SAĞLIKTA BÖLGESEL PLANLAMA ÇALIŞMALARINDA VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASI İÇİN ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM: İKİ AŞAMALI KÜMELEME UYGULAMASI

Sağlık alanında bölge esaslı planlama çalışmalarının Türkiye için uzun bir geçmişi olduğu bilinmekle birlikte, Sağlıkta Dönüşüm Programı ile birlikte bölgesel planlama çalışmaları hız kazanmıştır. Bu planlama çalışmalarında, T. C. Sağlık Bakanlığı tarafından dikkate alınan temel kriterler arasında başta coğrafi yakınlık olmak üzere nüfus, sağlıkta insan kaynakları ve sağlık alanında fiziki ve teknik olanaklar bulunmaktadır. Bu çalışmada ise sağlık hizmet bölgelerinin belirlenmesinde dikkate alınan kriterlerin; demografik, eğitim, sağlık, mali kapasite, yaşam kalitesi, altyapı ve coğrafi bölge gibi çok sayıda değişken grubunu inceleyerek daha geniş bir bakış açısı ile değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan veri seti ulusal düzeyde resmi istatistik kayıtlarından temin edilmiş olup, analizlerde İki Aşamalı Kümeleme Yöntemi kullanılmıştır. Türkiye genelinde 81 il için yapılan İki Aşamalı Kümeleme Analizi sonucunda 10 farklı küme belirlenmiştir. Kümelerin belirlenmesinde en fazla etkili olan değişkenlerin ithalat, uzman doktor sayısı ve nüfus yoğunluğu olduğu bulunmuştur. Kümeleme analizi performans sonucu ise oldukça iyidir (Silhouette değeri=0,72). Çalışma sonuçları, sağlıkta bölgesel planlama çalışmalarında verimliliğin artırılabilmesi için ekonomik, sağlık ve demografik faktörlerin ön planda olduğu, yerel beklentileri göz önünde bulunduran bir planlama anlayışının önemine vurgu yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık Hizmet Bölgeleri, Bölgesel Planlama, İki Aşamalı Kümeleme Analizi

AN ALTERNATIVE APPROACH FOR IMPROVING EFFICIENCY OF REGIONAL PLANNING STUDIES IN HEALTH: AN APPLICATION OF TWO STEP CLUSTER ANALYSIS

It is known that province based planning in health has a long history for Turkey and it gained momentum with Health Transformation Program. In this planning studies, T. C. Ministry of Health takes into account geographical proximity at first and then other factors like population, human resources in health and physical and technical facilities. The purpose of this study is to offer a broader perspective in determination of health provinces by analysing different variables including demography, education, health, fiscal capacity, life quality, infrastructure and geography. Data is taken from national official statistics and two-step cluster analysis was used. At the end of two-step cluster analysis, 10 different clusters were determined for 81 provinces of Turkey. It was seen that the most important variables for determining clusters are import, number of specialist physicians and population density. The performance of cluster analysis is good (Silhouette value=0,72). Study results emphasize the importance of a planning approach that gives prior importance to economic, health and demographic factors while considering provincial expectations to increase efficiency of regional planning studies in health.

Keywords:

Regions of Health Services, Regional Planning, Two-Step Cluster Analysis,

PDF

___

• AKSOY, Ş., (2004), Kamu Yönetimi Nereye Gidiyor? Bir Durum Saptaması, II. Kamu Yönetimi Forumu Bildiriler Kitabı, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, s.32-49.
• ALPAR, R., (2011), Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, Ankara. 3. Baskı. Detay Yayıncılık, s.309-349.
• ARAP, İ., YILMAZ, L., (2006), Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının “Yeni” Kurumu: Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Amme İdaresi Dergisi, 39 (2), 51-69.
• DİNÇER, B., ÖZASLAN, M., KAVASOĞLU, T., (2003), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT Bölgesel Gelişme Yapısal Uyum Müdürlüğü, Erişim Adresi: http://kirklareli.gov.tr/90planlama/90diger/dokuman/dpt_illerin_ve_bolgelerinsosyoekonomikgelismisliksiralamasiarastirmasi2003.pdf [Erişim Tarihi: 15.04.2015].
• GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI, (GİB), (2014), Erişim Adresi: www.gib.gov.tr [Erişim Tarihi: 04.04.2014].
• KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (KGM), (2014), Erişim Adresi: http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Istatistikler/DevletveIlYolEnvanteri.asp [Erişim Tarihi: 13.05.2014].
• NEYAPTI, B., (2005), Fiscal Decentralization and Socio-Economic Outcomes in Turkey: an Empirical Investigation, METU Studies in Development, 32 (2):433-465.
• ROUSSEEUW, P., (1987), Silhouettes: A Graphical Aid to the Interpretation and Validation of Cluster Analysis, Journal of Computational and Applied Mathematics, 20 (10):53-65.
• SARP, N., ESATOĞLU, A. E., AKBULUT, Y., (2002), An Example Health Sector Reforms in Turkey: Hospital Decentralization (Health Enterprises), Journal of Ankara Medical School, 56 (1), 9-18.
• ŞCHIOPU, D., (2010), Applying Two Step Cluster Analysis for Identifying Bank Customers’ Profile, Buletinul Universitatii Petrol-Gaze din Ploieştin, Vol. LXII No. 3, 66-75.
• SOLINGER, D. J., (1995), Despite Decentralization: Disadvantages, Dependence and Ongoing Central Power in the Inland - The Case of Wuhan, The China Quarterly, vol.145, 1-34.
• SOSYAL GÜVENLİK KURUMU (SGK), (2015), Erişim Adresi: www.sgk.gov.tr [Erişim Tarihi: 13.05.2015].
• T. C. SAĞLIK BAKANLIĞI (SB), (2011), Türkiye’de Özellikli Planlama Gerektiren Sağlık Hizmetleri 2011-2023, T. C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Erişim Adresi: http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-1954/saglik-hizmetleri-genel-mudurlugu.html Genelge 2010/50. [Erişim Tarihi: 10.04.2015].
• T. C. SAĞLIK BAKANLIĞI (SB), (2014), T. C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, http://www.kalite.saglik.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 08.04.2015].
• TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (TKGM), (2014), Erişim Adresi: www.tkgm.gov.tr [Erişim Tarihi: 04.04.2014].
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (TÜİK), (2014), Erişim Adresi: www.tuik.gov.tr [Erişim Tarihi: 02.04.2014].
• WORLD BANK (WB), (2018), World Bank Country and Lending Groups, Erişim Adresi: https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups [Erişim Tarihi: 02.06.2018].
• YILANCI, V., (2010), Bulanık Kümeleme Analizi İle Türkiye’deki İllerin Sosyo-Ekonomik Açıdan Sınıflandırılması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (3), 453-470.
• YILMAZ, Ö., (2001), Bölgesel Eşitsizlik: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15 (1-2), 1-19.
• YÜCEŞAHİN, M., ÖZGÜR, M., (2006), Türkiye’nin Güneydoğusunda Nüfusun Zorunlu Yerinden Oluşu: Süreçler ve Mekânsal Örüntü, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (2), 15-35.