ÜRETİM İŞLETMELERİNDE VERİMLİLİĞİN ÖNÜNDEKİ ENGELLERİN VE VERİM ARTIRICI TEKNİKLERİN BÜTÜNLEŞİK AHP-TOPSIS İLE SIRALANMASI: ERZURUM İLİ ÖRNEĞİ

Bu çalışmanın temel amacı, verimliliği engelleyen unsurların Erzurum’da faaliyet gösteren üretim işletmelerinde AHP ve TOPSIS teknikleriyle değerlendirmektir. Erzurum ilinde faaliyet gösteren 10 ve üzeri çalışanı olan üretim işletmelerine uygulanan araştırmada 17 uzman görüşü alınmıştır. AHP sonuçlarına göre verimlilik önündeki engeller; düşük teknolojik yapı, teknolojide dışa bağımlılık, kötü üretim planlaması, Ar-Ge’ye ayrılan kaynakların azlığı, kaynakların yanlış koordinasyonu, yetersiz beşeri sermaye düzeyi, eğitim ve mesleki eğitim sisteminin yetersizliği, üretim sistemindeki esnekliğin zayıf olması, kişi başına sabit sermaye stoğunun azlığı ve bürokratik engeller olarak bulunmuştur. İkinci aşamada ise TOPSIS Yöntemi ile en iyi verim artırıcı teknikler sıralanmıştır. En iyi verim artırıcı tekniğin teknoloji esaslı teknikler olduğu tespit edilmiştir. Sırasıyla bu sonucu, malzeme esaslı teknikler, iş esaslı teknikler, kalite esaslı teknikler, personel esaslı teknikleri ve yönetim esaslı teknikler izlemiştir.

Anahtar Kelimeler:

Verimlilik, Verimlilik Önündeki Engeller, Verimlilik Artırıcı Teknikler Analitik Hiyerarşi Prosesi, TOPSIS.

EVALUATION OF OBSTACLES TO PRODUCTIVITY AND PRODUCTIVITY IMPROVEMENT TECHNIQUES WITH INTEGRATED AHP-TOPSIS IN PRODUCTION ENTERPRISES: ERZURUM CASE

The main purpose of this study is to evaluate the obstacles to productivity with AHP and TOPSIS techniques in production enterprises operating in Erzurum. The research was conducted in enterprises operating in Erzurum with 10 and more employees and opinions from 17 experts were taken into consideration. According to the AHP results, obstacles to efficiency were defined as lack of resources allocated to AR-GE, inadequate coordination of resources, inadequate human capital, inadequacy of education and vocational training system, weakness of the production system, weakness of fixed capital per capita and bureaucratic obstacles. In the second stage, the best productivity enhancing techniques are listed with the TOPSIS method. It has been determined that the best efficiency enhancing method is technology based techniques. This result was followed with material-based techniques, business-based techniques, quality-based techniques, personnel-based techniques, and management-based techniques, respectively.

Keywords:

Productivity, Barriers to Productivity, Productivity Improvement Techniques Analytic Hierarchy Process, TOPSIS.,

PDF

___

• AMAGHOUSS, J., IBOURK , A., (2013), Entrepreneurial Activities, Innovation and Economic Growth: The Role of Cyclical Factors, Evidence from OECD Countries for the Period 2001-2009, International Business Research, 6 (1), 153-162.
• ARSLAN, S., (2002), Etkinlik Analizi ve Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Bir Uygulama, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ATHANASSOPOULOS, A. D., GOUNARIS, C., SISSOURAS, A., (1999), A Descriptive Assessment of the Production and Cost Efficiency of General Hospitals in Greece, Health Care Management Science, 2 (2), 97-106.
• CABALLER, M., MOYA, I., VIVAS, D., BARRACHINA, I., (2010), A Model to Measure the Efficiency of Hospital Performance, Mathematical and Computer Modelling, 52 (7-8), 1095–1020.
• CENGİZ, T. G., ORBAK, A. Y., (2010), Bir Süt ve Süt Ürünleri İşletmesinde İş ve Zaman Etüdü Çalışması İle Verimliliğin Arttırılması, International Journal of Engineering Research and Development, 2 (2), 25-29.
• CHANG, C. L., ROBIN S., (2008), Public Policy, Innovation and Total Factor Productivity: An Application to Taiwan’s Manufacturing Industry, Mathematics and Computers in Simulation (Elsevier), 79, 352-367.
• CORDEIRO, A. S., VIEIRA, F. D., (2012), Barriers to Innovation in Smes: An International Comparison, IDEMI, 21-23.
• ÇOBAN, O., (2007), Türk Otomotiv Sanayiinde Endüstriyel Verimlilik ve Etkinlik, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 17-36.
• ÇÖREKÇİOĞLU, S., SEZEN, B., (2011), Üretim Etkinliğinin Arttırılmasında Simülasyon Yaklaşımı ve Üretim Atölyesinde Uygulama, Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 1 (2), 53-75.
• DEMİRBAŞ, D., (2011), How Do Entrepreneurs Perceive Barriers to Innovation? Empricial Evidence from Turkish Smes, World Business Institute, Australia.
• DEMİREL, Y., TOHUM, E. U., (2017), Kobiler’deki Yenilik Uygulamaları ve Yenilik Engellerinin Belirlenmesi ve Analizi Üzerine Bir Araştırma, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (3), 7-27.
• DİNÇER, S. E., DEMİR. E., (2016), Global Kriz Koşullarının Aşılmasında Devlet ve KOBİ’lerin Beklentilerinin Eşanlı Optimizasyonuna İlişkin Oyun Teorisi İle Çözüm Yaklaşımı, Social Sciences Research Journal, 5 (1), 26-49.
• GENÇER, Y. G., (2016), Otomobil Hizmetlerinde Kalite ve Verimlilik Belirleyicileri , (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Boğaziçi Üniversitesi, İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• GERŞİL, M., (2007), APC (Amerikan Verimlilik Merkezi) Çok Faktörlü Verimlilik Ölçme Modeli ve Bir Uygulama, Ege Akademik Bakış 7 (2), 527-542.
• GHOLAMI, M. H., MIRMEHDI, S. E., (2012), An Integrated Framework for Competitive Market Strategy Selection by Using Fuzzy AHP, Tehnički Vjesnik, 19 (4), 769-780.
• GRUCA, S. T., NATH, D., (2001), The Technical Efficiency of Hospitals under a Single Payer System: The Case of Ontario Community Hospitals, Health Care Management Science 4 (2), 91–101.
• HADJIMANOLIS, A., (2003), Barriers to Innovation for Smes in a Small Less Developed Country, Technovation, 19, 561-570.
• HENSHER, M., (2001), Financing Health Systems Through Efficiency Gains, Commission on Macroeconomics and Health Working, 3 (2), 1-61.
• KANAT, S., GÜNER, M., (2007), Tekstil ve Konfeksiyon İşletmelerinde Verimlilik Ölçümü, Tekstil ve Konfeksiyon, 4, 279-283.
• KAUFMAN, A., TÖDTLING, F., (2002), How Effective is Innovation Supports Smes? Analysis of The Region of Upper Austria, Technovation, 22, 147-159.
• KIR, S., YAZGAN, H., EROLAN, B., ERBAŞ, G., ALTUNTAŞ, B., (2015), Kümeleme Yöntemi İle Oluşturulan İmalat Hücrelerinin Performanslarının Benzetim ve TOPSIS İle Değerlendirilmesi, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, 19 (3), 267-282.
• KNEŽEVIĆ, S., MANDIĆ, K., MITROVIĆ, A., DMITROVIĆ, V., DELIBAŠIĆ, B., (2017), An FAHP-TOPSIS Framework for Analysis of the Employee Productivity in The Serbian Electrical Power Companies, Management: Journal of Sustainable Business and Management Solutions in Emerging Economies, 22 (2), 47-60.
• KOBU, B., (2008), Üretim Yönetimi, Genişletilmiş Güncellenmiş 14. Baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul.
• KRAJEWSKI, L. J., RITZMAN, L. P., MALHOTRA, M. K., (2014), Operations Management Process and Supply Chains, Ninth Edition, Ğearson, Prentice Hall, (Çeviri Editörü, Semra BİRGÜN), (2014), “Üretim Yönetimi Süreçler ve Tedarik Zincirleri, Nobel Yayınları, Ankara.
• KURUÜZÜM, A., ATSAN, N., (2001), Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 1, 83-105.
• KUTLAR, A., KARTAL, M., (2004), Cumhuriyet Üniversitesinin Verimlilik Analizi: Fakülteler Düzeyinde Veri Zarflama Yöntemiyle Bir Uygulama, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 (2), 49-79. • METAXAS, I. N., KOULOURIOTIS, D. E., SPARTALIS, H. S., (2016), A Multicriteria Model on Calculating the Sustainable Business Excellence Index of a Firm With Fuzzy AHP and TOPSIS, Benchmarking: An International Journal, 23 (6), 1522-1557.
• MITTAL, K., TEWARI, P.C., KHANDUJA, D., (2017), Productivity Improvement Under Manufacturing Environment Using Shainin System and Fuzzy Analytical Hierarchy Process: A Case Study, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology 92 (1-4), 407-421.
• MONJEZI, M., DEHGHANI, H., SINGH, T. N., SAYADI, A. R., GHOLINEJAD, A., (2010), Application of TOPSIS Method for Selecting the Most Appropriate Blast Design, Arabian Journal of Geosciences, 5 (1), 95-101.
• MORADI, M. A., (2011), Entrepreneurship and Total Factor Productivity in Iran’s Manufacturing Industries, Journal of Global Entrepreneurship Research, 1 (2), 1-18.
• NASSAR, M. L., FALOYE, D. O., (2015), Barrier to Innovation in Developing Countries’firms: Evidence From Nigerian Small and Medium Scale Enterprises, European Scientific Journal, ESJ, 11 (19), 196-213.
• NİYAZ, Ö. C., DEMİRBAŞ, N., (2011), Türkiye Yaş Meyve Üretim ve İhracatının Son On Yıllık Döneminin Değerlendirilmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 17 (1), 37-45.
• OULTON, N., (2002), ICT and Productivity Growth in the United Kingdom, Oxford Review of Economic Policy, 18 (3), 363-379.
• ÖMÜRBEK, N., AKSOY, E., (2017), Ulusal Verimlilik İstatistiklerine Göre İmalat Sektörlerinin Performansının Değerlendirmesinde Multi-Moora Yönteminin Uygulanması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (1), 1-19.
• ÖNDER, H., (2017), Türkiye Girişimcilik Verimlilik ve İnovasyonun Sanayi Sektörüne Etkileri: Zaman Serileri İle Bir Analiz, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi Journal of Entrepreneurship and Development, 12 (2), 17-26.
• ÖRÜCÜ, E., KILIÇ, R., SAVAŞ, A., (2011), KOBİ’lerde İnovasyon Stratejileri ve İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler: Bir Uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), 58-73.
• ÖZSEVER, Ç., GENÇOĞLU T., ERGİNEL, N., (2009), İşgücü Verimlilik Takibi İçin Sistem Tasarımı ve Karar Destek Modelinin Geliştirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 18, 45-58.
• ÖZBEK, A., EREN, T., (2012), Üçüncü Parti Lojistik (3PL) Firmanın Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) İle Belirlenmesi, International Journal of Engineering Research and Devlopment, 4 (2), 46-54.
• PETERS, M. L., ZELEWSKI, S., (2007), TOPSIS als Technik zur Effieinenzanalyse, Zeitschrift für Ausbildung und Hochschulkontakt, 1-9.
• PROKOPENKO, J., (2011), Verimlilik Yönetimi Uygulamalı Elkitabı (çev. O. Baykal, N. Atalay ve E. Fidan), Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No: 476, 1-315.
• ROGERS, M., (1998), The Definition and Measurement of Innovation, Melbourne Institute Working Paper, No: 10/98.
• ROUYENDEGH, B. D., BAÇ, U., ERKAN, T. E., (2014),Sector Selection for Erp Implementation to Achieve Most Impact on Supply Chain Performance by Using AHP-TOPSIS Hybrid Method, Tehnički Vjesnik 21, (5), 933-937.
• SAATY, T. L., (2008), Decision Making with the Analytic Hierarchy Process, International Journal of Services Sciences, 1 (1), 83-98.
• SARI, T., TİMOR, M., (2015), Tedarikçi Seçiminde ANP, TAGUCHI ve TOPSIS Yöntemleri İle Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (10), 281-300.
• SUN, C., (2010), A Performance Evaluation Model by Integrating Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Method, Expert Systems with Applications, 37 (12), 7745-7754.
• TANRITANIR, E., (1992), Üretim Sistemleri ve İmalat Sistemleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 40, (1), 127-137.
• TİMOR, M., (2011), Analitik Hiyerarşi Prosesi, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• TÜREDİ, S., TERZİ, H., (2009), Türkiye’de Kamu-Özel İmalat Sanayinde Ücret ve İşgücü Verimliliği İlişkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 143-162.
• TYAGI , M., KUMAR, P., KUMAR, D., (2018), Assessment of CSR Based Supply Chain Performance System Using an Integrated Fuzzy AHP-TOPSIS Approach, International Journal of Logistics Research and Applications 21 (3), 378-406.
• UĞUR, A., (2003), İşletmelerde Verimlilik Ders Notları, Sakarya Kitabevi, Sakarya.
• VAIDYA, O. S., KUMAR, S., (2006), Analytic Hierarchy Process: An Overwiev of Applications, European Journal of Operational Research, 169, 1-29.
• WELFE, A., MAJSTEREK, M., (2002), Wage and Price Inflation in Poland in the Period of Transition: The Cointegration Analysis, Economics of Planning, 35, 205– 215.