Doğu Medreselerinde Eğitim: Hakkâri Mele Nezir Medresesi Örneği

Öz İslam dünyasında eğitim-öğretimin kurumsallaşmasında etkin rolü bulunan medreseler zaman içerisinde müfredat, yöntem, ölçme ve değerlendirme açısından bazı değişiklikler geçirse de önemli bir eğitim kurumu olarak varlıklarını sürdürmeyi başarmışlardır. Ortaçağ boyunca eğitim hayatında büyük öneme sahip olan medreseler dini ilimlerin öğretildiği bir kurum olmanın yanında bilimsel başarılara imza atmada, kültürel mirasın korunmasında etkin rol almışlardır. Müslüman dünyasının ilk örgün eğitim kurumu olarak bilinen medreseler, yükseköğretimin yapıldığı mekân olmanın yanı sıra yetişmiş nitelikli insan gücünün temel kaynağı olma özelliğini de taşımaktadır. İslam dünyasının en özgün eğitim kurumu olan medreselerin Batı dünyasındaki alternatif eğitim uygulamalarıyla benzerlik taşıdığını da söyleyebiliriz. Bu çalışma, Doğuda hala faaliyetini devam ettiren medreselerdeki eğitim faaliyetinin araştırılmasını ve bölgedeki dini hayatın şekillenmesinde medreselerin özellikle Mele Nezir Medresesinin önemini ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Doğu, Medrese, Eğitim, Hakkâri, Mele

PDF

___

Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Akademi Yayınları, 2012.
Bala, Sabahattin, “Şark Medreselerinin Kurumsal Yapısı ve İşleyişi: Mardin Örneği”, Artuklu Akademi Dergisi, 2/2, (2015): 49-83.
Çelebi, Ahmed, İslam’da Eğitim-Öğretim, trc. Ali Yardım, İstanbul: Damla Yayınları, 1998.
Idrız, Mesut, “İslam Eğitim Yaşamında İcazet Geleneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 1/3, (2003): 169-188.
Işıkdoğan, Davut, “Güneydoğu Medreselerinde Eğitim-Öğretim Faaliyetleri: Mardin Örneği”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52/2, (2012): 43-83.
Kaplan, Yaşar, Hakkâri Tarihi, “Hakkâri Valiliği – Hakkâri İl Yıllığı” 2015.
Keskin, Mehmet, “Doğu Medreseleri Ekseninde Eğitim Öğretim Faaliyetleri: Gaziantep Örneği”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/1, (Haziran 2017): 61-82.
Öztürk, Şahabettin-Top, Mehmet, “Hakkâri Meydan Medresesi”, Vakıflar Dergisi, 29, (2005): 373-396.
Pay, Salih- Kılavuz, Mehmet Akif, “Kırgızistan’da Bir Din Eğitimi Kurumu: Medreseler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18/1, (2009): 247-278.
Şakir Gözütok, “Hakkârili Devlet Adamı ve Âlimler”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 46, (2011): 255-280.
Talas, M. Asad, Nizamiyye Medresesi ve İslam’da Eğitim-Öğretim, trc. Sadik Cihan, Samsun: Etüt yayınları, 2000.
Top, Mehmet, “Hakkâri ve Çevresindeki Sanat Eserleri Yüzey Araştırması 1998”, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1, (Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 2000), 1-14.
Yakışık, Nizamettin, “İlim ve İrfan Aşiyanı Medreseler”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler (Türkiye-Muş, 5-7 Ekim 2012), ed. Fikret Gedikli, Muş: MŞÜ Yayınları, 2013.
Yalar, Mehmet, “Seyda, Mele ve Feqilerin Bölgenin Dini ve Kültürel Hayatındaki Yeri”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler (Türkiye-Muş, 5-7 Ekim 2012), ed. Fikret Gedikli, Muş: MŞÜ Yayınları, 2013.
Yıldırım, Ali-Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları, 2000.