CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938)

Sağlık kurum ve kuruluşlarının verdiği hizmetler, koruyucu halk sağlığı uygalamaları ile hastalıklarla mücadele yöntemleri, ülkelerin gelişmişlik seviyelerinin tespiti için önemli göstergelerdendir. Türkiye’de de Cumhuriyetin ilanı ile birlikte diğer alanlarda olduğu gibi sağlık alanında da kapsamlı bir çalışma içine girilmiştir. Atatürk dönemi olarak da adlandırılan 1923-1938 arası evrede ülkenin hemen her köşesinde sağlık kurum ve kuruluşları kademeli olarak artırılmış, yetişmiş ve nitelikli sağlık personeli açığı kapatılarak sağlık hizmetlerinin uygar milletler seviyesine ulaşması sağlanmıştır. Bu doğrultuda Anadolu’nun güzide kentlerinden biri olan Denizli’de de Cumhuriyetin ilk yıllarında itibaren çeşitli sağlık kurum ve kuruluşları tesis edilmiş, Denizli Memleket Hastanesi’nin malzeme ve personel eksiği giderilmiş, bölgede görülen salgın hastalıklarla da mücadele edilmiştir. Bu çalışma ile, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Denizli’nin genel sağlık yapısı, kent merkezi ve ilçelerinde faaliyet gösteren sağlık kurum ve kuruluşları ile bölgede görülen salgın hastalıklar; tespit edilen arşiv belgeleri ve süreli yayınlarla beraber, birinci el kaynaklar ışığında tematik olarak incelenmiştir.

DENİZLİ HEALTH SERVICES AND INSTITUTIONS IN THE FIRST YEAR OF THE REPUBLIC (1923-1938)

The Services provided by health institutions and organizations, preventive public health practices and methods for combating diseases are among the indicators that are important for determining the development levels of countries. Turkey as well as in other areas in the health field with the proclamation of the Republic has also entered into a comprehensive study. In 1923-1938 period, which is also known as the Atatürk period, the health institutions and organizations were gradually increased in all corners of the country and the health services were reached to the level of civilized nations. In this direction, in Denizli, one of the most beautiful cities of Anatolia, various health institutions and establishments has been established since the first years of the Republic, the lack of materials and personnel of the Denizli National Hospital has been eliminated and epidemic diseases seen in the region have also been struggled. With this study, the general health structure of Denizli, the health centers and institutions operating in the city center and districts and the epidemic diseases seen in the region have been examined in detail since the first years of the Republic.

___

  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
  • Denizli Belediye Başkanlığı 1989-1990 Çalışma Raporu
  • Düstur
  • Resmi Gazete
  • TBMM Zabıt Ceridesi
  • T.C. Devlet Salnameleri (1925-1926)- (1926-1927)
  • Babadağ
  • Denizli
  • Sabah Postası
  • AKŞİT, Ahmet, Denizli Memleket Hastanesi, Yeni Basımevi, Denizli, 1944.
  • AYDOĞAN, Metin, Ülkeye Adanmış Bir Yaşam II, Atatürk ve Türk Devrimi, Umay Yayınları, İstanbul, 2017.
  • BAYKARA, Tuncer, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdari Taksimatı:, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1988.
  • GÖÇGÜN, Önder, Denizli’ye Hizmet ve Gönül Verenler 1, Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
  • GÜRSOY, Gencay, “Sağlık” Maddesi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
  • GÜRSOY, Muallim Murat, Denizli Vilayeti Hakkında Faydalı Bilgiler, Denizli Vilayet Matbaası, Denizli, 1933.
  • KAPTAN, Şükrü Tekin, Denizlili Meşhurlar, EGAY-DER Yayınları No:1, Haziran, Denizli, 2002.
  • KODAL, Tahir, Atatürk Döneminde Denizli (1923-1938), Denizli Ticaret Odası Kültür Yayınları, No:4, Ankara, 2007.
  • KODAL, Tahir, Denizli Nüfus Tarihi (1923-2008), Divan Kitap, Ankara, 2009.
  • KOMİSYON, Cumhuriyetin 15. Yıldönümünde Denizli, Denizli Cumhuriyet Matbaası, Denizli, 1938.
  • KOMİSYON, Denizli İli Kültür Değerleri, Deha Matbaa, Denizli, 2001.
  • ORAN, Halil, Atatürk Denizli’de, Cumhuriyet’in 50. Yılı İl Kutlama Kurulu Yayınları No:2, Denizli, 1974.
  • Onbeşinci Yıl Kitabı, (1938), “Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti”, Siyasi Parti Yayınları, Ankara. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/ handle/11543/553 (Erişim Tarihi: 04.12.2018)
  • ŞAKİR, Kemal, Tarihî, Coğrafî, İçtimaî, Sıhhî, İktisadî Nokta’-i Nazardan Denizli, Tahir Kodal (Yay.Haz.), Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli, 2014. (Erişim Tarihi: 04.12.2018)
  • TOKER, Tarhan, Denizli Tarihi, Yenigün Matbaası, Denizli, 1968.
  • TOKER, Tarhan, Denizli Sağlık Tarihi, Sağlık Hizmetleri, Sağlık Kurum ve Kuruluşları, Denizli Devlet Hastanesi Yardım Derneği No:1, Denizli, 1986.
  • UYSAL, Mehmet Ali, Her Yönüyle Denizli Kazası, Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli, 2016.
  • ÜNAL, Fikret vd., Bütçe Kanunları 1920-1929, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayınları No:1978/190, Ankara, 1979.
  • AK, Bilal, “Türkiye Cumhuriyeti’nde Sağlık Hizmetleri”, Türkler, 17, 2002, ss.419-435.
  • ALPTEKİN, Mahmut, “Denizli İlinin Düşünce ve Kültür Hayatı”, Türk Kültür Tarihinde Denizli Sempozyumu Bildirileri (27-30 Eylül 1988), Denizli Valiliği Yayınları, Denizli, 1989, ss.131-132.
  • ARTAM, Osman Nuri, “Sağlık Öğütleri Serisinden”, İnanç Dergisi, S.10, 1937, ss.7-9.
  • ASLAN, Sevil ve ERDEM Ramazan, “Hastanelerin Tarihsel Gelişimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Isparta, 2017, ss.7-21.
  • BEŞTAŞ, İzzettin, “Sözlü Tarihin Tanıklığında Cumhuriyet Döneminde Buldan’da Verem Gerçeği ve Veremle Mücadele”, Buldan Sempozyumu Bildirileri (23-24 Kasım 2006), 1, Denizli, 2006, ss.199-213.
  • DİRİCAN, M. Rahmi, “Türkiye’de Sağlık Hizmetleri’nin Kısa Tarihçesi”, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Bülteni (7), 1970, ss.1-15.
  • DOĞAN, Hasan, “Denizli Devlet Hastanesinin Dünü ve Bugünü” Detay (3), Denizli, Ocak-Şubat, 1999, ss.16-17.
  • GÜNEY, Suzan, “Sağlık Örgütleri Serisinden”, İnanç Dergisi (16), 1938, ss. 9-11.
  • HAZNEDAROĞLU, A. Rifat, “Sağlık Öğütleri Serisinden”, İnanç Dergisi (12), 1938, ss. 6-7.
  • İNAN, Süleyman, “Denizli’deki Halkevleri ve Faaliyetleri 1932-1951”, AÜTİTE Atatürk Yolu Dergisi, Mayıs-Kasım 2000, ss.135-157.
  • KARABULUT, Umut, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Sağlık Hizmetlerine Toplu Bir Bakış: Dr. Refik Saydam’ın Sağlık Bakanlığı ve Hizmetleri (1925- 1937)”, ÇTTAD, C.VI S.15, 2007, ss.151-160.
  • KARATEPE, Mustafa vd., “Dr. Kemal Saraçoğlu’na Göre Cumhuriyetin İlk Yıllarında Denizli’nin Sağlık Durumu”, Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi (16), 2009, ss. 32-34.
  • KODAL, Tahir, “Mustafa Kemal Atatürk’ün Denizli Ziyaretleri”, AAM Dergisi, C.XIX. S.55, Mart, 2003, ss.147-161.
  • METİNTAŞ, M. Yahya ve Ömür ELÇİOĞLU, “Cumhuriyetin İlk On Beş Yılında Sağlık Hizmetleri (1923-1938)”, Osmangazi Tıp Dergisi, 29 (3), 2007, ss.162-170.
  • ÖNEN, Coşkun, “Bir Zamanlar Denizli Memleket Hastanesi”, Geçmişten Günümüze Denizli Yerel Tarih ve Kültür Dergisi (6), (Nisan-MayısHaziran), Denizli, 2005, ss.10-14.
  • ÖZDİL, Ata Lütfi, “Evimizin Köy Gezileri”, İnanç Dergisi (18), 1938, ss. 8-9.
  • SÜGÜR, M., “Sinekler ve Zararları”, İnanç Dergisi (15), 1938, s. 8-12.
  • TUĞLUOĞLU, Fatih, “Türkiye’de Sıtma Mücadelesi (1924-1950)”, Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32 (4), 2008, ss.351-359.
  • UYAR, Hakkı, “Tek Parti Döneminde Denizli’de Siyasi Hayat”, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri 6-7-8 Eylül,1, PAÜ Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları, Denizli, 2007, ss. 561-579.
  • ALTAY, Sadet, “Atatürk Dönemi Sağlık Politikalarının Halka Yansımasında Öncü Kurumlar: Numune Hastaneleri (1924-1938)”, AÜTİTE (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2015.
  • COŞKUN, Tülin, “Cumhuriyet Dönemi Denizli’nin İdari Tarihi”, PAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli, 2007.
  • TUĞLUOĞLU, Fatih, “Modernleşmenin ve Devletçi Ekonomi Politiğin Kırsal Kesim Üzerine Etkileri (1929-1939)”, AÜTİTE (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2007.

___

APA SARIKOYUNCU A, TOMALI A (2018). CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18(37), 531 - 561.
Chicago SARIKOYUNCU Ali,TOMALI Ali CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 18, no.37 (2018): 531 - 561.
MLA SARIKOYUNCU Ali,TOMALI Ali CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol.18, no.37, 2018, ss.531 - 561.
AMA SARIKOYUNCU A,TOMALI A CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2018; 18(37): 531 - 561.
Vancouver SARIKOYUNCU A,TOMALI A CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2018; 18(37): 531 - 561.
IEEE SARIKOYUNCU A,TOMALI A "CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DENİZLİ’DE SAĞLIK HİZMETLERİ (1923-1938)." Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18, ss.531 - 561, 2018.