Kargı Han ve Hamamı Üzerine

Selçuklu çağı han tipolojisi kapsamında “Barınak ve servisleri olan” grup içinde yer verilen Kargı Han, bugüne kadar pek az çalışmaya konu edilmiş; plan ve strüktürel elemanları kapsamlı bir çalışmaya henüz konu edilmediği gibi, mevcut durumunu ortaya koyan bir planı da yayımlanmamıştır. Yapının, şimdiki güney kenarını oluşturan cephe duvarı ile orta aksı üzerinde cepheyi de aşarak yükselen ve avluya geçiş sağlayan kesmetaş örgülü taçkapısının, özgün inşaat tasarımının parçası olarak günümüze ulaşabildikleri rahatlıkla anlaşılmakla birlikte, avlusunu doğu kanadı boyunca çevreleyen mekânların, yapının muhtemelen çok daha geç bir dönemde ve muhakkak ki yeni işlevler verilerek kullanıldığı Osmanlı çağında şimdiki hâline kavuşturulmuş olduğu iddia edilebilir. Benzer bir tespit, hanla birlikte inşa edildiği düşünülen ve yapının güney-doğu köşesine yakın konumda yer alan hamam harabesi için de yapılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Kargı Han, Anadolu Selçuklu, Kervansaray, Manavgat, Graffiti

Some Thoughts on the Kargı Han and Its Bath

Kargı Han, which is within the group of “shelter and services” in the typology of Anatolian Seljuk Hans, has so far been subjected to a few studies; never been subjected to a comprehensive study with its plan and structural elements, as well as a plan revealing the current situation has never been published. It can be easily observed that the current south facade of the building and the masonry portal, which exceedingly rising above the centreline of this facade and is the entrance to the courtyard, have been able to remain as a part of the original building design; on the other hand it can be claimed that, the spaces surrounding the courtyard along the eastern wing have been built in a much later period and formed into their current state most likely in the Ottoman era when they have certainly been used with new functions. A similar determination can also be done for the bath ruin located near the south-eastern corner of the han and thought as built in the same period with it.

Keywords:

-,

PDF

___

Akyol, A.A. (2013), Antalya, Manavgat Kargı Han ve Hamamı Malzeme Analizi Raporu, Ankara.
Bilici, Z.K. (2007), Şarapsa (Serapsu) Han, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, Ed.H.Acun, Ankara, 393-401.
kalabilmiş pişmiş topraktan künk dolayısıyla, geçmişte tüteklik olarak işlev gördüğüne şüphe yoktur.
Hamamın sıcaklık bölümünün kuzey duvarının batı kanadında yer alan pencere, belli ki,
depodaki su miktarının tespit edilmesi için işlev görmekteydi.
Bu kesimde yer alan ve kemerin kilit taşına kadar cepheyi kaplayan toprak dolgunun
kaldırılması, hamamın külhan detayının bütün yönleriyle ortaya çıkartılması ve
anlaşılabilmesini sağlayacaktır.
Sarnıcın doğu duvarında yer alan pencere şeklindeki küçük açıklığın (Foto.14) durumu, dere
yatağına yakınlığı dolayısıyla, suyun, geçmişte bir ahşap kanalet vasıtasıyla sağlandığını akla
getirmektedir. Bu bağlamda, arazinin eğiminden yararlanarak, dere yatağının üst kotundan
sarnıca uzatılan bir ahşap boru yardımıyla, dere yatağının doğu kenarından taşıma su ile batı
yöndeki hamam sarnıcının doldurulduğu düşünülebilir. Günümüze hiçbir iz kalmadığı halde,
sarnıcın doğu kanadındaki soğuk su deposunun zemin kotundaki bir boru/kanal vasıtasıyla, batı
kanattaki depoya da su tedarik edilmiş olduğu düşünülebilir. A.T.Yavuz’un, hamamın doğu
kenarındaki dere yatağından yapıya su taşımak için kullanıldığını düşündüğü su kemerini tesbit
edebilmek mümkün olamamıştır; bknz: “The Baths…”, s.92.
Ercenk, G. (1992), Pamphylia Bölgesi ve Çevresi Eski Yol Sistemi, Belleten, Cilt: LVI, Sayı: 216, Ankara, 361-370.
Ercenk, G. (1993), Living Proof of the Pamphylia: Ancient Roads, Image, Issue 60, 16-19.
Erdmann, K (1961), Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, Teil I-II, Berlin.
Erdmann, K. (1962), Das Seldschukische Karavansaray, Zeitschrift für Kulturaustausch, Heft 2-3, Stuttgart, 163-170.
Erdmann, K. (2008), Alanya Yakınlarındaki Kargı Han, M.Uysal, M.Güçlü (Çev.), SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 18, 247-256.
Erten, S.F. (1940), Antalya Vilayeti Tarihi, İstanbul.
Onat, B. (Basım tarihi yok), Antalya for the Tourist, (Basım yeri yok).
Redford, S. (2007), Kargı Hanı Kıble Duvarı, Adalya, X, 2007, 351-367.
Riefstahl, R.M. (1951), Turkish Architecture in Southwestern Anatolia, Cambridge.
Yavuz, A.T. (1994), Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansaraylarının Tipolojisi, IV. Milli Selçuklu Kültür Ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya, 183-189.
Yavuz, A.T. (1997a), Melleç’teki Han ve İki Sahınlı Anadolu Selçuklu Dönemi Hanları, VI. Millî Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya, 7-34.
Yavuz, A.T. (1997b), The Concepts That Shape Anatolian Seljuq Caravanserais, Muqarnas, Vol. 14, 84.
Yavuz, A.T. (2000), Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları Üzerinde Çalışmalar, Bilgiler, Bulgular-1997, Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara, 248.
Yavuz, A.T. (2011), The Baths of Anatolian Seljuk Karavansarais, Bathing Culture of Anatolian Civilizations: Architecture, History, and Imaginations, Ed.by.N.Ergin, Ancient Near Eastern Studies, Supplement 37, 92-93. Foto. 5