Türkiye’de Bir Kamu Politikası Olarak İklim Değişikliği: Tarihsel Gelişim, Uluslararası Müzakereler, Yapısal ve İdari Sorunlar Çerçevesinde Bir Değerlendirme

Türkiye’de iklim değişikliği sorununa ilişkin merkezi yönetimin bir takım politikaları, kurumsal yapılanmayı ve çeşitli araçları gündemine alması Kyoto Protokolü sürecine denk düşmektedir. Bu çalışmada özellikle Kyoto Protokolü’ne taraf olunmasını takiben devletin iklim değişikliği ile ilgili bütüncül ve etkin bir kamu politikasını hayata geçirip geçir(e)mediği irdelenecektir. Konu ile ilgili değerlendirmelerde Türkiye’nin Kyoto Protokolü’ne kadar iklim değişikliğini bir dış politika konusu olarak ele aldığı ve algıladığı söylenmektedir. Ne var ki, o tarihten bugüne uzanan gelişmelere bakıldığında bu yaklaşımın değiştiğini ifade etmek güçtür. Uluslararası iklim müzakerelerinde Türkiye özel koşullar söylemine bağımlı kalarak sera gazı emisyonlarını azaltma noktasında somut hedefler ortaya koymaktan kaçınmaktadır. Paris Anlaşması’nın onaylanmaması da bu doğrultuda değerlendirilmesi gereken siyasi bir tutumdur. Türkiye’de devlet tıpkı çevre politikasında olduğu gibi iklim değişikliğini de kalkınma önceliğinin gerisinde konumlandırmaktadır. Bu bağlamda özellikle enerji ve büyüme politikaları ile cari açık sorunu da belirleyici olmaktadır. Konu yerel düzeyde ele alındığında da, yerel yönetimlerin bu alandaki çalışmaları merkeziyetçilik engeline takılmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’de sınırlı sayıda ve öncü denebilecek belediyenin iklim değişikliğine yönelik politikaları da, merkezi yönetimin yukarıdan aşağıya müdahaleleri sebebiyle beklenen etkinliğe ve verimliliğe ulaşamamaktadır. Buradan hareketle, çalışmada elde edilen bulgulara dayanılarak, yukarıda ifade edilen farklı etmenler çerçevesinde Türkiye’nin sera gazı emisyon azaltım hedefine bağlı olarak, iklim değişikliği politikasının genel özellikleri ve sınırlılıkları incelenecek ve tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İklim Değişikliği, Uluslararası İklim Müzakereleri, Kalkınma, Enerji Politikaları, Yerel Yönetimler

Climate Change Policy in Turkey: A Perspective of Analysis through Historical Development, International Negotiations and Administrative Obstacles

The agenda-setting of climate change policy in Turkey goes back to the acceptance process of the Kyoto Protocol. From this process, central administration begins to develop certain policies and measures at the same time to make institutional structures. In this work, the interest will be to question the formulation and the implementation of a structured and integrated public policy on climate change in Turkey. In the literature, academics point out that until the Kyoto Protocol process, the question is conceived in a logic of foreign policy of the State. Unfortunately, this perception is far from being replaced since that date until today. Turkey relying on the narrative of “special circumstances” adopts a reticent approach vis-à-vis the sine qua non objective of international negotiations to reduce emissions of greenhouse gases. The non-adoption of the Paris Agreement continues and reinforces this positioning. In Turkey, the central administration, as in its environmental policy, prefers to focus its economic and industrial ambitions in the face of climate change emergencies. From this perspective, energy policies and development policies seem to determine and delineate any possible initiative regarding climate change policy. At the local level, the initiatives of local authorities come up against administrative centralization, a phenomenon which has reappeared and been reinforced since 2010. In this context, the central administration limits the voluntary actions and the capacity of local governments by top-down interventions. By referring to these various factors and issues, this work aims to examine the charasteristics and limits of climate change policy in Turkey, according to the objective of reducing emissions of greenhouse gases.

Keywords:

Climate Change, International Climate Change Negotiations, Development, Energy Policies, Local Administrations,

PDF

___

Aykut, C. Dahan, A. (2014). Gouverner le climat?: Vingt ans de négociations internationales, Paris: Presses de Sciences Po
Baykan, B. (2008). “Türkiye’de Çevre: Sorunlar, Aktörler ve Yeni Alanlar”, (Araştırma Notu). Bahçeşehir Üniversitesi, Betam 08.05.2008
Baykan, B. (2013). “Türkiye’de iklim hareketinin kısa tarihi: Uluslararası müzakerelerden, ulusal politikaya”, (Araştırma Notu). Bahçeşehir Üniversitesi, Betam, 18.04.2013
Boussaget L., Jacquot, S., Ravinet, P. (2014). Dictionnaire des politiques publiques, Sciences Po Les Presses, Paris
Cerit Mazlum, S. (2009). “Küresel İklim Değişikliğine Karşı Yerel Çözümler: Yerel İklim Politikalarının Karşılaştırmalı İncelemesi”, Bilgin, Akay, Ertan (ed) Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyum Bildirileri-Ulusal Kalkınma ve Yerel Yönetimler – 2-, 1009-1025
Cerit Mazlum, S. (2017). “Turkey And Post-Paris Climate Change Politics: Still Playing Alone”, New Perspectives On Turkey, Cambridge University Press, cilt:56, 145-152. doi: 10.1017/npt.2017.20
Demirci, M. (2015). “Kentsel İklim Değişikliği Yönetişimi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Temmuz-Aralık 2015, 46: 75-100
Duru, B. (2013). “Türkiye’de Yeşiller Hareketinin Sürdürülebilirliği”, Perspectives, S.3, s. 4-7 Fischer, F., Miller, G., Sidney, M. (2007). Handbook of Public Policy Analysis, Theory, Politics and Methods, CRC Press, Taylor and Francis Group
Giddens, A., “The politics of climate change”, www.policy-network.net, September 2008
Hajer, M. (1993). “Discourse Coalition and Institutonalization of Practice: The Case of Acid Rain in Britain”
Fischer F., Forester J. (ed) The Argumentative Turn in Policy Analysis and Planning Duke University Press Durham and London, 1993, 43-76
Hassenteufel P. (2008). Sociologie politique : L’action publique, Armand Colin, Paris
Kaya, Y. (2012). Uluslararası Çevre Antlaşmalarına Uyum Sorunu, Bursa: Ezgi Kitabevi.
Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Bir Kalkınma İçin Sürdürülebilir Bir Çevre, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13/20, 19-33.
Keskin, T. “İklim Değişikliği ve Enerji Sektörü”, Mühendis ve Makina, Cilt:52, 617: 63-69
Kübler D., De Maillard J. (2009). Analyser les politiques publiques, Presses universitaires de
Grenoble, Muller P. (2006). Les politiques publiques, Paris, Que sais-je, 6ème édition
Orhan, G. (2014). Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Çevre: Küresel Sorunlar, Yerel Çözümler ve Yeniden Merkezileşme Tartışmaları, Ezgi Kitabevi Yayınları
Orhan, G. (2013). “Türkiye’de Çevre Politikaları: Değişen Söylemler, Değişmeyen Öncelikler”, MEMLEKET Siyaset Yönetim, 19-20
Orhan, G. (2013). “Yerel Yönetimler ve Küresel İklim Değişikliği”, Yakup Bulut (ed) Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar, Ankara Pegem Akademi, 2013, 601-616 (https://www. researchgate.net/publication/323557525)
Pierson, P. (2000). “Increasing Returns, Path Dependence, and the Study of Politics”, The American Political Science Review, Vol. 94, No. 2 (Jun., 2000). pp. 251-267
Saatçi, M., Dumrul, Y. (2011). Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37/1, 65-86.
SETA (2017). “Türkiye’nin Milli Enerji ve Maden Politikası”, SETA Analiz Raporu, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, İstanbul
Şahin, Ü. (2016). “Warming A Frozen Policy: Challenges To Turkey’s Climate Politics After Paris”, Turkish Policy Quarterly, volume:15, 2: 117-129
Şahin, Ü. (2014). Türkiye’nin İklim Politikalarında Aktör Haritası, İstanbul Politikalar Merkezi
Toprak, Z. (2012). Çevre Yönetimi ve Politikası, İzmir: Albi Yayınları.
Türk, B., Erciş, A. (2017). “Türkiye’de Çevre Politikası ve Uluslararası Çevre Sözleşmeleri”, The Journal of Academic Social Science Studies, 54: 351-392. doi: 10.9761/JASSS6929
Yıldırım, U., Budak, S. (2010). “AB Tam Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Çevre Politikasındaki Değişimler”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13: 173-191
Yıldız, M. ve Sobacı, M. Z. (2013). Kamu Politikası Kuram ve Uygulama, Adres Yayınları
Resmi Belge ve Diğer Dokümanlar
Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı 2011-2023, T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı 2011-2023, T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Türkiye İklim Değişikliği Uyum Stratejisi 2010-2023, T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı (2014). T.C Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Kadıköy Belediyesi İklim Adaptasyon Eylem Planı, Kadıköy Belediyesi
Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji ve İklim Adaptasyon Eylem Planı, Kadıköy Belediyesi 2018
Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi Ve Eylem Planı 2010-2023, Ankara TBMM’nin İklim Değişikliği Politikasındaki Rolü (http://onderalgedik.com/yedek/wp-content/ uploads/2016/02/TBMM-ve-I%CC%87klimDegisikligi-Raporu.pdf). 2016, Ankara
Mülakatlar
-Doç. Dr. Semra Cerit Mazlum, Marmara Üniversitesi (26.02.2019)
-Dr. Ümit Şahin, İstanbul Politikalar Merkezi-Sabancı Üniversitesi (19.03.2019)
-Ali Tulumen, Kadıköy Belediyesi-Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü (15.04.2019)