27 Mayıs 1960 Darbesinin Kıbrıs’a Yansıması; TMT ve Nacak Gazetesi Örneği

Türkiye'de 27 Mayıs 1960 tarihinde yaşanan Hükümet Darbesi Türkiye Cumhuriyeti'ni etkilediği gibi Kıbrıs Türk toplumunu da birçok yönden etkilemişti. Adada yaşayan Rumların Türklere yönelik kurmuş oldukları EOKA örgütüne karşı 1958 tarihinde Kıbrıs Türk toplumu tarafından Türk Mukavemet Teşkilatı kurularak faaliyetlerine başlar. TMT'nin en büyük desteği ise Türkiye Cumhuriyeti'nin Demokrat Parti Hükümeti tarafından sağlanmaktaydı. Türkiye'de askerin hükümete müdahalesi ile DP iktidarı son bulmuştu. Yaşanan darbe süreci ise TMT'nin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmuştur. Bu çalışma ile Türkiye'de yaşanan tarihi günlerin Kıbrıs Türk toplumunu hangi açılardan etkilediği TMT ve örgütün sözcüsü konumunda olan Nacak gazetesi örneği ile aktarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kıbrıs, TMT, Nacak, Hükümet Darbesi, 27 Mayıs 1960

Echoes of 27th May 1960 Coup to Cyprus; Example of TMT and Nacak Journal

The Coup in the Republic of Turkey in 27th of May, 1960 infiuenced not only Turkey but also the society of Turkish Cypriots in many ways. Turkish Resistance Organization founded by Turkish Cypriot society in 1958 starts the actions against EOKA organization founded by Greek Cypriots against Turkish Cypriots. Democratic Party Government of Republic of Turkey was the greatest supporter of TMT. After the coup, the government of Democratic Party had been collapsed in Turkey. The process of coup infiuenced TMT in the negative way. This study will analyze how historic days infiuenced Turkish Cypriot society in the eyes of TMT and by the example of its spokesman the newspaper called Nacak.

Keywords:

Cyprus, TMT, Nacak, Coup, 27th May 1960,

PDF

___

I. Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi : BCA.030.01.40.241.14. BCA. 030. 01. 36. 218. 2. BCA. 30.01.36.220.2 BYGM, Olayların Takvimi, Kıbrıs Meselesi, Ankara, Ağustos 1955, No. 261. İngiltere Dışişleri Bakanlığı Arşivi: FO.371/168967-XC14311. Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Arşivi: GKK.lığı Arşivi, 1. P. A. Tarihçesi, 1. Böl.,
Kızılay Genel Müdürlüğü Arşivi:
KGMA. K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 16 Mart 1945 tarihli ve 5918 sayılı yazı.
KGMA. K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 13 Nisan 1945 tarihli ve 7690 sayılı yazı. KGMA. K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 6 Nisan 1945 tarihli ve 7047 sayılı yazı.
KGMA. K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 20 Nisan 1945 tarih ve 8245 sayılı yazı.
KGMA.K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 2 Mayıs 1945 tarih ve 9087 sayılı yazı.
KGMA.K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 8 Mayıs 1945 tarih ve 9574 sayılı yazı.
KGMA. K. No. 2882, D. No. 1945. Yunan Adalarına Yardım Dosyası. Türkiye Kızılay Cemiyeti Umumi Merkezi tarafından Yüksek Reisliğe gönderilen 11 Mayıs 1945 tarih ve 9795 sayılı yazı.
Kıbrıs Konsolosluğunun 14 Eylül 1938 tarihli raporu. BCA.030.10.124.887.3.
Türkiye Cumhuriyeti Kıbrıs Konsolosluğunun 14 Eylül 1938 tarihli raporu. BCA.030.10.124.887.3.
Kıbrıs Türk Milli Arşivi: KTMA, EOKA Bildirileri Dosyası No.1318 ve 1319. II. Süreli Yayınlar Cumhuriyet, Haber Kıbrıs, Kathimerini, Nacak, Ortam, Proia, Son Posta, The Canberra Times.
III. Kitaplar
AKKURT, Aydın, Türk Mukavemet Teşkilatı 1957-1958 Mücadelesi, Seçil Ofset, İstanbul, 1999.
AKKURT, Aydın, Kod Adı; Lale, Mücahide Hatice Tahsinin Anıları ve Yaşamı, Akdeniz Haber Ajansı Yay., Lefkoşa, 2000.
ALBAYRAK, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phonix Yay., Ankara, 2004.
BAL, Rıdvan, Atatürkçü Düşünce Sistemi Işığında Türk Devrim Tarihi, Mavi Basın Yay., Lefkoşa, 2014.
BİLGE, Suat, Le Conflit De Chypre Et LesCypriotesTurcs, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., Ankara, 1961.
BOZKURT, İsmail, Kıbrıs Türk Halkının Siyaset Kurumu Üzerine Deneme, Zeytin Yay., Lefkoşa, 2015.
BUCKLEY, Christopher, Greece and Crete 1941, Efstathiadis Group, Atina, 1991.
BYFORD, Jones, Grivas and The Story of EOKA, Robert Hale Limited Yay., Londra, 1959.
CASSON, Stanley, Greece Against The Axis, Hamish Hamilton Press, Londra, 1941.
DEMİRER, Mehmet Arif, Nihat Erimin Gözlüğü ve Kalemi ile Demokrat Parti ve Bir Soru; Johnson Mektubu Sipariş miydi, Ankara, 2006.
DENKTAŞ, R. Rauf, Kıbrıs Meselesinde Vizyon, Harp Akademileri Komutanlığı, İstanbul, 1994.
DENKTAŞ, R. Rauf, Rauf Denktaşın Hatıraları, C.7, Boğaziçi Yay., İstanbul, 1998.
ERDOĞAN, Ümit, Demokrat Parti ve 1960 İhtilali, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde, 2006.
Genocide Files, Charles Bravos Press Yay., Londra, 1997.
GIBBONS, Harry Scott, The Genocide Files, Charles Bravos Press Yay., Londra, 1997.
Government of Cyprus, Review of Events In Cyprus 1955-1957, Lefkoşa, 1958.
HENDERSON, Mary, Greece 19191949; Xenia-A Memoir, Weidenfeldand Nicolson Press, Londra, 1988.
IATRİDES, John O., Ambassador Mac Veagh Reports; Greece; 1933-1947, Princeton University Press, 1980.
IOANNİDES, Christos P., In Turkeys Image-The Transformation of Occupied Cyprus into a Turkish Province, B.t.y.
New Rochelle Publications, New York, B.t.y.
JUNOD, Marcel, Warriors Without Weapons, New York Macmillan Co., 1951.
KASAPOĞLU, Can M., Kıbrısta Yerel Bir Mukavemet Örgütü Olarak Türk Mukavemet Teşkilatının (TMT) İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü
Güvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara, 2008.
KESER, Ulvi, Kıbrısta Yeraltı Faaliyetleri ve Türk Mukavemet Teşkilatı 1950-1963, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2007.
KESER, Ulvi, Yunanistanın Büyük Açlık Dönemi ve Türkiye; μεγάλοςλιμός, IQ Yay., İstanbul, 2008.
KESER, Ulvi, Kızılay Belgeleri Işığında Yunanistanda Ölüm, Açlık, İşgal;1939-1949, Türk Kızılayı Yayınları, Ankara, 2010.
KOÇ, Süleyman, Dünden Bugüne Kıbrıs Sorunu ve Stratejik Yaklaşımlar, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2005.
MAZOWER, Mark, Inside Hitlers Greece, Yale University Press, New Haven and London, 1993.
PLÜMER, Fazıl, Anılar, Cyrep Yay., Lefkoşa, 2001.
P PN Vanezis, Cyprus Crime Without Punishment, Regal Printing Ltd., Hong Kong, 2000.
RICHTER, Heinz A., Çağdaş Kıbrısın Kısa Tarihi, Galeri Kültür Yay., 2011.
ROWLAND, Lyn, The Survival of Titch, Efstathiadis Group Press, Atina, 2000.
SERTER, Vehbi Zeki, Kıbrıs Tarihi, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yay., Lefkoşa, 1994.
ŞAHİN, İsmail, Kıbrısın Sosyal Tarihi, Tarihi Arka Planı ve 1945-1974 Arası Olayları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
TANSU, İsmail, Aslında Hiç Kimse Uyumuyordu, Minpa Yay., Ankara, 2001.
IV. Makaleler
BULUT, Sedef, 27 Mayıs 1960tan Günümüze Paylaşılamayan Demokrat Parti Mirası, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.19, ss.73-90.
GÖKTÜRK, Tugay Bülent, Rumların Kıbrıstaki Enosis İsteklerinin Şiddete Dönüşmesi: 1931 İsyanı; Öncesi ve Sonrası, ÇITAD, VII/16-17 ( Bahar-Güz), ss.335-363.
GÜLER, Yavuz, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Kuruluşuna Kadar Kıbrıs Meselesi, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, C.5, S.1., 2004. ss.101-112.
V. İnternet Kaynakları
TDK(2014).http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.55e7100a0eb3e6.46333768 (Erişim: 06.09.2015).
GÜREL, Ayla, Kıbrısta Yerinden Olmak - Sivil ve Askeri Çatışmanın Sonuçları, Rapor 4, PRIO Cyprus Centre. ss.1-35. http://file.prio.no/publication_ files/Cyprus/Displacement_Report_4_TRK.pdf (Erişim: 10.08.2015).
SARIKOYUNCU DEĞERLİ, Esra, Demokrat Parti Döneminde Türkiyenin Kıbrıs Politikası (1950-1960). Akademik Bakış, C.6, S.11, Kış. 2012. ss.85- 101. http://ataum.gazi.edu.tr/posts/download?id=46386 (Erişim: 11.07.2015).
VATANSEVER, Müge, Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.12, İzmir, 2012, ss.1467-1530. http://web.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/dergimiz-12-ozel/3-kamu/9- mugevatansever.pdf (Erişim: 15.07.2015).
VI. Sözlü Tarih Görüşmeleri
AYDINOVA, Macit, TMT Limasol kadro mensubu ile 13 Temmuz 2003 tarihinde Girnede gerçekleştirilen görüşme.
GÜLHAN, Ali, TMT Mağusa Sancağı mensubu ile 27 Temmuz 2005 tarihinde Gazi Mağusada yapılan görüşme.
BORA, Yılmaz, TMT Derneği Başkanı ile 13 Temmuz 2003 tarihinde Girnede yapılan görüşme.
DENKTAŞ, R. Rauf, KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı ile 8 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşada yapılan görüşme.
MANAVOĞLU, Mehmet Y., TMT Limasol Sancağı mensubu ile 25 Ağustos 2004 tarihinde Girnede yapılan görüşme.
Mesci Vuruşkan, Yasemin ve Vuruşkan, Ferizet, TMT lideri Alb. Rıza Vuruşkanın kızları ile 24 Kasım 2002de yapılan görüşme.
MIŞON, Kemal, Volkan teşkilatının kurucuları arasında yer alan Kemal Mişon ile 11 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşada yapılan görüşme.
TANSU, İsmail, 23 Kasım 2002 tarihinde Ankarada yapılan görüşme.
TANSU, İsmail, Seferberlik Tetkik Kurulu Ankara karargâhında TMTnin yeniden yapılandırılması çalışmalarını yürüten Emekli Alb. İsmail Tansu ile 18 Mart 2005 tarihinde Ankarada yapılan görüşme.
TUNÇALP, Mustafa, KTKD İzmir Şubesi Başkanı merhum Mustafa Tunçalp ile 18 Ekim 2002de yapılan görüşme.
UZUNOĞLU, Nevzat TMT Lefkoşa Sancağı Kovanbeyi merhum Nevzat Uzunoğlu ile 13 Temmuz 2003te Girnede yapılan görüşme.