SOVYET TÜRKMENİSTAN’DA VAKIF ARAŞTIRMALARI: G.İ. KARPOV ÖRNEĞİ

Öz Medrese, mektep, cami, tekke, kervansaray, hanlar gibi kurumlar ve bu kurumlar dolayısıyla oluşan bilgiler ve belgeler, XVI-XIX. yüzyıl Türkmen tarihini aydınlatma bakımından önemlidir. Bu kurumların, özellikle de eğitimle ilgili olanların idamesini sağlayan vakı ar ise, ayrı bir öneme sahiptir. Ancak Türkmen topraklarında Çarlık Rusya’sı İmparatorluğu işgali sonrası oluşan Sovyetler Birliği döneminin başlamasıyla vakı ar kapatılmış, doğal olarak vakfa bağlı kurumlar da akamete uğramıştır. Vakı arla ilgili sözleşmeleri, içerik belgeleri toplayarak ciddi ilmi inceleme yapan araştırmacılardan biri de Rus müsteşrik İ.G. Karpov’dur. Karpov çalışmalarında vakıf belgelerinden, belgelerin içeriğinden, vakfın hizmet alanlarından ve malların vakfediliş sebeplerinden söz etmektedir. Buna göre adı geçen çalışmanın gün yüzüne çıkarılması, Türkmenlerin vakfa yüklediği anlamların, verdikleri değerin anlaşılması, bir de dönemin tarihi vakalarına ışık tutması bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışmada Karpov’un çalışmasından yola çıkılarak, Sovyet Türkmenistan’daki arşiv belgeleri ve vakıf kurumlarıyla ilgili genel değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkmen, Sovyet Türkmenistan, Vakıf, Karpov, Vakıfname

PDF

___

Abu’l-Gazi Bahadur Han, Şecere-i Terakime. haz. A. N. Kononov. Moskova: 1958.
Annagurdov, M.D. Sovet Türkmenistanda Sovatsızlığın yok ediliş tarıhından oçerkler. Aşgabat: 1960.
Aşirov, T. Mahdumkulu’yu Anlamak: A. Z. V. Togan Örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(2), 2016, 661-673.
Gısgaça Ateistik Sözlük, red. M. Mollayeva v.dğr. Aşkabat: Türkmenistan, 1984.
Karpov, İ. G. – Ahundov, A. Vakufı: İssledovaniye i dokumentı. Aşkabat: 1937. (P 166) Karpov, İ. G. Vakufnıye dokmentı (1865-1923). Aşkabat: 1937. (P 99)
Karpov, İ. G. Vakufnıye dokmentı (No 54). Aşkabat: 1937. (P 89)
Karpov, İ. G. Vakufnıye dokmentı 1865-1923 gg. Aşkabat: 1937. (P 65)
Karpov, İ. G. Vakufnıye dokmentı, Aşkabat: 1937. (P 25)
Karpov, İ. G. Vakufnıye dokmentı, Aşkabat: 1937. (P 90)
Karpov, İ. G. Vakufnıye dokmentı. Vakuf dokumentleri, Aşkabat: 1937. (P 96)
Lomakin. A. Obıçhoye Pravo Turkmen (Adat). Aşkabat: 1897.
Pasşikov, A. Zemel’no-vodnaya reforma v Turkmenistane i zakrepleniye yeyo rezul’tatov (1925-1928 gg.). red. Ş. Taşliyev. Aşgabat: Ilım 1982.
Rostislavyev, M. N. Oçerk o vidah zemel’noy sobstvennosti i pozemel’nıy vopros v Turkestanskom kraye, Taşkent: 1876.
Şükürov, Nazar v.dğr. Yaş Ateistin Sprovoçngi, Aşkabat: Magarıf yay. 1991. Tsetkov, P., Neskol’ko Slov o Vakufah, Taşkent: 1910.
Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul 2008. Türkmen Sovet Ansiklopedisi, I·X. Aşgabat: 1979.
Yomudskiy, Garaş Han oğlu. Mestnıy sud v Zakaspiyskoy oblasti (narodnıy sud). Taşkent: 1922.