Maarif Salnamelerine Göre Menteşe Sancağında Eğitim-Öğretim (1898-1904)

II. Abdülhamid döneminde modern eğitim sistemi ve kurumlarının gelişimi hız kazanarak tüm ülke çapında yayılmaya başlamıştır. Diğer yandan yapılan bu faaliyetleri ve ülkedeki eğitimin mevcut durumunu ortaya koyan yayınlar da hazırlanmıştır. Bu dönemde eğitimde ilgili hazırlanan çalışmalardan başlıcasını Maarif Salnameleri oluşturur. Bu araştırmada, Maarif Salnamelerindeki bilgilerden hareketle Menteşe Sancağında bulunan geleneksel eğitim kurumu medreselerle birlikte modern eğitim kurumları olan; ibtidailer, rüşdiyeler, idadi ile gayrimüslimlerin okulları incelenmiştir. Bu bağlamda mevcut okulların idari ve öğretim kadrosu, dersleri, okulların açılış tarihi hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca eğitim-öğretim faaliyetlerinin ayrılmaz bir bütünü olan ve Menteşe’de bulunan kütüphaneler ve kitap sayıları ile Menteşe Sancağının 19. yüzyılın sonundan 20. yüzyılın başına eğitim durumu tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Menteşe, Eğitim, Okul, maarif

EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN THE SANJAK OF MENTESE ACCORDING TO THE EDUCATION YEARBOOKS (1898-1904)

In the period of Abdulhamid II, the modern education system, and institutions developed rapidly and started to spread nationwide. At the same time, official documents such as the Maarif Salnameleri (Education Yearbooks) published for sharing the information about the condition of education in Turkey began to be published. The current study aims to examine madrasahs, the primitive education institutes, and the modern education institutes, İbtidailer and Ruşdiyeler, İdadiler and schools for non-Muslims as recorded in the mentioned official documents. Moreover, information is presented regarding the teachers, administrative staff, lessons, start up dates, libraries, and the number of books in the Sanjak of Menteşe. In this way, the state of education in Menteşe, from the ending of the 19th century until the beginning of the 20th century will be described.

Keywords:

Abdulhamit II, Sanjak of Menteşe, education, instruction,

PDF

___

Salnameler
Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1316, İstanbul.Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1317, İstanbul.Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1318, İstanbul.Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, 1319, İstanbul.Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye,1321, İstanbul.Salname-i Vilayet-i Aydın, 1315.Tetkik EserlerAkyüz, Y. (2011). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Yayınları.Ali Rıza Bey (2010). Menteşe Sancağı’nın Zirai ve Coğrafi Durumu, Haz. Bayram Akça, Muğla: Melsa Yayınları.Alkan, M. Ö. (2008). Osmanlı İmparatorluğunda Modernleşme ve Eğitim, TürkiyeAraştırmaları Literatür Dergisi, c. 6, 9-84.Alkan, M. Ö. (2010). Modernleşme ve Eğitim, II. Abdülhamid Modernleşme Sürecindeİstanbul, Ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Yayınları.Aydın, B. (2009). “Salname”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.36, 51-54.Baltacı, C. (1996). Osmanlı Eğitim Sistemi, Yeni Türkiye Eğitim Özel Sayısı, sayı 7.Ankara.Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu Batı Yayınları.Birbudak, T. S. (2007). Salnamelere göre Sivas Vilayetinde Eğitim-Öğretim (1898-1903), Kastamonu Eğitim Dergisi, s. 15, No.1, 303-316.Çolak, M. (2001). Muğla’da Eğitim (1923-1950), Muğla.Çolak, M. (2003). Milas Yahudileri, Muğla: Milas Belediyesi Kültür Yayınları.Demirel, M. (2002). Türk Eğitiminin Modernleşmesinde Rüşdiye Mektepleri, Türkler, c.15. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.Demirel, F. (2010). Mekteb-i İdadi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: AtatürkÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Doktor Esad (2012). Türkiye’nin Sıhhi-İctimai Coğrafyası Muğla (Menteşe) Sancağı, Haz. Bayram Akça ve Erdoğan Keleş, Muğla: Melsa Yayınları.Ergin, O. N. (1977). Türk Maarif Tarihi, İstanbul: Eser Matbaası.Eroğlu, Z. (2011). Muğla Tarihi, Muğla: Muğla Belediyesi Kültür Yayınları.Erünsal, İ. (2014). II. Abdülhamid Dönemi Türk Kütüphaneciliği ve Kütüphaneleri, Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi, Ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul: Sultanbeyli Belediyesi Yayınları.Fraenkel, J., Norman, Wallen, Helen Hyun (2011). How to Design and EvaluateResearch in Education, New York: Connect Learn Succeed. Gelişli, Y. (2002). Osmanlı İlköğretim Kurumlarından Sıbyan Mektepleri (Kuruluşu,Gelişimi ve Dönüşümü), Türkler, c.15. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.Gün, P. (2006). Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Yönüyle Fethiye (1923-1960), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Gündüz, M. (2013). Osmanlı Eğitim Mirası, Klasik ve Modern Dönem Üzerine Makaleler, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
İpşirli, M. (2003). Medrese, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 28, 327-333.Koçer, H. A. (1992). Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923),İstanbul: MEB Yayınları.Kodaman, B. (1991). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara: Türk Tarih KurumuYayınları.Kütükoğlu, M. (2010). Menteşe Sancağı 1830 (Nüfus ve Toplum Yapısı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Mardin, Ş. (1994). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul: İletişimYayınları.Maarif-i Umumiye Nezaret-i Celilesi İdaresinde Bulunan Mekatib-i İbtidaiye, Rüşdiye,İdadiye, Âliye ile Mekatib-i Husûsiye ve Ecnebiyenin ve Dersaadet’te Taharri-i İcraKılınan ve Taşrada Mevcud Bulunan Kütübhanelerin İstatistiki, 1310-1311 Sene-iDersiye-i Maliyesine Mahsustur, Dersaadet: Matbaa-i Osmaniye (Maarif İstatistiği 1310-1311).Merçil, E. (2004). Menteşeoğulları, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 29, 152-153.Merriam, S. B. (2013). Qualitive research: A Guide to design and implementation, Çev.Ed. Selahattin Turan, Ankara: Nobel Akademik Yayınları.Mete, Z. (2004). “Menteşe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi c. 29, 150-152.Nurdoğan, A. (2016). Modernleşme Döneminde Osmanlı’da İlköğretim (1869-1914),İstanbul: Çamlıca Yayınları.Öztürk, C. (2008). Rüşdiye, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi c. 35, 300-303.Öztürk, C. (2000). İdadi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 21, 464-466.Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. III, İstanbul: MEB Yayınları.Sarıçelik, K. (2010). Konya’da Modern Eğitim Kurumları (1869-1919), Konya: ÇizgiKitabevi.Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri GenelMüdürlüğü Yayınları.Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908). İstanbul: İletişimYayınları.Vurgun, A. (2016). II. Abdülhamid Döneminde Simav Kazasında Eğitim, DumlupınarÜniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 48, 19-37.Vurgun, A. (2018). II. Abdülhamid Döneminde Bursa’da Eğitim-Öğretim Faaliyetleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri,Ankara: Seçkin Yayınları.