AHÎLİKTE İŞ VE TİCARET AHLAKININ HZ.PEYGAMBER’İN SÜNNETİNDEKİ TEMEL REFERANSLARI

Günümüzde çoğunlukla ekonomik hayatı düzenleyen bir yapılanma olarak algılanmakla birlikte esas itibarıyla Ahîlik, iktisadî, içtimaî ve siyasî olmak üzere sosyal hayatın tüm alanlarını “uhuvvet” anlayışıyla düzenlemeyi esas alan değerler sistemini ifade eder. Temel referanslarını dinî nassların oluşturduğu Ahîliğin Anadolu’da kurulması ve yayılmasında İslam’daki “uhuvvet” anlayışı ve “fütüvvet” geleneğinin önemli etkisi vardır. Bireyi ahlakî ve meslekî olarak bütün boyutlarıyla yetiştirmeyi hedefleyen Ahîlik, insan odaklı bir değerler sistemi olarak ticarî ve ahlakî bütün prensiplerini dinin asıl kaynakları olan Kur’an ve hadislerden almıştır. Tarihî süreçte Ahîlik, günümüz sosyoekonomik hayatının en temel sorunu olan iş ahlakının şekillenmesi ve yerleşmesinde bir kurum olarak önemli işlevler görmüştür. Bu makale, Ahîliğin ticarî hayattaki ilke ve esaslarının belirlenmesi ve iş ahlakının oluşmasında Sünnetin fonksiyonunu ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ahîlik, Uhuvvet, Fütüvvet, Hadis/Sünnet, Değerler

Ahîlik, on one hand is perceived as a structure which generally arranges economic life, and on the other hand consists of the value systems which are based on the conception of “uhuvvet/brotherhood” in the social life. There is a big impact of the tradition of the Islamic perception of the ‘uhuvvet’ and ‘futuvvet’ at the development of the Ahîlik in the Anatolian soils. Ahîlik, which is aimed to educate person in both ethicaland occupation always, as a humancentered system, takes all its principles from Quran and the Hadith, which are the main sources of the religion. Therefore, in the presentation it is aimed to point out the religious and ethical foundations of the Ahîlik system by starting with its Prophet’s Sunnah

Keywords:

Ahîlik, Uhuvvet/brotherhood, Futuvvet, Hadith/Sunnah, Values,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, İstanbul: Çağrı Yay., 1982.

Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2005.

Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir Atâ, Mekke: Mektebetü Dâru’l-Bâz, 1994.

Bıyıklı, Yaşar, Ahîlik, Trabzon: Eser Ofset, 2003.

Buharî , Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.

Çağatay, Neşet, “Fütüvvet-Ahi Müessesesinin Menşei Meselesi I”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1952, c. I, sayı: 1, ss. 59-68.

___ “Fütüvvet-Ahi Müessesesinin Menşei Meselesi II”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1952, c. I, sayı: 2-3, ss. 61-84.

Demir, Galip, Osmanlı Devletinin Kuruluşu ve Ahîlik, İstanbul: Sade Ofset Matbaası, 2000.

Demirci, Mehmet, Ahîlikte Tasavvufî Boyut: Fütüvvet, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992, sayı: 7, ss. 83-90.

Döndüren, Hamdi, Ticaret Rehberi, İstanbul: Erkam Yayınları, 1998.

Ebû Dâvud , Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistâni, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.

Ekinci, Yusuf, “Eğitim Kurumu Yönüyle Ahi Birlikleri”, Diyanet İlmi Dergi [Diyanet Dergisi], 1985, c: XXI, sayı: 1, ss. 30-38.

Erken, Veysi, Bir Sivil Örgütlenme Modeli Ahîlik, Ankara, 1998.

___ “Ahîlik Teşkilatının Vizyonu”, II. Uluslar arası Ahîlik Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Ankara: KBY., 1999.

Gölpınarlı, Abdülbaki, “İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilat ve Kaynakları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, (Ekim 1949-Temmuz 1950), c.XI, ss.1-14.

Gülvahaboğlu, Adil, Ahi Evrân Velî ve Ahîlik, Ankara: Memleket Yay., 1991.

Günay, Ünver, “Dinî Sosyal Bir Kurum Olarak Ahilik”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1998, sayı:10, ss. 69-78.

Hamitoğulları, Beşir, “Ahiliğin Çağdaş Türkiye Bakımından Önemi ve Değerlendirilmesi”, Türk Kültürü ve Ahîlik, İstanbul: 1986.

İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.

Kazıcı, Ziya, “Ahîlik”, DİA, İstanbul: 1988, c.I, ss.540-542.

Münavî, Muhammed Abdurrauf, Feyzu’l-Kadîr, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.

Müslim, Ebu’l-Hüseyn İbnü’l-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahih, thk. Muammed Fuad Abdülbâki, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.

Nesâi, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.

Özköse, Kadir, Ahilikte Ahlak ve Meslek Eğitimi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, c.XV, sayı:2, ss.5-19.

Özaydın, Murat, “Fütüvvet ve Fütüvvet Ahlakı”, I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahîlik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir: 2005.

Sancaklı, Saffet, Ahîlik Ahlakının Oluşumunda Hadislerin Etkisi, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, c.I, sayı: 1, ss. 1-28.

Sarıkaya, Mehmet Saffet, XIII-XVI. Asırlardaki Anadolu’da Fütüvvetnâmelere Göre Dinî İnanç Motifleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yay., 2002.

Soykut, Refik H., İnsanlık Bilimi Ahîlik, Ankara: 1980.

Suyutî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, el-Câmius’-Sağîr fi Ehâdîsi’l-Beşîr en-Nezîr, Beyrut: Daru’l- Kütübü’l-İlmiyye, 1981.

Şeker, Mehmet, “Fütüvvetnâmeler ve Ahîlik”, I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahîlik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir: 2005.

Tekin, Mustafa, “Bir Sosyal Kontrol Aracı Olarak Ahîlik ve Toplumsal Dinamikleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, sayı: 21, ss. 219-235.

Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsâ, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., thk. Muammed Fuad Abdülbâki, 1992.

Uludağ, Süleyman, “Fütüvvet”, DİA, İstanbul: 1996, c.XIII, ss. 259-260.