene, Hypostyle Girişi, Karnak, 1854 (Frizot, 1998:75).

Fot Sebah & Joailler, Beaute Orientale, 1903 (Sandalcı, 2000:319).

Fot Abdullah Biraderler, Türk Kadınları ve Hayranları, 1865 (Öztuncay, 2003:463).

Fot Abdullah Biraderler, Francis Fritt, 1858 (Öztuncay, 2003: 55).

Fot Oriental Turkish Museum sergi kataloğu kapağı, 1854 (Öztuncay, 2003: 64).

Fot Gourney, Oryantal Seri, 1864 (Öztuncay, 2003: 65).

Fot Durieu, Nu Study, 1854 (Frizot, 1998: 71).

Fot Essaydi, Converging Territories, Harem, 2005. http://www.wird.com.ua/archives/277948 (14.12.2012).

Fot Essaydi, Les Femmes Du Maroc, Harem Beauty, 2008.

http://universesinuniverse.org/eng/nafas/artic les/2010/corps_et_figures/img/08_lalla_essayd (18.09.2012).

Fot Stephane Lallemand, La Grande Odalisque, 2007.

http://www.likecool.com/Stephane_Lallemand- -Pic--Gear.html (18.09.2012).

http://www.stephanelallemand.net/Photos_ recentes/pop_photo03.html (18.09.2012).

Fot. Stephane Lallemand, elalmiranteruina.blogspot.com (14-12-2012)

Fot Martin Parr, 1994, Kalkan, Türkiye.

http://www.magnumphotos.com/C.aspx?VP3=Se archResult&STID=2S5RYDE146Y (18.09.2012).

Res Jean Baptiste Leprince, Oryantal Giysili Genç Kız, (Arkas, 2012:68)

Res Amedeo Preziosi, Anadolu Yakasından Kızkulesi, 1864 (Arkas, 2012:114).

Res Delacroix, Grand Odalisque, 1814. http://en.wikipedia.org/wiki/Odalisque (18.09.2012).

Res Delacroix, Odalisque, 1857.

http://www.artgallery2000.com/gallery/odalisque-1857-by- delacroix-p-5216.html (18.09.2012).

Res Gerome, Sarayın Terası.

http://www.jeanleongerome.org/The-Harem- on-the-Terrace.html (18.09.2012).

Dalgalı Deniz Fenerlerinde Yüzebilmek V. Doğan GÜNAY*

* Prof. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü, Buca,

Herhangi bir yazar değil, Virginia Woolf ve onun en iddialı

romanları (Deniz Feneri ve Dalgalar) seçilmiştir. Mademki

böylesine karmaşık bir teknikle yazılmış romanlar esin kay

nağı olmuştur, o halde Marta’nın kendi anlatımlarında da

bilinç akışı tekniğinin izlerini görmeyi beklemek yanlış

olmaz. Marta bu resimlerle ilgili yazdığı bir yazıda bu soru

lara yanıt olabilecek bir şey söyler. Öncelikle kendisinin bu

yazardan etkilendiğini anlıyoruz: Farklı malzemelerle yola

çıkıp, özgün ürünlerini yaratan sanatlar, zamanla kaçınılmaz

bir etkileşime girerler. Buradan çıkarılabilecek sonuç

Marta’nın bu grup resimleri yapmada Woolf’un uyguladığı

bilinç akışı tekniğinin önemli bir etkisinin olduğunu kabul

etmesidir. Belki bu romanları okuduktan sonra bu konuyla

ilgili resimler yapmak istedi ya da yaptığı resimlerle roma

nın okunması örtüştü ve birbirini etkiledi. Havva Marta tarafından yapılan 12 resmin tamamında

Virginia Woolf’un 1927 yılında yazdığı Deniz Feneri (Woolf,

2012) ve 1931 yılında yazdığı Dalgalar (Woolf, 2009) adlı

romanlarını görselleştirdiği resimlerin karşısındayız. Bu

nedenle seçilen 12’lik resim grubuna da Deniz Feneri–

Dalgalar adı uygun görülmüştür. Sergide gösterilen 12 resim

ile Woolf’un yapıtları arasında ilişki kurmayı kolaylaştıran bir ad seçilmiştir. Bir açıdan izleyici – en azından Virginia

Woolf’un aynı adlı romanlarını okumuş olan- yönlendiril

miş olmaktadır. Belki resmin ‘alımlayıcısına/izleyicisine’

düşen resimlerdeki bilinç akışının nasıl olduğunun ortaya

çıkarılmasıdır. Deniz Feneri romanında Woolf, Ramsay ailesinin

İskoçya’daki yazlıklarında geçirdikleri birkaç günü anlatır.

Şimdiki zaman içerisinde sürüp giden olaylar, kişilerin bilin

cinde oluşan izlenimlerle geçmişe yayılırken, son bölümde

yıllar sonrasına uzanarak sona erer anlatı. Eleştirmenlere

göre bu roman yazarın kendi yaşamından izler taşır. O halde

dolaylı biçimde Ramsey ailesinin yaşamının bir biçimde

Marta’yı da ilgilendirdiğini söylemekte sakınca yoktur.

Marta’nın bu yazarı ve romanı bilinçli olarak seçtiğini söylü

yorsak, kendisi ile ilişkili bazı şeyleri de orada bulduğunu

belirtmek durumundayız. Dalgalar romanı ise Woolf’un bilinç akışı tekniğini en

yetkin olarak kullandığı yapıt olarak gösterilir. Bu romanda

geleneksel roman yaklaşımının dışında kalan bir anlatım

türü vardır. Geleneksel romanın olmazsa olmazı durumun

daki olay örgüsü bu romanda yoktur. Romanda dalga izleği

yaşamın tümünde kendisini gösterir. Anlatının tümünde

görülen su imgesi sayesinde okur dalgaların ritmik hareke

tini hisseder. Bilinç akışı tekniğinin özellikleri nedeniyle,

‘Dalgalar’ romanı, insanın tüm duyularına seslenmektedir.

Okuyucu romanı okurken dalgaları duyabilir, görebilir, his

sedebilir, hatta tuzlu suyun kokusunu alabilir. İmgelerle

roman birbirine bağlıdır. Yani dalga imgeleri romanın ritmini

oluştururken, bu ritim de aynı zamanda dalgaların sesini ve

devinimini sağlar. Böylelikle döngüsel, akıcı, sürekli bir ritim

elde edilmiştir. Marta’nın 12’lik resim serileri yalnızca Deniz Feneri

Dalgalar grubuyla sınırlı değil. Kendi kişisel internet sayfa

sında (http://havvamarta.net/) görüldüğü kadarı ile

Arakhne’nin Oyaları da 12 resimden oluşuyor. Anka ve

Figüratif başlıklı resim gruplarında ise her bir grup 14 resim

den oluşmaktadır. O zaman Marta tek resimler değil de,

belli bir izleği oluşturan resim grupları oluşturarak resim

sanatına farklı bir yaklaşım getirmiştir. Bu yaklaşımın zor ve

zahmetli olabileceği çok açıktır. Aynı izleği çağrıştıran belli

sayıda resim yapmak, her birinin diğerinden ayrı olmasına özen göstermek ve tek bir izleği değişik biçimde anlamlan- dırmak oldukça güç bir iştir. Diğer yandan Marta’nın bu güçlükleri aştığını yaptığı çalışmalardan görebiliyoruz.

Yazıların resimdeki yeri ve işlevi

Ressamın resim yapacağı uzam bellidir ve sınırlıdır. Tuval

üzerinde resim yapılabilecek alan belirlidir. Ressam, kendi

düşüncesini yansıtmak için, bu uzamı çok iyi planlayarak

kullanmak durumundadır. Havva Marta’nın resmin yapıldığı

uzamı çok farklı biçimlerde doldurduğunu söyleyebiliriz.

Resim yapmak için seçilen uzam önce dilsel göstergelerle

doldurulmuştur. Birçok resimde bazen ön planda bazen de

arka planda yazılar görülmektedir. Bunlar rastgele yazılar

değildir, dikkatli bakılırsa uzun uzun tümceler olduğu görü

lür. Hatta daha ayrıntılı incelendiğinde Virginia Woolf’un

romanlarından seçilmiş tümceler ya da paragraflar olduğu

görülür. Havva Marta romandan etkilendiğini belirtmek için

iki romandan alıntıları tuvalin üzerine yerleştirmiştir. Sonra

da üzerine romanının görsel halini koymuştur. Buradaki bazı

yazılar alımlayıcı/izleyici tarafından okunabilir biçimdedir.

Bu yazıların çoğunluğu ressam tarafından bilinçli olarak

yerleştirilmiştir. Resim yapılacak uzam birkaç kez elden geçmiştir deni

lebilir. Adı geçen romanlardan alındığı belli olan yazıların

üzerine resim yapılmıştır. Böylece arka planda zaman zaman

görülen yazı, bir bakıma resmin fonunu oluşturmuştur. Ön

plandaki resimlerde ise izlek durumundaki nesnelerin (martı,

deniz, fener, su) resimleri geniş biçimde görülmektedir. İnsanoğlunun bir iletiyi, düşünceyi karşısındakine

aktarmada kullanabileceği çok sayıda iletişim aracı vardır.

Araştırmacılar her türlü iletişimin şu dört tür göstergeden

bir ya da birkaçını kullanarak yapıldığını ortaya koymuşlar

Jakobson’un anlatımıyla ‘göstergelerarası çeviri’ (fr.

traduction intersémiotique) ya da ‘yeniden sunum’ (fr.

représentation) olarak değerlendirilebilir. Yeniden

sunum kavramı temel olarak anlamlama (fr. significati

on), gerçeklik (fr. réalité) ve bu gerçekliğe ait imge (fr.

image) arasındaki ilişkiyi belirtir (Charaudeau ve

Maingueneau, 2002:502). Buradaki gerçeklik romanda

belirtilenler olarak görülmektedir. Marta’nın tuvale

aktardığı ise yeniden sunum olarak değerlendirilebilir.

On iki resim hakkında kısa bilgiler

Başlığa uygun olarak Deniz Feneri-Dalgalar adlı gruptaki

resimlerin tamamında martıyı ve dalgaları görmek olasıdır. On iki resim hem birbirini tamamlar niteliktedir, hem de

aynı izlek bağlamında yapılmış tek tek resim özelliğindedir. Resimlerde bilinç akışı tekniğini belirgin bir biçimde

görmek olasıdır. Bunun en belirgin yanı tuval üzerinde çok

yoğun simgelerin sıkıştırılmış bir biçimde bulunmasıdır.

Aynı fonda birkaç resim birden vardır. Resimlerin genelinde yuvarlaklar var. Bunların taşıdıkla

rı anlamlar ve simgeleştirdikleri şeyler farklıdır. ‘Yuvarlak’

genelde dalganın oluşturduğu kıvrımlı durumu belirtmekte

dir. Yuvarlak bir devinimi belirtir. Bir şeyin yuvarlak olması

demek onun kolayca yerinin değişebileceği anlamına gelir. Genelde arka planda kalan yazıların önünde yine martı

lar, dalgalar ve deniz feneri gibi Woolf’tan seçilen izlekleri

görmek olasıdır. Burada göstergebilimsel açıdan ikili bir düzgü

kullanımı söz konusudur. Hem dilsel kod, hem de resimle

ilgili kodla aynı izlekler (dalga, deniz feneri vb.) aktarılmış

olmaktadır. Burada bir tür ikileme (fr. duplication) vardır. Renkler Resimlerde çok parlak renkler kullanılmıştır. Kırmızı,

siyah, beyaz, mavi baskın renklerdir. Özellikle bazı resimler

deki martı kanatları tam bir renk cümbüşü durumundadır. Deniz feneri

‘Deniz feneri’, kavramsal olarak 12 resmin ortak izleğinden

birisidir. Bu nedenle her resimde bu deniz feneri ile ilgili

ipuçları bulmak olasıdır. Yine de 6, 7, 8, 10 ve 11. resimlerde çok belirgin bir deniz feneri imgesi bulunmamaktadır. Resimlerdeki deniz feneri ve diğer göstergeler tek başına çok belirgin ve birbirlerinden ayrık durumda değildir.

Bilinç akışı tekniğinin resimdeki uygulamasını bu resimlerde

görebiliyoruz. Çok farklı duygular, düşünce biçimleri sarmal

ve iç içe geçmiş biçimde tuvale aktarılmıştır. Deniz feneri

nin değişik yerlerinde görülen dalga, martı ya da kanata

benzeyen görüntüler hangi tür düşünceyi simgeleştirmek

tedir? Algı, iç dünya, düşlem, izlenim, düş, arzu, bilinçaltı ya

da duygu? İzleyicinin bu sorulara yanıt arayarak resimlere

bakacağını söylemek zor değildir. Yine, deniz feneri her

zaman kaybolmakta olan birisinin yardımcısıdır. Belki de

bilinç akışıyla netleştirilmeye çalışılan duyguları bulmada

deniz feneri önemli bir destek olabilir. Dalgalar

‘Dalga’ ise martı ve deniz fenerinden ayrılamayan bir kav

ramdır. Martı, deniz ve deniz feneri için olmazsa olmaz

denilebilecek bir izlektir. Bu nedenle 12 resmin çoğunda

dalgayı çağrıştıran imgeler görmek olasıdır. Dalga kavramının çağrışımları da çok fazladır. Okyanus

ortasındaki bir dalga özgürlüğü simgeleştirebilirken kıyıda

taşlara süratle çarpan bir dalga hırçınlığı belirtebilir. Farklı

bağlamlarda içe kapanma, inatçılık, direngenlik, çevrimsel

Okuyucu açısından dikkati üzerine çeken bir kısımdır ve

resimde ilk göze çarpan kısımların başında gelmektedir. Bu

da bir yoğunlaşmayı getirir. Bir başka açıdan bu noktalarda

ki renkler çevresindekilerden farklıdır. Ayrık bir durumu

belirtmesiyle de yalnızlığı simgeleştirmektedir. Bunların

tümünü bilinç akışına bağlamak olasıdır. Martılar

Denizin olduğu yerde, denize en çok yakışanlardan birisi de

gökyüzünde özgürce uçan martıdır. Elbette tüm resimlerde

özgürlüğün, denizin, gökyüzünün, daha birçok şeyin simgesi

sayılan martılar yeterince bulunmaktadır. Buradaki bulunuş

nedenleri öncelikle Woolf’un romanlarından kaynaklan

maktadır. Martıların tuvaldeki bulundukları yer, duruşları

her seferinde farklılık göstermektedir. Özgürlüğün simgesi

bu kuşlar yatay, yukarıdan aşağıya, aşağıdan yukarıya soldan

sağa, sağdan sola biçimlerinde görülüyorlar. Bazen martılar

(metin, resim, tiyatro vb.) takip edilmesini zorlaştıran, karak

terin parça parça olan düşüncelerini veya anlık duygularını

yansıtan çeşitli anlamlarla biçimlenir. Bu resimlerdeki bilinç

akışı kısmı da kartalların kanatlarında vardır. Resimlerde martıların bulunup bulunmamaları ya da

kapladığı yüzey oranı farklıdır. 6. ve 7. tablolarda sadece

martılar bulunmaktadır. 1. ve 3. resimlerde ise martılar fon

olarak işlev görmekteler. Resimlerdeki martıların tümü bunlar değildir. Kısacası 12

resmin tamamında martı vardır. Bazen kanatlar baskın olarak

Bu kadar çağrışımı olan bir imgenin resimlerde özgürce

kullanılması doğru bir yaklaşımdır. Bunu da Marta yeterince yapıyor. Sonuç olarak Marta’nın Deniz Feneri-Dalgalar başlıklı

12 adet parçadan oluşan resimlerinin anlaşılması için oku

yucuya önemli görevler düşmektedir. Farklı düşüncelerin

resimde bir arada bulunması ve iç içe geçmesi resimlerin

anlamlandırılmasında önemli bir yoğunluğu gerektiriyor. Deniz Feneri -Dalgalar adlı resim dizisinde deniz fene

ri, martı ve dalga sıklıkla bir arada kullanılan göstergelerdir.

Bu ‘bir düzine’ resimde çağrışım alanları ve artalan bilgisi

oldukça geniş olan bu göstergelerin kullanıldığını görüyo

ruz. Gören göz, tüm bu resimlerdeki saklı anlamları bula

caktır kuşkusuz. KAYNAKÇA:

Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru Yayınları.

Ayverdi, İlhan (Ed.) (2006). Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 3 cilt, 2. Baskı, İstanbul: Kubbealtı İktisadi İşletmeleri.

Baylon, Christian & Fabre, Paul (1983). Initiation à la Linguistique. Paris: Nathan-Université.

Charaudeau, Patrick & Maingueneau, Dominique (Ed.) (2002). Dictionnaire d'Analyse du Discours, Paris: Editions du Seuil.

TDK, (2005). Türkçe Sözlük, Genişletilmiş 10. Baskı, Ankara:TDK Yayınları.

Woolf, Virginia (2009). Dalgalar / Toplu eserleri: 6, çev. Naciye Akseki Öncül, İstanbul: İletişim Yayınları.

_______ (2012). Deniz Feneri, çev. Kıvanç Güney, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.