Akademik Yaşam ve Örgütsel Stresin Kaynakları
Stres,
bireyler üzerinde etki yapan ve onların davranışlarını, iş verimini, başka
insanlarla ilişkilerini etkileyen bir kavramdır. İnsanlar en çok çalışma
ortamında stresle karşılaşırlar. Yönetsel stres olarak tanımlanan bu durum,
örgütlerde çalışan bireylerin aşırı iş yükleri sonucu sorumluluklarını
yeterince yerine getirememeleri ve çalışma ortamının uygun olmaması gibi
durumlardan dolayı oluşmaktadır. Araştırmacılar, yönetsel strese yol açan
değişik faktörlere işaret etmektedirler. Bu faktörlerin bir kısmı, bireyin
kendi kişiliği ile ilgili bulunurken, diğer bir kısımda örgütsel faktörlerle
ilgilidir. Bu doğrultuda yapılan bu araştırmayla, üniversitelerin Beden Eğitimi
ve Spor Yüksekokullarında görev yapan araştırma görevlilerinin, stres
kaynaklarını algılamalarının cinsiyet, görev yılı ve şu anda gördüğü eğitim
gibi değişkenlerle olan ilişkisi araştırılmıştır. Araştırma amacı
doğrultusunda, genel tarama modellerinden olan kesit alma yaklaşımı ve
ilişkisel tarama modeliyle yapılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Türkiye’deki
değişik bölgelerden seçilen 12 adet Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu ile bu
okullarda görev yapan (N= 65) araştırma görevlisinden oluşmaktadır. Veri
toplama aracı olarak Aslan (1995) tarafından, Öğretmenlerin Örgütsel Stres
Kaynakları (ÖÖSKA) adı altında geliştirilmiş ve Cronbah Alpha güvenirlik
katsayısı (α=0.94) olarak bulunan anket kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen
güvenirlilik katsayı α=0.85 şeklinde gerçekleşmiştir. Elde edilen veriler
betimsel istatistik, korelasyon ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) teknikleri
kullanılarak çözümlenmiştir. Çalışma sonuçları daha ayrıntılı olarak incelenip
tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Stres, Örgüt, Verim, Araştırma Görevlisi, Stres Kaynakları
Academic Life and Organizational Stress Sources
Stress has
become increasingly common in organizations, largely because of greater job
complexity, job conflict and pressure on individuals. People at the beginning
of their career who are trying to establish themselves often experience stress.
Stress can be described as the body’s reaction to any demand on it. It is a
psychological and physiological state that result s when certain features of an
individual’s environment impinge on that person. Such physiological and psychological
reactions can decrease creativity and productivity, which in turn often
increases the level of stress, thereby causing a further decrease in
effectiveness. In the literature, sources of stress are generally categorized
into four approaches which emphasis demands for people at work. These demands
can be named as follows, (a) task demands, (b) role demands, (c) interpersonal
demands, and (d) physical demands. The organizations need to be sensitive to
these sources of stress and make necessary work adjustments to limit stressor.
With this general thrust, the purpose of this study is to investigate research assistants’
stress sources in the schools of physical education and sport. Further, the
differences in these sources of stress among subgroups defined by gender, years
of experience at work, and education are also examined. For the purpose of this
study, cross sectional method of survey was employed to analyse relationships
among variables. The subjects of the study were research assistant (N=65) who
were employed at School of Physical Education and Sport in 12 different
universities representing different geographical region in Turkey. The data
were collected by using scale of Organizational Stress Sources of Teachers
(ÖÖSKA) which were developed by Aslan (1995). The previous study indicated that
validity of this instrument is sufficiently high (Cronbach Alpha α= 0.94). In
the study, validity of the instrument was also found sufficient (α= 0.85).
Further, the statistical analyses of the study included descriptive statistics,
correlational analyses and one way analysis of variance (ANOVA). The results of
the study was further elaborated and discussed.
Keywords:
Stress, Organization, Productivity, Research Assistant, Stress Sources,
___
- Aslan, M. (1995). Öğretmenlerin örgütsel stres kaynakları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Arıcan, K. (1999). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerde stres yaratan durumlar ve etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
- Baltaş, A. ve Baltaş. Z. (1995). Stres ve başa çıkma yolları (15. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Bilek, İ. (2001). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan branş öğretmenlerinin iş ve okul yöneticileriyle ilişkilerinden kaynaklanan stres düzeylerine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Bingöl, D. ve Naktiyok, A. (2001, 24-26 Mayıs). Yönetici akademisyenlerin temel stres kaynakları ve stresle mücadele teknikleri. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri (s. 323-336). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi.
- Can, H. (1999). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Kitapevi.
- Demir, K. (1997). Ortaöğretim okullarında yönetici ve öğretmenlerin iş stresi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Dussault, M., Deaudelin, C., Royer, N. ve Loiselle, J. (1999). Professional isolation occupational stress in teachers. Psychological Reports, 84(3), 943-946.
- Ertekin, Y. (1993). Stres ve yönetim. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
- Koyuncu, M. (2001, 24-26 Mayıs). Üniversite öğretim elemanlarında tükenme duygusu ve organizasyondan ayrılma isteğine etkisi. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri (s. 323-336). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi.
- Müftüoğlu, O. (2003). Hayatımızın olmazsa olmazı: stres. İstanbul: Hürriyet Gazetesi, Pazar Eki 31.8.2003.
- Morgan, G. (1993). İşte ve yaşamda stresi yenmenin yolları. (Çev. Ş. Çağla). İstanbul: Ruh Bilim Yayınları.
- Russell, D. W., Altmaier, E. ve Velzen, D. V. (1987). Job-related strees, social support, and burnout among classroom teachers. Journal of Applied Psychology, 72(2), 269-74.
- Pastore, D. L. (1993). Job satisfaction and female college coaches. Physical Educator, 50(1), 216-221.
- Pehlivan, İ. (1995). Yönetimde stres kaynakları. Ankara: Pegem Yayınları.
- Steers, R. M. (1988). Introduction to organizational behavior (3rd Edition). Illinois: Scott Foresman.
- Tural, N. (1994). Beden eğitimi öğretmenlerinin stres kaynakları, stres tepkileri ve stresle başetme yolları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Zoraloğlu, Y. R. (1998). Öğretmenlerin mesleki stres kaynakları ve stresin örgütsel doğurgaları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- ISSN: 1300-2805
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1996
- Yayıncı: Gazi Üniversitesi