II. Abdülhamid Döneminde Osmanlı-Mısır Sınır Tartışmaları ve Hafir Kasabası

Hafir Kasabası nüfus ve yerleşim genişliği bakımından ne Osmanlı Devleti’nde ne de günümüzde çok fazla dikkat çekmiş bir yer değildir. Ancak Osmanlı Devleti’nin ve II. Abdülhamid’in son döneminde bir süre önemli olmuştur. Bu değişiklik Mısır ile yaşanan sınır meselesi yüzünden ortaya çıkmıştır. Bunun yanında Kudüs’ün dönem içinde kazandığı önem de bu değişikliğe etki eden bir diğer unsurdur. Osmanlı Devleti, Mısır sınırı ile ilgili endişesini idari ve askeri tedbirlerle çözmeye çalışmıştır. Bunun için de Hafir Kasabası’nın ve bununla birlikte Birüsseb ve Muleyha gibi mahallerin de idari yapılarında değişikliğe gitmiştir. Ayrıca Güney Filistin’deki Bedevileri yakından takip etmiş onlarla iyi ilişkiler tesisine gayret göstermiştir. Tüm bunlar yapılırken bir yandan İngilizlerin ve Mısır Hidivliği’nin pozisyonu dikkatle takip edilmiştir. Karşı tarafın hamlelerine karşı Osmanlı Devleti de kendi pozisyonunu alarak hareket etmeye çalışmıştır. Bu araştırma ile Hafir’in ve buradan hareketle Güney Filistin’in söz konusu dönemdeki durumu ortaya konmaya çalışılmıştır. Özellikle Osmanlı Arşivleri kullanılarak Osmanlı Devleti’nin bölgedeki hareketliliği nasıl okuduğu ve buna karşı ne tür tedbirler almaya çalıştığı tespit edilmek istenmiştir. Ayrıca I. Dünya Savaşı sırasında Kanal Harekâtı’nın gerçekleştiği alanın cephe gerisi olması nedeniyle bölgenin savaştan önceki durumunun tespiti yapılarak, araştırmanın bu dönemi ve bundan sonraki dönemi inceleyen araştırmacılara yardımcı olması hedeflenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Hafir, Birüsseb, Kudüs, Osmanlı Devleti, Mısır, İngiltere

Ottoman-Egypt Boundary Debates In Abdulhamid II. And Hafır Dıstrıct

It is a well-known fact that Hafir town is not a place that neither has attracted attention in these days nor in Ottoman Empire period in terms of its population and the width of settlement. However, Hafir town became prominent for a while in the last periods of Abdülhamid the second in Ottoman Empire. It needs to be keynoted that this change appeared due to the border conflict between Egypt and Ottoman Empire. Besides, the importance of Jerusalem in the mentioned period is one of the other factors having impact on the mentioned change. Ottoman Empire tried to solve the problems related to Egypt border with military and administrative precautions. For this reason, Ottomans made some changes on administrative structures of Hafir town and Birüsseb and Muleyha districts. Additionaly, Ottoman Empire closely kept track of the bedouins in South Palestine and paid attention to get on well with them. Aside from all these movements, Ottomans carefully kept a tab on the positions of the English and Egypt Khediviate. Ottoman Empire tried to move against the rivals’ attacks by taking its carefully-organized position. The current study aims at displaying the situation of Hafir town and South Palestine in the above-mentioned period. Especially, it was tried to discover by using Ottoman archives how Ottomans regard the change in the region and take necessary precautions. Furthermore, the existing research intends to shed light on the researchers who study the mentioned period and the other following period by determining the situation of the region before the first World War because of the fact that the region in which Canal Operation took place was behind the front line

Keywords:

Hafir, Birüsseb, Jerusalem, Ottoman Empire, Egypt, England,

PDF

___

I. Arşiv Kaynakları
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA)
BEO. 3487/261466; 3781/283509; 3821/286520.
DH. EUM. EMN. 49/18.
DH. İD.. 144-1/18; 194/13; 194/60.
DH. MKT. 1168/68; 2677/37; 2706/92; 2742/55; 2758/80; 2837/90; 2892/32; 2914/35.
DH. MUİ. 11-2/46; 12-2/20; 14-1/66; 15-2/54.
DH. ŞFR. 62/122; 300/69; 400/69; 410/102; 667/120.
İ.. HUS. 166/45.
İ. MTZ. (05) 28/1520.
MV. 119/23.
Y. A. HUS. 257/56.
Y. A. RES. 58/13.
Y. EE. 119/11; 119/78; 120/4; 128/74; 130/85; 49/34.
Y. PRK. ASK. 178/51; 81/19.
Y. PRK. BŞK. 25/109.
Y. PRK. EŞA. 15/75.
Y. PRK. MK. 5/62.
İsrail Devlet Arşivleri (ISA)
ISA. 83/21; 83/24; 83/33; 83/36; 83/92; 83/100.
İngiliz Arşivleri (NA)
WO 291/1908; 303/124.
II. Kitaplar
Ahmet Reşit Bey, Canlı Tarihler, Gördüklerim Yaptıkları (1890-1922), Türkiye Yayınevi, 1946.
ARABACI, Fazlı, Yeni Osmanlıların Dini ve Siyasi Görüşleri, Platin, Ankara, 2004.
AVCI, Yasemin, Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914), Phoenix Yayınevi, Ankara, 2004.
BOLAYIR, Ali Ekrem, Hatıralar, haz. M. Kayahan Özgül, Hece Yayınları, Ankara, 2007.
FRASER, T.G.,-A. MANGO- R. MCNAMARA, Modern Ortadoğu’nun Kuruluşu, Türkçesi: Füsun Doruker, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2011.
İLHAN, Hasan, Abdülhamid’in Hatıra Defteri, Alter Yayıncılık, Ankara, 2010.
KUSHNER, David, To Be Governor of Jerusalem, The Isis Press, İstanbul, 2005.
MANSFIELD, Peter, Ortadoğu Tarihi, çev. Ümit Hüsrev Yolsal, Say Yayınları, İstanbul, 2012.
MARSOT, Afaf Lütfi El Sayyid, Mısır Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul, 2007.
ORTAYLI, İlber, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2006.
WAYLET, Bonyar-Ernst Jackh, İmparatorluk Stratejileri ve Ortadoğu, çev. Vedat Atila, Chiviyazıları Yayınevi, İstanbul, 2004. III. Makaleler
ABU-MANNEH, Butrus, “Jerusalem in the Tanzimat Period: The New Ottoman Administration and the Notables” Die Welt des Islams, New Series Bd. 30, Nr. 1⁄4 (1990), BRILL, 1990.
ABU-MANNEH, Butrus, “The Rise of The Sanjak of Jerusalem in the Late of Nineteenth Century” The Israel/Palestine Question, Ed. Ilan Pappé, Taylor & Francis, New York, 2005.
ADALI, Hasan, (1968). Documents Pertaining to The Egyptian Question in The Yıldız Collection of The “Başbakanlık Arşivi”, İstanbul Political and Social Change in Modern Egypt, Ed. M. Holt, Oxford University Press, London.
AVCI, Yasemin, “The Application of Tanzimat in the Desert: The Bedouins and th Creation of a New Town in Southern Palestine”, Middle Eastern Studies, Vol.45, No.6, Taylor & Francis, 2009.
BERMAN, Mildred, “The Evolution of Beersheba as an Urban Center”, Annals of the Association of American Geographers, Vol.55, No.2, Taylor & Francis, 1965.
BÜSSOW, Johann, Hamidian Palestine Politics and Society in the District of Jerussalem, Brill, Leiden, Netherlands, 2011.
GERBER, Haim, “Modernization in Nineteenth-Century Palestine: The Role of Foreign Trade”, Middle Eastern Studies, Vol.18, No.3, Taylor & Francis, 1982.
GİL-HAR, Yitzhak, “Boundaries Delimitation: Palestine and Trans-Jordan”, Middle Eastern Studies, Vol.36, No.1, Taylor & Francis, 2000.
GİL-HAR, Yitzhak, “The South-Eastern Limits od Palesitne at the End of Ottoman Rule”, Middle Eastern Studies, Vol.28, No.3, Taylor&Francis, 1992.
J. JOHN-MCTAGUE Jr., “Anglo-French Negotiations over the Boundaries of Paletsine, 1919-1920”, Journal of Paletsine Studies, Vol.11, No.2, University of California, 1982.
KARK, Ruth, “Jewish Frontier Settlement in the Negev, 1880-1948: Perception and Realization”, Middle Eastern Studies, Vol.17, No.3, Taylor&Francis, 1981.
KUSHNER, David, “Ali Ekrem Bey, Governor of Jerusalem, 1906-1908”, International Journal of Middle East Studies, Vol.28, No.3, Cambridge University Press, 1996.
KUSHNER, David, “The District of Jerusalem in the Eyes of Three Ottoman Governors at the End of the Hamidian Period”, Middle Eastern Studies, Vol.35, No.2, Taylor&Francis, 1999.
KUSHNER, David, “The Ottoman Governors of Palestine, 1864-1914”, Middle Eastern Studies, Vol.23, No.3, Taylor&Francis, 1987.
MANDEL, Neville J., “Ottoman Practice as Regards Jewish Settlement in Palestine: 1881-1908”, Middle Eastern Studies, Vol.11, No.1, Taylor & Francis, 1975.
MARLOWE, John, Cromer in Egypt, Elek Books, London, 1970.
MELAMID, Alexander, “The Political Geography of the Gulf of Aqaba”, Annals of the Association of American Geographers, Vol.47 No.3, Taylor&Francis Ltd., 1957.
PETERS, John P., “Palestinian Explorations: Notes of a Vacation in Paletsine in 1902”, Journal of Biblical Literature, Vol.22, No.1, 1903.
PROUDMAN, Mark F., “British Empire”, Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914, Volumes 1&2, Ed. Carl Cavanagh Hodge, Greenwood Press, London, 2008.
UÇAROL, Rıfat (1989). “Gazi Ahmed Muhtar Paşa”, DİA, C.2, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü, İstanbul.
WARBURG, Gabriel R., “The Sinai Peninsula Borders, 1906-1907”, Journal of Contemporary History, Vol.14 No.4, Sage Publications Ltd., 1979. III. İnternet Kaynakları
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Hafir_el_Aujah00042v.jpg
http://www.palestineremembered.com/GeoPoints/_Awja_Hafir_PS_824/ Picture_21422.html