Genç Türkiye Devleti’nin Cumhuriyet Kazanımları ve Bunların Kıbrıs Türk Toplumuna Yansımaları

Kıbrıs adası tarihin her döneminde coğrafi, kültürel, demografik, sosyal alanlar başta olmak üzere Anadolu coğrafyasının bir parçası olmuştur. Milli Mücadele sürecinde ve Anadolu topraklarının emperyal güçlerden Mustafa Kemal önderliğinde yakılan hürriyet ateşiyle atılmasından hemen sonra başlayan dönemde Kıbrıs adasında yaşayan Kıbrıs Türkleri de Anadolu’da olup bitenleri çok yakından takip ederler ve Mustafa Kemal’in izinde olduklarını gösterirler. Cumhuriyet devrimlerinin yavaş yavaş sosyal hayatta kendisini göstermeye başladığı süreçte de bu durum aynı şekilde ortaya çıkar. Bu çalışma Kıbrıs Türklerinin Anadolu ile olan bağlarının ne kadar güçlü olduğunu ve Kıbrıs Türklerinin Atatürk devrimlerine ne derece içten ve gönülden bağlı olduklarını göstermek amacıyla kaleme alınmıştır

Anahtar Kelimeler:

Kıbrıs, Atatürk Devrimleri, Cumhuriyet, Anadolu, Kıbrıs Türkleri

Cyprus island is throughout the history has always been the ultimate part of Anatolian geography not only by social, cultural, demographical, but historical as well. During National Struggle process and during the period in which Turkish people led by Great Atatürk fought the imperialistic powers and the invaders off the country creating a free Turkish Republic, Turkish Cypriots follow all the happenings in Anatolia very closely, and claim that they all follow Mustafa Kemal and his revolutions. The same situation once more comes to the surface when the republican revolutions start showing themselves in the daily life. This study aims to show how strongly Turkish Cypriots seem themselves a part of Anatolia, and how intimately and sincerely they adapt and follow Turkish revolutions on the island

Keywords:

Cyprus, Atatürk Revolutions, Republic, Anatolia, Turkish Cypriot,

PDF

___

I- ARŞİV KAYNAKLARI A- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi BCA. 030.10.130.28. 12. BCA.030.10.62.415.8. BCA.030.10.130.28.19. BCA.030.10.124.887.3. BCA.030.10.57.66.14. BCA.030.10.184.887.3. BCA.030.10.83.548.2. BCA.030.10.109.727.4. BCA.030.10.85.561.17. BCA. M. Necati Özkan’ın 26 Kasım 1939 tarihinde CHP Umumi Kâtipliğine gönderdiği yazı sureti.
BCA. Hariciye Vekâleti I. Daire umum Müdürlüğü’nün Kıbrıs isyanı hakkında Yüksek Başvekâlet gönderdiği 17 Aralık 1931 tarihli yazı.
B- Kıbrıs Türk Milli Arşivi KTMA, Dosya 539, Belge 30. The Cyprus Gazette, 4 Temmuz 1915, Sayı 9020, Karar No 13067,
The Cyprus Gazette, 3 Eylül 1920, Lefkoşa.
Gönendere 1906 doğumlu İsmail Savalaş’tan aktaran Zarif Soybay, Kaan Bahçeci,
İbrahim Denizer, Dinçer İzcan, Kıbrıs’ta Yaşlıların Anıları, Lefkoşa, 1990-1992. KTMA. 061.1951.
Geçitkale 1914 doğumlu Hüseyin Bondigo Çobanoğlu’dan aktaran Zarif Soybay,
Kaan Bahçeci, İbrahim Denizer, Dinçer İzcan, Kıbrıs’ta Yaşlıların Anıları, Lefkoşa, 1992. KTMA. 061.1951.
D- İngiliz Devlet Arşivi PRO. FO.371/21935.
Türkiye’nin Londra Büyükelçiliği tarafından gönderilen E 2726/2726/44 kayıt numaralı, 336/46 no.lu 11 Mayıs 1938 tarihli yazı PRO, FO.371/21935. II- SÜRELİ YAYINLAR Cumhuriyet Tan Nacak Söz Ses
Resimli Tarih Mecmuası Milliyet. III- BASILI KAYNAKLAR AKAR, Reşat, Atatürkçü Kıbrıs Türkleri, İstanbul, 1981.
AKKURT, Aydın, Kod Adı; Lale, Mücahide Hatice Tahsin’in Anıları ve Yaşamı, Akdeniz Haber Ajansı Yay., Kasım 2000, Lefkoşa.
ALTAN, Mustafa Haşim, Atatürk Devrimlerinin Kıbrıs Türk Toplumuna Yansıması, KKTC, Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları 39, Ankara, BİRİNCİ, Ergin M., M. Necati Özkan (1899-1970), Cilt I, Necati Özkan Vakfı Yay., İstanbul, Mayıs 2001.
CENGİZ, H. Erdoğan, Ermeni Komitelerinin A’mal Ve Harekât-ı İhtilaliyesi, Ankara, DEDEÇAY, Servet Sami, Viktorya İslam İnas Sanayi Mektebi ve Kıbrıslı Türk Kadınının Hakları (1902-1985), Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi Yay., Mağusa, 1985.
DENKTAŞ, Rauf R., 12’ye 5 Kala, Ankara, 1966.
_________, Rauf R., Karkot Deresi, Lefkoşe, 1993.
FEDAİ, Harid, Kıbrıs’ta Masum Millet Olayı, KKTC Turizm ve Kültür Bakanlığı yay., İstanbul, 1986.
_________, Müsevvid-zade Avukat Osman Cemal, Adsız Kitap, K. K. T. C. Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları 35, Lefkoşa, 1997.
_________, Kaytaz-zade Nazım Efendi Ruhi-Mecruh - Şiirler, İstanbul, 1993, s. XX- XXIX.
FERİDUN, Hüsnü, Eğitimle Bir Ömür, Boğaziçi yay., İstanbul. FEVZİOĞLU, Bülent-Suna Atun, Kıbrıs Türk Halk Edebiyatında Destanlar ve Ağıtlar üzerine Bilgiler-Belgeler-Araştırmalar, Samtay Vakfı yay., Temmuz 2001, Gazi Mağusa.
FOLEY, Charles, Gerilla Warfare, Londra, 1964.
FREY, V., Turkei Und Zygern, (handbuch) der Geogr. Wiss. Baud Vorder-und Süd- Asien, Postdam, 1937.
GÜREL, Şükrü S., Kıbrıs Tarihi 1878-1960, İstanbul, 1984.
HİLL, Sir George, A History Of Cyprus, Londra, 1952.
ILGAZ, Hasene, Kıbrıs Notları, İstanbul, 1949.
İSMAİL, Sabahattin, Atatürk Döneminde Türkiye-Kıbrıs İlişkileri 1919–1938, Lefkoşa, Kasım 1989.
MANİZADE, Derviş, Kıbrıs Dün Bugün Yarın, İstanbul, 1975.
OBERLING, Pierre, The Road To Bellapais, New York, 1982.
ÖKSÜZOĞLU, Oktay, Kıbrıs Türk Basınından Portreler: Mehmet Remzi Okan, Lefkoşa, ÖRGEN, Cemil, Kore ve Kıbrıs Savaşları, İzmir, 1984.
ÖZDEMİR, Hüseyin, Kıbrıs’ta 60 Yıl, Volkan yay., İzmir, Şubat 1997.
ÖZORAN, Beria Remzi, Kıbrıs Postası, 100. Yıl Özel Sayısı, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Ankara Şubesi, 19 Mayıs 1981.
SARICA, Murat, Erdoğan Teziç, Özer Eskiyurt, Kıbrıs Sorunu, İstanbul, 1975.
SARP, İrfan, Türk Hava Kuvvetlerinin Doğuş Yılları, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Ankara, 1986.
SAYIL, Altay, Kıbrıs Polis Tarihi, Lefkoşa, 1985, s.258.
TURAN, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi–1, Ankara, Kasım 1991.
TÜRK HAVA KUVVETLERİ, Türk Havacılık Tarihi, II. Kitap, II. Cilt, Uçuş Okulları Basımevi, Eskişehir, 1951.
ULUSLARARASI İLİŞKİLER AJANSI, Kıbrıs Gerçeğinin Bilinmeyen Yönleri, İstanbul, YÜCEL, Hasan Ali, Kıbrıs Mektupları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1957.
IV- MAKALELER VE TEBLİĞLER ATABEK, Erol, “İçimizden Biri; Suphi Benli”, Kıbrıs Mektubu Dergisi, Temmuz 1997, Cilt 10, No.4, Ankara.
CENGİZER, Ülkü, “Ben Seninim, Ben Seninim”, Kıbrıs Postası, 100. Yıl Özel Sayısı, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Ankara Şubesi, 19 Mayıs 1981.
DEMİRAĞ, Fikret, “Kıbrıslı Türk Şiirinde Artık Derin Sulara Yol Almanın Zamanı”, Sonbahar İki Aylık Şiir Dergisi, Mayıs-Haziran 1996, No.35, İstanbul.
DENKTAŞ, Rauf, “Kıbrıs’ın Dünü Bugünü Uluslararası Sempozyumu Açış Konuşması”, Kıbrıs’ın Dünü Bugünü Uluslararası Sempozyumu, Ankara, 1994.
ERZEN, Afif, “Kıbrıs Tarihine Bir Bakış”, Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Kongresi Türk Heyeti Tebliğleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1971.
FEDAİ, Harid, “Rumca Bir Destan”, Güzelyurt Sanat Derneği I. Halkbilimi (Folklor) Sempozyumu, 9 Eylül 1985.
GÖKDEL, Mehmet Ali, “19 Mayıs, Atatürk ve Kıbrıs Türkü”, Güvenlik Kuvvetleri Dergisi, Temmuz 1991, Sayı 14. Lefkoşa.
ILGAZ, Hasene, “Kıbrıs’tan İntibalar”, Kıbrıs Meselesi ve Türkiye, İstanbul, 1954.
KAPYALI, Can, “Birinci Dünya Savaşında Müttefik Ordularında Görev Alan Ermeni Milis Kuvvetleri”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Mart-Haziran 1991, Sayı 73–76. Ankara.
KAZIM, Reşad, “Kurtuluş Savaşı’nda Kıbrıslılar”, Kıbrıs Bülteni, Sayı 6, Cilt 4, Haziran , İstanbul. KESER, Ulvi, “Milli Mücadelede Kıbrıs-Anadolu İlişkileri ve Atatürk Sevgisi”, Silahlı Kuvvetler Dergisi, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Sayı , Ankara, Nisan 2003.
NESİM, Ali, “Kıbrıs Türklerinde Atatürk İlke ve İnkılâpları”, I. Uluslararası Atatürk Sempozyumu, Ankara, 1994.
_________, “Ahmet Çavuş Osmancık”, Yeni Kıbrıs, Lefkoşe, Mayıs-Haziran 1989.
_________, “Mustafa Nuri Efendi”, Yeni Kıbrıs, Lefkoşa, Nisan 1990.
_________, “Bir Kalebend”, Yeni Kıbrıs, Lefkoşa, Nisan 1989.
_________, “İmam Mustafa Nuri”, Yeni Kıbrıs, Lefkoşa, Nisan 1990.
ÖZORAN, Beria Remzi, “Anadolu Kurtuluş Savaşı Yıllarında Kıbrıs’ta Türk Basını”, VII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt II, Ankara, 1973.
_________, “Mustafa Kemal ve Kıbrıs Türkleri”, Türk Kültürü, 1965-1966, Sayı 37-48, Ankara.
V- SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASI TMT Limasol kadrosundan merhum Macit Aydınova ile 13 Temmuz 2003 tarihinde
Girne’de yapılan görüşme. 1915 Kıbrıs doğumlu merhum Ekrem Taşel ile 18 Ekim 2002 tarihinde İzmir’de yapılan görüşme.
Esir kampındaki tek Kıbrıslı Türk olan Hasan Hilmi Bey’in halen Gazi Mağusa’da yaşayan oğlu Erol Olkar’la 9 Ağustos 2001 tarihinde Gazi Mağusa’da yapılan görüşme.
Ali Hüseyin Babaliki’nin kendisiyle aynı adı taşıyan ve halen Gazi Mağusa’da ticaretle uğraşan torunu Ali Babaliki ile 22 Mayıs 2002 tarihinde yapılan görüşme.
Emekli Albay Halil Sadrazam’la Ankara’da 11 Haziran 1998 tarihinde yapılan görüşme.
Arif Hocalar ile 10 Şubat 2001 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme.