Yabancı Kaynaklarda Karşılaştırmalı Edebiyat Alanına Nesimi'nin Rolü

14. yüzyılda Hurufi Türk şairi olan İmadeddin Nesimi, Azerbaycan Türkçesi ve Farsça divanlar yazmış, ayrıca Arapça da şiirler bestelemiştir. Kaynaklara göre Hacı Bayram-ı Velî’ye intisap etmek isteyen, ancak bu isteği kabul edilmeyen Nesimi, Halep’te öldürülmüştür. Önemli eseri olan Mukaddimetü’l- Hakâyık günümüz edebiyat araştırmacıları yanı sıra felsefe, irfan üzere araştırmalar yürüten yerli ve yabancı kişiler tarafından da dikkate haizdir. İmmadeddin Nesimi’nin ideolojik yaklaşımından ziyade felesefi yönü yabancı kaynaklarda yer almaktayken gerek Almanya, gerek Rusya ve hatta Oxford üniversitesi doğu bilimleri enstitüsü tarafından birçok tez konusuna tabi tutulmakta ve araştırmalar sonucu Nesimi düşüncesi çok boyutlu olarak incelenmektedir. Yabancı kaynakların taranmasında günümüz araştırmacıların asıl konusu olan Nesimî ve onun Hurufiliğe bağlı olduğu düşünce ele alınarak Goethe, Dafydd ap Gwilym ve Segıyt Remiev gibi ünlü şairlerin şiirleriyle karşılaştırma yapılmaktadır. Bu bağlamda Nesimî’nin düşünce tarzı, şiir sanatı özelliği, edebi kişiliği, şiir içerikleri bile sınırları aşarak git gide uluslararsı çapta yeni boyutlara giriyor. Araştırma konusu bu doğrultuda ele alınarak yabancı kaynaklarda, özellikle karşılaştırmalı edebiyat alanında Nesimî hakkında olan bilimsel görüşler ve önemli benzer noktalar ve yaklaşımların yanı sıra hayat felsefesi ve yaşam anlamını üstün tutan unusurlar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Nesimi, Felsefe, Hurufilik, Segıyt Remiev, Goethe, Dafydd ap Gwilym

Nesimi's Role in Comparative Literature in Foreign Sources

Imadeddin Nesimi, who was a Hurufi Turkish poet in the 14th century, wrote Azerbaijani Turkish and Persian Sufism poems, and also composed poems in Arabic. According to the sources, Nesimi, who wanted to become affiliated with Hacı Bayram-i Veli's sect but this request unadmitted, so he was killed in Aleppo. His important work, Mukaddimetu'l- Hakayık, is noteworthy for contemporary literature researchers, as well as for local and foreign people who conduct research on philosophy and knowledge. While the philosophical aspect rather than the ideological approach of Immadeddin Nesimi is in foreign sources, it is subjected to many thesis topics by the institute of eastern sciences, both in Germany, Russia, and even Oxford University, and as a result of researches, the idea of Nesimi is examined in many dimensions. In the screening of foreign sources, Nesimî, who is the main subject of today's researchers, and the idea that he is connected to Hurufism are compared with the poems of famous poets such as Goethe, Dafydd ap Gwilym, and Segıyt Remiev. In this context, Nesimî's thought style, poetry art feature, literary personality, and even poetry content are going beyond borders and gradually entering new dimensions. The subject of the research is dealt with in this direction, as well as scientific opinions about Nesimî and important similar points and approaches in foreign sources, especially in the field of comparative literature, as well as the elements that keep life philosophy and life sense superior.

Keywords:

Nesimi, Philosophy, Hurufism, Segment Remiev, Goethe, Dafydd ap Gwilym,

PDF

___

Andrews, W. G. (2014). Şiirin sesi toplumun şarkısı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ayan, H. (2014). Nesimi hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve Türkçe divanının tenkitli metni. Ankara: TDK Yayınları.
Azmi Bilgin, A., & 200’den fazla yazar. (2015). Tdv İslam ansiklopedisi. T. D. Vakfı içinde. Cilt 33, s.3-5: Türkiye: Türk Diyanet Vakfı.
Bayat, F. (2006). Ezoterik bilgi bağlamında Seyyid Nesimi: Evrene sığmayan ozan, Nesimi. Ankara: Yol Bilim, Kültür Araştırma Yayınları. (In. Gulay Oz)
˙Ibn-i Arabi, M. M. (2011). El-futuhˆati’l mekkiye. Beyrut: Bita.
Eski Ahit, T. (2000). Kitab-ı mukaddes. Godalming, UK: Elam Ministries.
Gündüz, E., & Sevimli, E. (2016). Nesimi’nin senden dönmezem redifli gazeline estetik bir yaklaşım. SEFAD, 1(36), 97-124.
Goethe, J. W. (2012). Goethe divanından şiirler. Retrieved from https://www.antoloji.com/hz-muhammed-e-siir-2-siiri/ ([Retrieved 9 13, 2019])
Humphreys, N. (2013). The poetry of Dafydd ap Gwilym and Imaddadin Nesimi. Retrieved 8 25, 2019 from https://www.nigelhumphreyspoet.com/apps/blog/show/5451511 -the-poetry-of-dafydd-ap-gwilym-and-imaddadin-nesimi
Huw Meirion, E. (2018). The literary context about Dafydd ap Gwilym. Cambridge Medieval Celtic Studies, 9, 72-83.
Marino, N. C. (2019). The divan by {G}oethe and the poet Nesimi. Retrieved 9 15, 2019 from linkcalislmiyor
Mehrjerdi, N. A., & Şahir, M. K. (2012). İnsan ve Tanrı arasındaki ilişki; temsil, tecelli yoksa cisimleme? Human Religious Research Journal, 9(28), 5-30.
Türk dili edebiyatı kaynak sitesi. (2007). https://www.turkedebiyati.org/seyyid-imadeddin-nesimi.html. (Accessed: 2019-09-09)
Wikipedia. (18.02.2011). T. F. Encyclopedia, Prodüktör, & Wikimedia Foundation, Inc. Retrieved 8 30, 2019, from https://en.wikipedia.org/wiki/19 (number)
Yuhanna. (2010). Kutsal kitap İncil. London: Elam.
Zripova Çetin, Ç. (2016). Segıyt Remiev ve Nesimi. Çukurova Üniversitesi. Öztürk, Y. N. (2011). Kur’an meali. İstanbul: Yeni Boyut.