CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938)
Sağlık kurum ve kuruluşlarının verdiği hizmetler, koruyucu halk
sağlığı uygalamaları ile hastalıklarla mücadele yöntemleri, ülkelerin
gelişmişlik seviyelerinin tespiti için önemli göstergelerdendir. Türkiye’de de Cumhuriyetin
ilanı ile birlikte diğer alanlarda olduğu gibi sağlık alanında da kapsamlı bir
çalışma içine girilmiştir. Atatürk dönemi olarak da adlandırılan 1923-1938
arası evrede ülkenin hemen her köşesinde sağlık kurum ve kuruluşları kademeli
olarak artırılmış, yetişmiş ve nitelikli sağlık personeli açığı kapatılarak
sağlık hizmetlerinin uygar milletler seviyesine ulaşması sağlanmıştır. Bu
doğrultuda Anadolu’nun güzide kentlerinden biri olan Denizli’de de Cumhuriyetin
ilk yıllarında itibaren çeşitli sağlık kurum ve kuruluşları tesis edilmiş, Denizli
Memleket Hastanesi’nin malzeme ve personel eksiği giderilmiş, bölgede görülen
salgın hastalıklarla da mücadele edilmiştir. Bu çalışma ile, Cumhuriyetin ilk
yıllarından itibaren Denizli’nin genel sağlık yapısı, kent merkezi ve ilçelerinde
faaliyet gösteren sağlık kurum ve kuruluşları ile bölgede görülen salgın
hastalıklar; tespit edilen arşiv belgeleri ve süreli yayınlarla beraber, birinci
el kaynaklar ışığında tematik olarak incelenmiştir.
DENİZLİ HEALTH SERVICES AND INSTITUTIONS IN THE FIRST YEAR OF THE REPUBLIC (1923-1938)
The Services provided by health
institutions and organizations, preventive public health practices and methods
for combating diseases are among the indicators that are important for
determining the development levels of countries. Turkey as well as in other
areas in the health field with the proclamation of the Republic has also
entered into a comprehensive study. In 1923-1938 period, which is also known as
the Atatürk period, the health institutions and organizations were gradually
increased in all corners of the country and the health services were reached to
the level of civilized nations. In this direction, in Denizli, one of the most
beautiful cities of Anatolia, various health institutions and establishments
has been established since the first years of the Republic, the lack of
materials and personnel of the Denizli National Hospital has been eliminated
and epidemic diseases seen in the region have also been struggled. With this
study, the general health structure of Denizli, the health centers and
institutions operating in the city center and districts and the epidemic
diseases seen in the region have been examined in detail since the first years
of the Republic.
___
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
- Denizli Belediye Başkanlığı 1989-1990 Çalışma Raporu
- Düstur
- Resmi Gazete
- TBMM Zabıt Ceridesi
- T.C. Devlet Salnameleri (1925-1926)- (1926-1927)
- Babadağ
- Denizli
- Sabah Postası
- AKŞİT, Ahmet, Denizli Memleket Hastanesi, Yeni Basımevi, Denizli, 1944.
- AYDOĞAN, Metin, Ülkeye Adanmış Bir Yaşam II, Atatürk ve Türk Devrimi, Umay
Yayınları, İstanbul, 2017.
- BAYKARA, Tuncer, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdari
Taksimatı:, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1988.
- GÖÇGÜN, Önder, Denizli’ye Hizmet ve Gönül Verenler 1, Denizli Büyükşehir
Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
- GÜRSOY, Gencay, “Sağlık” Maddesi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi,
İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
- GÜRSOY, Muallim Murat, Denizli Vilayeti Hakkında Faydalı Bilgiler, Denizli
Vilayet Matbaası, Denizli, 1933.
- KAPTAN, Şükrü Tekin, Denizlili Meşhurlar, EGAY-DER Yayınları No:1, Haziran,
Denizli, 2002.
- KODAL, Tahir, Atatürk Döneminde Denizli (1923-1938), Denizli Ticaret Odası
Kültür Yayınları, No:4, Ankara, 2007.
- KODAL, Tahir, Denizli Nüfus Tarihi (1923-2008), Divan Kitap, Ankara, 2009.
- KOMİSYON, Cumhuriyetin 15. Yıldönümünde Denizli, Denizli Cumhuriyet
Matbaası, Denizli, 1938.
- KOMİSYON, Denizli İli Kültür Değerleri, Deha Matbaa, Denizli, 2001.
- ORAN, Halil, Atatürk Denizli’de, Cumhuriyet’in 50. Yılı İl Kutlama Kurulu
Yayınları No:2, Denizli, 1974.
- Onbeşinci Yıl Kitabı, (1938), “Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti”, Siyasi
Parti Yayınları, Ankara. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/
handle/11543/553 (Erişim Tarihi: 04.12.2018)
- ŞAKİR, Kemal, Tarihî, Coğrafî, İçtimaî, Sıhhî, İktisadî Nokta’-i Nazardan Denizli,
Tahir Kodal (Yay.Haz.), Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları,
Denizli, 2014. (Erişim Tarihi: 04.12.2018)
- TOKER, Tarhan, Denizli Tarihi, Yenigün Matbaası, Denizli, 1968.
- TOKER, Tarhan, Denizli Sağlık Tarihi, Sağlık Hizmetleri, Sağlık Kurum ve Kuruluşları,
Denizli Devlet Hastanesi Yardım Derneği No:1, Denizli, 1986.
- UYSAL, Mehmet Ali, Her Yönüyle Denizli Kazası, Denizli Büyükşehir Belediyesi
Kültür Yayınları, Denizli, 2016.
- ÜNAL, Fikret vd., Bütçe Kanunları 1920-1929, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu
Yayınları No:1978/190, Ankara, 1979.
- AK, Bilal, “Türkiye Cumhuriyeti’nde Sağlık Hizmetleri”, Türkler, 17, 2002,
ss.419-435.
- ALPTEKİN, Mahmut, “Denizli İlinin Düşünce ve Kültür Hayatı”, Türk Kültür
Tarihinde Denizli Sempozyumu Bildirileri (27-30 Eylül 1988), Denizli Valiliği
Yayınları, Denizli, 1989, ss.131-132.
- ARTAM, Osman Nuri, “Sağlık Öğütleri Serisinden”, İnanç Dergisi, S.10, 1937,
ss.7-9.
- ASLAN, Sevil ve ERDEM Ramazan, “Hastanelerin Tarihsel Gelişimi”, Süleyman
Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Isparta, 2017, ss.7-21.
- BEŞTAŞ, İzzettin, “Sözlü Tarihin Tanıklığında Cumhuriyet Döneminde
Buldan’da Verem Gerçeği ve Veremle Mücadele”, Buldan Sempozyumu
Bildirileri (23-24 Kasım 2006), 1, Denizli, 2006, ss.199-213.
- DİRİCAN, M. Rahmi, “Türkiye’de Sağlık Hizmetleri’nin Kısa Tarihçesi”, Atatürk
Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Bülteni (7), 1970, ss.1-15.
- DOĞAN, Hasan, “Denizli Devlet Hastanesinin Dünü ve Bugünü” Detay (3),
Denizli, Ocak-Şubat, 1999, ss.16-17.
- GÜNEY, Suzan, “Sağlık Örgütleri Serisinden”, İnanç Dergisi (16), 1938, ss. 9-11.
- HAZNEDAROĞLU, A. Rifat, “Sağlık Öğütleri Serisinden”, İnanç Dergisi (12),
1938, ss. 6-7.
- İNAN, Süleyman, “Denizli’deki Halkevleri ve Faaliyetleri 1932-1951”, AÜTİTE
Atatürk Yolu Dergisi, Mayıs-Kasım 2000, ss.135-157.
- KARABULUT, Umut, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Sağlık Hizmetlerine Toplu
Bir Bakış: Dr. Refik Saydam’ın Sağlık Bakanlığı ve Hizmetleri (1925-
1937)”, ÇTTAD, C.VI S.15, 2007, ss.151-160.
- KARATEPE, Mustafa vd., “Dr. Kemal Saraçoğlu’na Göre Cumhuriyetin İlk
Yıllarında Denizli’nin Sağlık Durumu”, Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi
(16), 2009, ss. 32-34.
- KODAL, Tahir, “Mustafa Kemal Atatürk’ün Denizli Ziyaretleri”, AAM Dergisi,
C.XIX. S.55, Mart, 2003, ss.147-161.
- METİNTAŞ, M. Yahya ve Ömür ELÇİOĞLU, “Cumhuriyetin İlk On Beş Yılında
Sağlık Hizmetleri (1923-1938)”, Osmangazi Tıp Dergisi, 29 (3), 2007,
ss.162-170.
- ÖNEN, Coşkun, “Bir Zamanlar Denizli Memleket Hastanesi”, Geçmişten
Günümüze Denizli Yerel Tarih ve Kültür Dergisi (6), (Nisan-MayısHaziran),
Denizli, 2005, ss.10-14.
- ÖZDİL, Ata Lütfi, “Evimizin Köy Gezileri”, İnanç Dergisi (18), 1938, ss. 8-9.
- SÜGÜR, M., “Sinekler ve Zararları”, İnanç Dergisi (15), 1938, s. 8-12.
- TUĞLUOĞLU, Fatih, “Türkiye’de Sıtma Mücadelesi (1924-1950)”, Türkiye
Parazitoloji Dergisi, 32 (4), 2008, ss.351-359.
- UYAR, Hakkı, “Tek Parti Döneminde Denizli’de Siyasi Hayat”, Uluslararası
Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri 6-7-8 Eylül,1,
PAÜ Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları, Denizli, 2007, ss. 561-579.
- ALTAY, Sadet, “Atatürk Dönemi Sağlık Politikalarının Halka Yansımasında
Öncü Kurumlar: Numune Hastaneleri (1924-1938)”, AÜTİTE
(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2015.
- COŞKUN, Tülin, “Cumhuriyet Dönemi Denizli’nin İdari Tarihi”, PAÜ Sosyal
Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli, 2007.
- TUĞLUOĞLU, Fatih, “Modernleşmenin ve Devletçi Ekonomi Politiğin Kırsal
Kesim Üzerine Etkileri (1929-1939)”, AÜTİTE (Yayımlanmamış Doktora
Tezi), Ankara, 2007.
___
APA | SARIKOYUNCU A, TOMALI A (2018). CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18(37), 531 - 561. |
Chicago | SARIKOYUNCU Ali,TOMALI Ali CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 18, no.37 (2018): 531 - 561. |
MLA | SARIKOYUNCU Ali,TOMALI Ali CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.18, no.37, 2018, ss.531 - 561. |
AMA | SARIKOYUNCU A,TOMALI A CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2018; 18(37): 531 - 561. |
Vancouver | SARIKOYUNCU A,TOMALI A CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2018; 18(37): 531 - 561. |
IEEE | SARIKOYUNCU A,TOMALI A "CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938)." Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18, ss.531 - 561, 2018. |