ÖRGÜTLERDE SIKILIK-ESNEKLİK KÜLTÜR BOYUTUNUN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL GÜVENİN ARACILIK ROLÜ

Bu araştırmanın amacı belirli bir topluluk içinde sosyal normların, kuralların, kısıtların ve yaptırımların kapsam, önem ve etki gücü olarak tanımlanan sıkılık-esneklik kültür boyutunun örgütler için hayati önem taşıyan örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinde örgütsel güvenin aracılık etkisine sahip olup olmadığını belirlemektir. Yine farklı ve özgün bir kültür boyutu olan sıkılık-esnekliğin örgütsel bağlılığın bir öncülü olup olmadığının belirlenmesi araştırmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır. Bu kapsamda araştırma büyük bir sanayi kuruluşunun 444 çalışanından elde edilen verilerin analizi sonucunda sıkılık-esneklik kültür boyutu ile örgütsel bağlılık ilişkisinde örgütsel güvenin kısmi aracılık rolü üstlendiği belirtilmiştir. Buna ek olarak yapılan araştırma sonucunda sıkılık-esneklik boyutunun örgütsel bağlılığın bir öncülü olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Sıkılık-Esneklik, Örgütsel Güven, Örgütsel Bağlılık.

THE INTERMEDIARY ROLE OF ORGANIZATIONAL TRUST WITHIN THE RELATIONSHIP BETWEEN TIGHTNESS-LOOSENESS CULTURAL DIMENSION AND ORGANIZATIONAL COMMITMENT

The purpose of this study is to determine whether organizational trust has an intermediary role with respect to the relationship between tightness-looseness cultural dimension and organizational commitment. The research aims to find out whether cultural dimension of tightness-looseness is an antecedent of organizational commitment as well. The cultural dimension of tightness-looseness is defined as the scope, importance and influence of social norms, rules, constraints, and sanctions within a particular community. As a result of the data analysis collected from 444 employees of an industrial enterprise, it is found that organizational trust has a partial intermediary role within the relationship between tightness-looseness cultural dimension and organizational commitment. Also, tightness-looseness cultural dimension is found to be an antecedent of organizational commitment.

Keywords:

Tightness-Looseness, Organizational Trust, Organizational Commitment,

PDF

___

• ADAMS, B. D., THOMSON, M. H., BROWN, A., SARTORI, J. A., TAYLOR, T., WALDHERR, S., (2008), Organizational Trust in the Canadian Forces, Toronto: Humansystems Inc.
• AJZEN, I., (1991), The Theory of Planned Behavior, Organizational behavior and human decision processes, 50, 179-211.
• AJZEN, I., (1985), From Intentions to Actions a Theory of Planned Behavior, Action-control: From cognition to behavior, Ed. J. Kuhl ve J. Beckmann, Springer-Verlag Berlin Heidelberg: 11-39.
• ALLEN, N. J., MEYER, J. P., (1990), The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization, Journal of Occupational Psychology, 63: 1-18.
• APPELBAUM, S., BARTOLOMICCI, N., BEAUMIER, E., BOULANGER, J., CRRIGAN, R., DORE, I., GIRARD, C., SERRONI, C., (2004), Organizational Citizenship Behavior: A Case Study of Culture, Leadership and Trust, Management Decision, 42 (1): 13-40.
• ARYEE, S., BUDHWAR, P. S., CHEN, Z., X., (2002), Trust as a Mediator of the Relationship Between Organinational Justice and Work Outcomes: Test of A Social Exchange Model, Journal of Organizational Behavior, 23 (3): 267-285.
• BALCI, A., (2003), Örgütsel Sosyalleşme Kuram Strateji ve Taktikler, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• BAMBERG., S., (1996), Allgemeine Öder Spezifische Einstellungen Bei Der Erklanmg Umweltschonenden Verhaltens? Eine Erweitcnıng Der Theorie Dcs Geplanten Verhaltens Um Einstellungen Gegenüber Objekten, Zeitschrift für Sozialpsychologie, 27: 47-60.
• BAMBERG, S., SCHMIDT, P., (1994), Auto Oder Fahrrad? Empirischer Test Einer Handlungstheorie Zur Erklärung Der Verkehrsmittelwahl, Kölner Zeitschrift Für Soziologie Und Sozial Psychologie, Sonderdruck Heft, 1: 80-102.
• BERRY, J. W., (1966), Temne and Eskimo Perceptual Skills, International Journal of Psychology, 1: 207–229.
• BIRENBAUM, A., SAGARIN, E., (1976), Norms and Human Behavior, New York: Praeger.
• BOLDT, E. D., (1978), Structural Tightness and Cross-Cultural Research, Journal of Cross Cultural Psychology, 9: 151-165.
• BOLDT, E. D., ROBERTS, L. W., (1979), Structural Tightness and Social Conformity: A Methodological Note with Theoretical Implications, Journal of Cross-Cultural Psychology, 10: 221-230.
• BRADACH, J. L., ECCLES, R. G., (1989), Price, Authority and Trust: From Ideal Types to Plural Forms, Annual Review of Sociology, 15: 97-118.
• BREHM, J., GATES, S., (2002), Rules, Trust and the Allocation of Tim, Paper Presented at the Annual Meeting of the Midwest Political Science Association: Chicago, IL, April 25-28.
• BUCHANAN, B., (1974), Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers In Work Organizations, Administrative Science Quarterly, 19 (4): 533-546.
• BURNS, T., STALKER, G. M., (1961), The Management of Innovation, London: Tavistock
• BÜTE, M., (2011), Etik İklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (1): 171-192.
• CENGİZ, A. A., (2001), Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri ve Eskişehir’de Sağlık Personeli Üzerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• COOK, J., WALL, T., (1980), New Work Attitude Measures of Trust, Organizational Commitment and Personal Need Non-Fulfilment, Journal of Occupational Psychology, 53 (1): 39-52.
• CRAY, D., MALLORY, G., (1998), Making Sense of Managing Culture, London: International Thomson Business Press.
• CREED, D. W. E., MILES R. E., (1996), Trust in Organization: A Conceptual Framework Linking Organizational Forms Managerial Philosophies and the Opportunity Cost of Controls, Trust in organizations: Frontiers of theory and research, Ed. R. M. Kramer ve T. R. Tyler, London: Sage Publications.
• CURRALL, S., JUDGE, T., (1995), Measuring Trust Between Organizational Boundary Role Persons, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 64 (2): 151-170.
• DAMANPOUR, F., (1991), Organizational Innovation: A Meta-Analysis of Effects of Determinants and Moderators, The academy of management journal, 34 (3): 555-590.
• DANIŞMAN, A., ÖZGEN, H., (2003), Örgüt Kültürü Çalışmalarında Yöntem Tartışması: Niteliksel-Niceliksel Yöntem İkileminde Niceliksel Ölçümler ve Bir Ölçek Önerisi, Yönetim Araştırmaları Dergisi.
• DARIUS, K., CHAN, S., GELFAND, M. J., TRIANDIS, H., C., TZENG, O., (1996), Tightness-Looseness Revisited: Some Preliminary Analyses in Japan and the United States, International Journal of Psychology, 31(1): 1-12.
• DEMİRCAN, N., CEYLAN, A., (2003), Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri ve Sonuçları, Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10 (2): 139-150.
• DEMİREL, Y., (2008), Örgütsel Güvenin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Tekstil Sektörü Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2): 179-194.
• DOĞAN, B., (2012), Örgüt Kültürü, (2. Baskı) İstanbul: Beta Basım.
• DOĞAN, S., DEMİREL, Ö., (2009), Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirme ve Psikolojik Sözleşmenin Etkisine İlişkin Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32: 47-80.
• DOĞAN, S., KILIÇ, S., (2007), Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29: 37-61.
• EROĞLU, A. H., ADIGÜZEL, O., ÖZTÜRK, U. C., (2011), Sessizlik Girdabı ve Bağlılık İkilemi: İşgören Sessizliği İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi ve Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (2): 104-105.
• ERTEN, S., (2002), Kız ve Erkek Öğrencilerin Evde Enerji Tasarrufu Yapma Davranış Amaçlarının Planlanmış Davranış Teorisi Yardımıyla Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22: 67-73.
• FISHBEIN, M, AJZEN, I, (1975), Belid Attitude, Intention And Behavior: An Introduction The Theory And Research, Reading.: MA.Addison-Wesley
• FIŞ, M., A., WASTI, A., (2009), The Relationship Between Organizational Culture and Entrepreneurship Orientation, METU Studies in Development, 35: 127-164.
• FRAZIER, P. A., TIX, A. P., BARRON, K. E., (2004), Testing Moderator and Mediator Effects in Counseling Psychology Research, Journal of counseling psychology, 51 (1): 115.
• FREY, D., STAHLBERG, D., GOLLWITZER, P. M., (1993), Einstellung Und Verhalten: Die Theorie Des Überlegten Handelns Und Die Theorie Des Geplanten Verhaltens. Kognitive Theorien Der Sozialpsychologie, Frey, D. und Irle, M. (Hrsg.), Bern: Huber, Band I, 368-398.
• GELFAND M. J., RAVER, J. L, NISHII, L, LESLIE, L. M., LUN, J., LIM, B. J., DUAN, L., ALMALIACH, A., ANG, S., ARNADOTTIR, J., AYCAN, Z., BOEHNKE, K., BOSKI, P., CABECINHAS, R., CHAN, D., CHHOKAR, J., D’AMATO, A., FERRER, M., FISCHLMAYR, I. C., FISCHER, R., FÜLÖP, M., GEORGAS, J., KASHIMA, E. S., KASHIMA, Y., KIM, K., LEMPEREUR, A., MARQUEZ, P., OTHMAN, R., OVERLAET, B., PANAGIOTOPOULOU, P., PELTZER, K., PEREZ-FLORIZNO, L. R., PONOMARENKO, L., REALO, A., SCHEI, V., SCHMITT, M., SMITH, P. B., SOOMRO, N., SZABO, E., TAVEESIN, N., TOYAMA, M., VLIERT, E.V., VOHRA, N., WARD, C., YAMAGUCHI, S., (2011), Differences Between Tight And Loose Cultures: A 33-Nation Study, Science: 332- 1100.
• GELFAND, M. J, NISHII, L. H., RAVER, J. L., (2006), On the Nature and Importance of Cultural Tightness and Looseness, Journal of Applied Psychology, 91 (6): 1225-1244.
• GERHART, B., (2008), How Much Does National Culture Constrain Organizational Culture?, Management and Organization Review, 5 (2): 241-259.
• GORDON, G. G., DITOMASO, N., (1992), Predicting Corporate Performance From Organizational Culture, Journal of Management Studies, 29 (6): 783-798.
• GÜL, H., (2002), Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirilmesi, Ege Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 2 (1): 37-55.
• GÜMÜŞTEKİN, G. E., EMET, C., (2009), Güçlendirme Algılarındaki Değişimin Örgütsel Kültür ve Bağlılık Üzerindeki Etkileşimi, https://birimler.dpu.edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/17/files/DERG_/17/90-116.pdf, Erişim Tarihi: 05.05.2016.
• HAROLD, L. A., PERRY, J. L., (1981), An Empirical Assessment of Organizational Commitment and Organizational Effectiveness, Administrative Science Quarterly, 26 (1): 1-14.
• HAU, I., CHOW, S., (1994), Organizational Commitment and Career Development of Chinese Managers in Hong Kong and Taiwan, The International Journal of Career Management, 6 (4): 3-9.
• HEGARTY, W. H, SIMS, H. P. J., (1978), Some Determinants of Ethical Decision Behavior: An Experiment, Journal of Applied Psychology, 63: 451-457.
• HOFSTEDE, G., (1980), Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values, Beverly Hills, CA: Sage Publications.
• HOFSTEDE, G., NEUIJEN, B., OHAYV, D. D., SANDERS, G., (1990), Measuring Organizational Cultures: A Qualitative and Quantitative Study Across Twenty Cases, Administrative Science Quarterly, 35 (2): 286-316.
• HUCZYNSKI, A., BUCHANAN, D. A., (2001), Organizational Behaviour: An Introductory Text, Financial Times/Prentice Hall.
• HUFF, L., KELLEY, L., (2003), Levels of Organizational Trust in Individualist Versus Collectivist Societies: A Seven Nation Study, Organization Science, 14 (1): 1-4.
• JACKSON, J., (1975), Normative Power and Conflict Potential, Sociological Methods and Research, 4: 237-263.
• KATZENBACH, D. S., (1998), Takımlar ve Performans, İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• KHANDWALLA, P. N, (1977), The Design of Organizations, New York: Harcourt Brace Jovanovich.
• KILIÇ, G., ÖZTÜRK, Y., (2010), Kariyer Yönetim Sistemi ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Ege Akademik Bakış Dergisi, 10 (3): 981-1011.
• KILMANN, R. H., SAXTON, M. J, SERPA, R., (1985), Gaining Control of the Corporate Culture, San Francisco: Jossey-Bass Inc Pub.
• KIRTON, M, BAILEY, A, (1991), Adaptors And Innovators: Preference For Educationa Procedures, Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied Psychology, 125: 445-466.
• KOÇEL, T., (2003), İşletme Yöneticiliği, (9. Baskı), İstanbul: Beta Yayın.
• KONGAR, E., (2010), Mahalle Baskısı Nedir?, www.kongar.org, Erişim Tarihi: 08.04.2016
• LAMSA, A. M., SAVOLAINEN, T., (1999), Exploring Commitment in Different Contexts Change: Findings From a Study On Downsizing and Quality Improvement, Proceedings of the Academy of Strategic and Organizational Leadership, 4 (2): 10-15.
• LEWICKI, R. J, BUNKER, B. B., (1996), Trust in Organizations: Devoloping and Maintaining Trust in Work Relationships, Trust in organizations: Frontiers of theory and research, Ed. Kramer, R. M., T. R., Tyler, Thousand Oaks, CA: Sage: 114-139.
• LIMERICK, D., CUNNINGTON, B., (1993), Managing the New Organization, San Francisco: Josey-Bass.
• MEYER, J. P., (1990), The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization, Journal of Occupational Psychology, 63: 1-18.
• MEYER, J. P., Allen, N. J., (1991), A Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment, Human Resource Management Review, 1 (1): 61-89.
• MEYER, J. P., STANLEY, D. J., HERSCOVITCH, L., TOPOLNYTSKY, L., (2002), Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization: A Meta-Analysis of Antecedents, Correlates and Consequences, Journal of Vocational Behavior, 61: 20-52.
• MOREY, N., LUTHANS, F., (1985), Refining the Displacement of Culture and The Use Scenes and Themes in Organizational Studies, Academy of Management Review, 10 (2): 219-229.
• NYHAN, R. C., MARLOWE, H. A., (1997), Development and Psychometric Properties of the Organizational Trust Inventory, Evaluation Review, 21 (5): 614-635.
• O’REILLY, C., (1989), Corporations, Culture and Commitment: Motivation and Social Control in Organizations, California Management Review, http://carmine.se.edu/cvonbergen/Corporations,%20Culture%20and%20 Commitment.pdf, Erişim Tarihi: 15.04.2015.
• OKTAY, M., (1997), Turkish Business Life, İstanbul: İstanbul Chamber of Industry Publishing.
• OSTROFF, C., BOWEN, D. E, (2000), Moving HR to a Higher Level: HR Practices an Organizational Effectiveness, Multilevel Theory, Research and Methods in Organizations: Foundations, Extension and New Directions, San Francisco, CA: Jossey-Bass Inc: 211-266.
• ÖZDAMAR, K., (2011), Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• ÖZENER, E., (2011), Örgüt Kültüründe Yeni Bir Boyut Olan Sıkılık-Esneklik İle Örgütsel Yenilikçilik İlişkisi: Türk ve İtalyan Mermer Sektöründe Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• PELTO, P. J., (1968), The Differences Between “Tight” and “Loose” Societies, Trans-action, 5 (5): 37-40.
• ROBBINS, S., JUDGE, T., (2007), Organizational Behavior, Pearson: New Jersey.
• RONEN, S., (1978), Personal Values: A Basis for Work Motivational Set and Work Attitude, Organizational Behavior and Human Performance, 21: 80-107.
• ROUSSEAU, D. M., (1990), Assessing Organizational Culture: The Case for Multiple Methods, Organizational climate and culture, 3: 153-192.
• SARGUT, A. S., (2003), Kurumsal Alanlardaki Örgüt Yapılarının Oluşmasında ve Ekonomik İşlemlerin Yürütülmesinde Güvenin Rolü, Sosyal Bilimlerde Güven, Ed. F. Erdem, Ankara: Vadi Yayınları: 89-124.
• SCHEIN, E. H., (1992), Organizational Culture and Leadership, Sanfrancisco: Jossey-Bass.
• SCHNAKE, M., (1990), Human Relations, Merrill Publishing Com.
• SCHWARTZ, H. S., (1977), Normative Influence on Altruism, Advances in Experimentle Social Psychlogy, Ed. L. Berkowitz, New York: Academic Press, 10: 3-69.
• SHAMIR, B., LAPIDOT, Y., (2003), Trust in Organizational Superiors: Systematic and Collective Considerations, Organization Studies, 24 (3): 463-491.
• SİLAH, M., (2005), Endüstride Çalışma Psikolojisi, (2. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi.
• STEERS, R. M., (1977), Antecedents and Outcomes of Organizational Commitment, Administrative Science Quarterly, 22, 46-56.
• TAN, H. H., TAN, C. S., (2000), Toward the Differentiation of Trust in Supervisor and Trust in Organization, Genetic, Social and General Psychology Monographs, 126 (2): 241-260.
• TERZİ, A. R., (2000), Örgüt Kültürü, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• TIERNEY, W. G., (1997), Organizational Socialization in Higher Education, Journal of Higher Educatio, 68 (1): 1-16.
• TOPRAK, B., BOZAN, İ., MORGÜL, T., ŞENER, N., (2009), Türkiye’de Farklı Olmak: Din ve Muhafazakarlık Ekseninde Ötekileştirilenler, İstanbul: Metis Yayınları.
• TOV, W., (2008), Evaluating the Theory of Cultural Tightness-Looseness: Measurement and Construct Validity, Unpublished doctoral dissertation. Urbana Champaign: Graduate College of the University of Illinois.
• TRIANDIS, H. C., (1989), The Self and Social Behavior in Differing Cultural Context, Psychology Review, 96 (3): 506-520.
• ÜSTÜN, F., (2015), Örgütlerde Sıkılık-Esneklik Boyutunun Örgütsel Güven, Kurumsal Girişimcilik ve Firma Performansına Etkisi: Türkiye’nin Öncü Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• WASTI, S. A., FIŞ, A. M., (2010), Örgüt Kültüründe Sıkılık-Esneklik, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 10 (1-2): 11-33.
• WASTI, S. A., (2000), Örgütsel Bağlılığı Belirleyen Evrensel ve Kültürel Etmenler: Türk Kültürüne Bir Bakış, Akademisyenler ve profesyoneller bakış açısıyla Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları, Ed. Z. Aycan, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları: 201- 224.
• XIAO, J. J., WU, J., (2008), Completing Debt Management Plans in Credit Counseling: An Application of the Theory of Planned Behavior, Journal of Financial Counseling and Planning, 19 (2): 29-45.
• YALÇIN, A., İPLİK, F. N., (2005), Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Adana İli Örneği, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1): 395-412.
• ZAHEER, A., MCEVILY, B., PERRONE, V., (1998), Does Trust Matter? Exploring the Effects Interorganizational and Interpersonal Trust on Performance, Organization Science, 9 (2): 141-159.