1890’LARDAN 1930’LARA İZMİR’DEKİ AMERİKAN OKULLARINDA YÜRÜTÜLEN SPOR FAALİYETLERİ VE KENT SPORUNA KATKILARI

İzmir, konumu ve tarihi geçmişi ile Anadolu’nun Batı’ya açılan önemli bir yüzüdür. XIX. yüzyılın sonlarına doğru kent dâhilinde gerçekleştirilen çeşitli spor faaliyetleri ise bireysel ya da toplumsal açıdan gerçekleşen Osmanlı modernitesine farklı bir bakış açısı getirdi. Özellikle şehirdeki yabancı okullarda verilen modern dersler, geleneksel spor algısının ve/veya klasik eğitim kurumlarındaki beden eğitimi derslerindeki spor anlayışının değişimine önemli katkı sağladı. Kentte bulunan yabancı okullardan, İzmir Amerikan Kız Koleji Enstitüsü (Izmir Colligiate Institute for Girls, ACI) ve İzmir Uluslararası Kolej (International College for Smyrna, IC) ise dikkat çeken iki Amerikan eğitim kurumuydu. Bu okullardaki eğitim-öğretim sistemi sayesinde, öğrencilerin bilgi ve becerileri artırılırken sosyal ve kültürel açıdan da gelişimlerine katkı sağlandı. Müfredat kapsamındaki beden eğitimi dersleri ile Uluslararası Kolej yerleşkesinde tanzim edilen modern spor tesisleri ve spor aletleri, ilgi çekici unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca okullardaki atletizm, futbol, voleybol, basketbol ve tenis gibi çeşitli dallardaki spor faaliyetleri ise İzmir’deki eğitim kurumları arasında Amerikan kolejlerini farklı bir noktaya taşırken aynı zamanda bu kolejler kent sporuna da katkı sağladı. Bu çalışmada, 1890’lardan 1930’lu yıllara kadar İzmir’deki Amerikan eğitim kurumlarında yürütülen spor faaliyetlerinin türleri, özellikleri ve şehrin spor tarihine etkilerinin neler olduğu sorularına cevap verilmeye çalışıldı. Kaynak olarak ise Amerikan menşeili misyoner arşiv belgeleri, basılı kaynaklar ve döneme ait fotoğraflardan yararlanıldı. Böylece kentin önemli eğitim kurumları arasında yer alan Amerikan kolejlerinden hareketle İzmir spor tarihine ışık tutulması amaçlandı.

Anahtar Kelimeler:

İzmir, Amerikan Koleji, Spor, Futbol, Atletizm, İzcilik

SPORTS ACTIVITIES AND CONTRIBUTION TO URBAN SPORTS IN AMERICAN SCHOOLS WITHIN IZMIR FROM 1890s TO 1930s

Izmir is an important face of Anatolia to the West with its location and historical background. The various sports activities carried out within the city towards the end of the 19th century brought a different perspective to the Ottman modernity, that took place in an individual or societal context. Modern lectures, especially given to foreign schools in the city, have made a significant contribution to the change of perception to traditional sports and/or sports understanding in physical education classes in classical educational institutions. Izmir Colligiate Institute for Girls (ACI) and International College for Smyrna (IC) were the two most prominent American educational institutions in the city. Thanks to the education system in these schools, students’ knowledge and skills were being improved. In addition, social and cultural aspects contributed to their development. The curriculum of physical education courses and the modern sports facilities and sporting equipments in the International College settlement are confort as interesting elements. Furthermore, a variety of sporting activities such as athletics, football, volleyball, baketball and tennis in schools have brought American colleges to a different point among educational institutions in Izmir. Thus, these colleges also contributed to the urban sport. This study aimed to answer the question of what kinds of sports activities were carried out in American educational institutions in Izmir from 1890s to 1930s, as well as the types of sports, the charracteristics of these sports and the effects of these sports on the history of city. The US origin missionary archive documents, printed resources and photographs of the revolution were used as sources. Thus, it aimed to shed light on the sports history of Izmir through the American colleges, that are among the important educational institutions within the city.

Keywords:

Izmir, American College, Sports, Football, Athletics, Scouting,

PDF

___

Papers of The American Board of Commissioners for Foreign Mission (PABCFM), Unit 5: (ABC 16.9.3):

Reel 597, No: 437, 482.

Reel 606, No: 406, 650, 651.

Reel 618, No: 502, 503, 583.

Reel 628, No: 696, 697, 706, 733-734, 746.

Reel 629, No: 765, 766, 767, 792, 797.

Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) Arşivi:

F_Sur-Yay_0047-001 - 0047-020 – Internasyonel-Kolej-1930 [Kırmızı Beyaz Dergisi]

F_Sur-Yay_0046-001A - 0046-050 – Internasyonel-Kolej-1931 [Işık Dergisi]

International College İzmir (Smyrna) Catalogue-1931, Kızıl Chullu-İzmir 1931 Işık Dergisi

İzmir Enternasyonal Koleji-1927, Maarif Matbaası, Kızılçullu-İzmir, 1927

İnternaşonal Kolec İzmir-1933, İzmir 1933

Kırmızı Beyaz Dergisi

Life and Light for Woman

The Missionary Herald

The Orient

BRIAN, Johnson, Amerikan Collegiate Institute (ACI) ve İzmir’deki Bağlı Okulların Tarihçesi: Bilgiye Uzanan Patikalar, Çev. Handan Cingi, Amerikan Board ve Sağlık ve Eğitim Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004/2005.

ELMACI, Mehmet Emin, Bir Semt Bir Bina: Nato Binası Amerikan Koleji’nden Kızılçullu Köy Enstitüsü’ne, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, No. 92, Ünik Binalar Serisi 3, İzmir, 2013.

GÜNEŞ, Günver, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modern Sporların İzmir’e Girişi (1850- 1922), İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı Yayınları, No. 84, İzmir, 2012.

KAHRAMAN, Atıf, Osmanlı Devleti’nde Spor, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995.

KOCABAŞOĞLU, Uygur, Anadolu’daki Amerika; Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları, İmge Kitabevi, Ankara, 2000.

REED, Arthur Lachlan, Lucky Lach: Becoming an American, Strathlachlan Press, Scotland, 2007.

SEZER, Ayten, Atatürk Dönemi Yabancı Okullar (1923-1938), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999.

ŞENOCAK, Bülent, Levant’ın Yıldızı İzmir; Levantenler, Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler, Şenocak Yayınları, İzmir, 2011.

Uluslararası Amerikan Koleji Araştırma Komitesi, İzmir 1921 (İzmir’deki Bazı Sosyal Koşullar Hakkında Bir Araştırma), Çev. Aykan Candemir, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, Kent Kitaplığı Dizisi: 8, İzmir, 2000.

YALÇIN, Soner, Efendi: Beyaz Türklerin Büyük Sırrı, Doğan Kitap, İstanbul, 2007.

DEMİR, Cenk, “Türkler Arasında Bir Misyoner: John Kingsley Birge, 1888-1952 (Hayatı, Misyonerlik Faaliyetleri ve Eserleri)”, Prof. Dr. Abdulkadir Yuvalı Armağanı, Edt. Mustafa Öztürk vd., C.1, Kayseri 2015, ss. 237-262.

HARLOW, S. R., “The Scout Movement In The International College”, The Orient, Vol. 5, No. 15, 15 April 1914, ss. 143-144.

POHL, Ilse C., “The Smyrna Girls’ School”, Life and Light for Woman, Vol. 32, No. 2, February 1902, ss. 66-69.

TOPRAK, Zafer, “Meşrutiyet ve Mütareke Yıllarında Türkiye’de İzcilik”, Toplumsal Tarih, S. 52, Nisan 1998, ss. 13-20.

TOPRAK, Zafer, “Cumhuriyet Arifesi Türkiye’de İzcilik”, Tombak-Antika Kültürü Koleksiyon ve Sanat Dergisi, S. 25, Nisan 1999, ss.71-81.

DEMİR, Cenk, Amerikan Board’un İzmir’deki Faaliyetleri ve İzmir Uluslararası Kolej, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kayseri, 2014.

KURULOĞLU, Fehim, Altay Spor Kulübü Tarihi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2010.

http://www.aci.k12.tr/Icerik/okulumuzun-tarihcesi/391/ (Erişim tarihi: 09.03.2018)