Ebeveynlerin Çocukların Bilişim Teknolojileri Kullanımına Yönelik Tutumları Üzerine Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Okul çağındaki bireylerin bilişim teknolojileri kullanımı gerek öğretmenler gerekse veliler tarafından önemli bir problem olarak görülmektedir. Özellikle ergenlik öncesi dönemde bu problemin veliler tarafından nasıl algılandığının değerlendirilmesi araştırmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrenci ebeveynlerinin çocuklarının bilişim teknolojileri kullanımlarına yönelik tutumlarını, davranışlarını, denetimlerini ve getirdikleri sınırlamaları ortaya koyacak bir ölçek geliştirmektir. Ölçek geliştirme sürecinde öncelikle literatür taraması yapılarak ve uzman görüşü alınarak ölçek formu oluşturulmuş, uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen iki devlet okulunda 6. ve 7. Sınıflarda öğrenim gören 294 öğrenci ebeveynlerine yönelik pilot uygulama gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler analiz edilerek ölçek üzerinde düzeltmeler yapılmıştır. Yapılan bu analiz işlemleri sonucunda üç faktörlü ölçek yapısı oluşturulmuş (Eğitimde Kullanımı, Denetim ve Sınırlamalar, Olumsuz Etkileri), bu üç faktöre ilişkin toplam varyansın %52,07; her bir faktör için ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının sırasıyla 0,83, 0,80 ve 0,70 olduğu tespit edilmiştir. Daha sonra 354 öğrenci ebeveynine yönelik ikinci uygulama gerçekleştirilerek doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve yapısal eşitlik modelinde yer alan uyum indeksleri değerleri incelenerek maddelerin genel olarak kabul edilebilir ve iyi düzeyde uyum gösterdiği görülmüştür. Yapılan bu faktör analizi ve güvenirlik çalışmaları ardından Likert tipinde 18 maddeden oluşan ölçeğe son şekli verilmiştir. Bu ölçeğin ebeveynlerin çocuklarının teknoloji kullanımlarına yönelik tutum ve davranışlarının üç farklı boyutta ele alınarak kapsamlı bir şekilde irdelenmesini sağlayacak yeterlikte olduğu söylenebilir. 

A Scale Development Study on Parents Attitudes towards the Use of Information and Communication Technologies of Their Children

School age kids’ technology usages are seen an essential problem both by their parentsand teachers. Particularly, before the adolescent period of those kids, there is a lack of studyregarding the evaluation of how parents perceive this situation. Thus, the aim of this researchis to develop a valid and reliable survey that reveal the parents attitudes, behaviors,governance, and restrictions towards their children’s use of information and communicationtechnologies (ICT). As a first step, a literature review process was conducted and an item poolwas created by taking the thoughts of experts into account. Then, by convenience samplingmethod, 294 6 th and 7 th grade middle school students’ parents from two different state schoolswere selected for the pilot study. After applying an exploratory factor analysis to this data, weobtained a three-dimension-structure with 52.07% total variance and .83, .80, and .70Cronbach Alpha reliability coefficients, respectively. After getting this structure of the firstdata set, a different group of 354 students’ parents were reached for the confirmatory factor analysis(CFA). According to the results of the CFA, we found that acceptable or good level of fitindexes for that three-factor structure consisted of 18 Likert type items and the factors werenamed as using ICT in education, control and restrictions, and negative effects. We concludedthat the final version of the scale can be safely used as a valid and reliable scale to examineparents’ attitudes and behaviors concerning their childrens’ use of ICT by means of threefactors.

___

  • Akbulut, Y. (2013). Çocuk ve Ergenlerde Bilgisayar ve İnternet Kullanımının Gelişimsel Sonuçları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2).
  • Akkoyunlu, B., Orhan, F. ve Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için" bilgisayar öğretmenliği öz yeterlik ölçeği" geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29).
  • Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 42(42).
  • Balcı, M., Kenar, İ. ve Uşak, M. (2013). Tablet pc destekli fen ve teknoloji dersine yönelik öğrenci velilerinin tutumları. Electronic Turkish Studies, 8(8).
  • Bayraktar, R. (2015). Öğretmenlerin eğitim teknolojileri kullanım düzeylerinin belirlenmesi: ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
  • Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K. ve Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.(2011). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
  • Carey, S. W. (1988). Theories of the Earth and Universe a History of Dogma in the Earth Sciences.
  • Christensen, L. B. (2004). Experimental methodology. Allyn & Bacon.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (Birinci baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
  • Demirel, M., Yörük, M. ve Özkan, O. (2013). Çocuklar için güvenli internet: güvenli internet hizmeti ve ebeveyn görüşleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 54-68.
  • Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.
  • Gegeoğlu, Ş. (2014). Ortaöğretim okulundaki öğretmenlerin mesleki alanda eğitim teknolojilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
  • Güler, H., Şahinkayası, Y. ve Şahinkayası, H. (2017). İnternet ve Mobil Teknolojilerin Yaygınlaşması: Fırsatlar ve Sınırlılıklar. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 186-207.
  • Gündüz, Ş. ve Odabaşı, F. (2004). Bilgi çağında öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 43-48.
  • İşman, A. (2003). Technology and technique: an educational perspectıve, TheTurkish Online Journal of EducationalTechnology, 2(1), 28-33.
  • Kalaycı, S. (2010). SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, 5. Baskı. Ankara: Asil Yayın.
  • Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara
  • Kass, R. A. ve Tinsley, H. E. A. (1979). Factor analysis. Journal of Leisure Research, 11, 120-138.
  • Kenar İ. (2012). Teknoloji ve derslerde teknoloji kullanımına yönelik veli tutum ölçeği geliştirilmesi ve tablet pc uygulaması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi ,123-136.
  • Kline, P. (1994). An Easy Guide To Factor Analysis. New York: Routledge.
  • Köse, İ. A. ve Çıkrıkçı, N. D. (2007). Öğretmen öz-yeterlik algısı ölçeğinin farklı gruplarda yapı geçerliğinin sınanması. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, 1.
  • Nunnally, J. (1978). Psychometric methods. New York: McGraw-Hill.
  • Odabaşı, F. (2005). Parent’s vıews on ınternet use. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(1), 38-45.
  • Öncü, H. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Master Basım.
  • Pallant, J. (2001). SPSS survival manual. Buckingham: Open University Press
  • Pedersen, S. ve Liu, M. (2003). Teachers’ beliefs about issues in the implementation of a student-centered learning environment. Educational Technology Research and Development, 51(2), 57–76.
  • Seferoğlu, S. S. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi, Ankara.
  • Stafford, L. ve Hillyer, J. D. (2012). Information and communication technologies in personal relationships. Review of Communication, 12, 290–312.
  • Sutherland, R, Facer, K, Furlong, R. ve Furlong, J. (2000) A new environment in education? The computer in the home, Computers and Education, 34, 195-212.
  • Tabachnick, B. G. ve Fideli, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (Fourth Edition). Boston: Ally And Bacon.
  • Tavşancıl, E. (2014).Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (5. Baskı), Ankara: Nobel Yayınevi.
  • Tercan İ. , Sakarya S. ve Çoklar N. A. (2012). Çocukların Gözüyle Onların İnternet Kullanım Profilleri Ve Ailelerin Getirdiği Sınırlamalar: Anamur İlçe Örneği. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 1C0495, 7, (1), 305-312.
  • Tomczyk, Ł. ve Wąsiński, A. (2017). Çocuk ve gençlerin aile ortamı içinde yeni medya kullanımı alanında ailelerin eğitim sürecindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 305-323.
  • Wąsiński, A. ve Tomczyk, Ł. (2015). Factors reducing the risk of internet addiction in young people in their home environment. Children and Youth Services Review, 57, 68-74.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi-Cover
  • Başlangıç: 1986
  • Yayıncı: Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi