Ali b. Ma’bed el-Mısrî’ye (ö. 218/833) Nispet Edilen Bir Hadis El Yazmasının İncelenmesi

Rakkalı olmakla birlikte asıl ilmi faaliyetlerini Mısır’da gerçekleştirmiş olan Hanefi âlim Ali b. Ma’bed b. Şeddâd er-Rakkî el-Mısrî (ö. 218/833) zamanımızda pek bilinmeyen bir muhaddis ve fakîhtir. Leys b. Sa’d (ö. 175/791), İsmail b. Ca’fer (ö. 180/796), İmam Muhammed eş-Şeybânî (ö. 189/805) Abdullah b. Vehb (ö. 197/813) gibi hocalardan ders alan Ali b. Ma’bed, aynı zamanda İmam Muhammed’in Câmi’u’l-kebîr ve Câmi’u’s-sağîr adlı eserlerinin de râvisidir. Kendisine nispet edilen tek eseri olan Kitâbu’t-tâ’at ve’l-ma’siye adlı kitabı da kayıp durumdadır. İşte bu araştırmamızda ona ait olduğunu düşündüğümüz, Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi’nde “Mich.Pap.D.953” olarak kayıtlı bulunan bir papirüs üzerine yazılmış olan hadisleri değişik açılardan incelemeyi amaçladık. Söz konusu bu papirüsle N. Abbott’un Studies in Arabic literary papyri II adlı kitabında incelediği 13 numaralı papirüsün aynı eserin iki parçası olduğu sonucuna vardık. Bu bağlamda bu papirüsün söz konusu eserine mi ait yoksa, adını bilmediğimiz başka bir eserinin bir parçası mı olduğunu da araştırdık. Bir hadis cüzü/kitabı olarak doğrudan müellifi tarafından yazdırılmış olan bu eseri incelememiz hadis kitaplarının naklindeki güvenilirliğe de ışık tutacak niteliktedir. Amacımız bu çalışmayla bu yöndeki tartışmalara bir katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ali b. Ma’bed, Papiroloji, Kitâbu’t-Tâ’at ve’l-Ma’siye, Yazma Eser, Hadis Kitapla-rının Nakli, Mısır

Reviewing a Hadith Manuscript That Thought to Belong to Ali Ibn Ma’bad al-Misrī (d. 218/833)

Ali ibn Ma’bad ibn Shaddâd al-Rakkī al-Misrī (d. 218/833), from Raqqa as a Hanafi scholar actualized the major scientific activities in Egypt is a little-known narrator and canonist in our day. Ali ibn Ma’bad took lessons from teachers such as al-Layth ibn Sa’d (d. 175/791), Ismāīl ibn Ja’far (d. 180/796), Muhammad al-Shaybānī (d. 189/805) and Abdullah ibn Wahb (d. 197/813). Moreover, he was the narrator of Imam Muhammad’s books entitled al-Jāmi al-Kabīr and al-Jāmi al-Saghīr. The book ‘Kitāb al-tā’at ve al-ma’siye’ that is the only text thought to belong to him has been missing. We aimed to analyze the hadiths that are written on a papyrus recorded as “Mich.Pap.D.953” in Cambridge University. We have concluded that the papyrus numbered 13 that N. Abbott scrutinized in his book called Studies in Arabic literary papyri II is the two parts of the same book. In this regard, we also researched whether this papyrus belongs to the book we’ve mentioned about. However, this papyrus might be a part of his other book that we do not know. The review of the book as a hadith fascicle that was directly written by the author will offer an insight to the reliability of narration of hadith books. The objective is to contribute to arguments in this aspect.

Keywords:

Ali Ibn Ma’bad, Kitāb al-tā’at ve al-ma’siye, Papyrology, Manuscript, Narration of Hadith Books, Egypt,

PDF

___

Abbott, Nabia. Studies in Arabic literary papyri: Qur’anic commentary and tradi-tion. Chicago: The University of Chicago, 1967.
Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 50 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 2001.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdül-kadir Atâ. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
Confucius. Confucius analects: with selection from traditional commentaries. Trc. Edward G. Slingerland. Indianapolis: Hackett Pub. Co., 2003.
Dârekutnî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed. Sünenü’d-Dârekutnî. Beyrut: Mü-essesetü’r-Risale, 2004.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût ve Mu-hammed Kamil Karabelli. 7 cilt. Dımaşk: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2009.
İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî. el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. thk. Adil Ahmed Ab-dülmevcûd v.dğr. 9 cilt. Beyrut: el-Kütübü’l-İlmiyye, 1997.
İbn Battâl, Ebu’l-Hasen Ali b. Halef. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhîm. 10 cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 2003.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b Muhammed b İdris er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dil. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1952.
İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemal Yûsuf el-Hût. 7 cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b Muhammed el-Askalânî. Fet-hü’l-Bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1959.
İbn Hayr, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer el-İşbilî. Fehresetu İbn Hayr el-İşbilî. Tûnis: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2009.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b Ahmed et-Temîmî. Kitâbü’s-sikât. Haydarabad: Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmaniyye, 1973.
İbn Râhûye, Ebû Ya’kûb İshâk b. İbrâhîm el-Mervezî. Müsnedü İshâk b. Râhûye. thk. Abdülğafûr b. Abdülhak el-Belûşî. 5 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Îmân, 1991.
İbn Yûnus, Ebû Saîd Abdurrahman b. Ahmed b. Yûnus b. Abdila’la Sadefî. Târîhu İbn Yûnus es-Sadefî: kısmü’l-evvel: Târihü’l-Mısriyyîn. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
Kandemir, M. Yaşar. “Fehrese”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 297-299. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Khan, Geoffrey. Bills, Letters, and Deeds: Arabic Papyri of the 7th to 11th Centuries. New York: Nour Foundation, 1993.
Malczycki, W. Matt. “A Page from an Aspiring Muḥaddiṯ's Personal Notes, da-ted mid-late third/ninth century (P.Utah, Ar. inv. 443v)”. Documents et histoire: Islam, VIIe-XVIe siecle: actes premieres journees d’etude interna-tionales ecole pratique des hautes etudes IVe section musee du Louvre, de-partement des Arts de l’Islam Paris 16 et 17 mai 2008. Geneve: Librairie Droz, 2013, 241-261.
Moğultay b. Kılıç, Ebû Abdillâh Alâüddîn. İkmâlu Tehzîbi'l-Kemâl fî esmâi'r-ricâl. thk. Ebû Abdurrahman Âdil b. Muhammed. 12 cilt. Kahire: el-Fârûk el-Hadîse li'tibâ'a ve'n-neşr, 2001.
Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt, Kahire: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1955-1956.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Hasan Ab-dülmün’im Şelebî. 12 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001. Nîsâbûrî, Ebû Abdullah İbnü’l-Beyyi’ Muhammed Hâkim. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. Beyrut : Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
Sundelin, Lennart. “Introduction: Papyrology and the Study of Early Islamic Egypt”. Papyrology And The History Of Early Islamic Egypt. Ed. Petra M. Sijpesteijn. Leiden: Brill, 2004, 1-21.
Sijpesteijn, Petra M. “A Ḥadīth Fragment on Papyrus”. Der Islam 92/2 (14 Ocak 2015). https://doi.org/10.1515/islam-2015-0011.
Teuchos – Zentrum für Handschriften- und Textforschung. Erişim: 10 Eylül 2018. http://www.teuchos.uni-hamburg.de/index.html Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir v.dğr. 5 cilt. Kahire: Mektebetü ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
University of Cambridge. “Cambridge Digital Library”. Erişim 12 Ağustos 2018. https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-MICH-PAP-D-00953/1. Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Bey-rut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
Zeylaî, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdullah b. Yusuf b. Muhammed. Tahri-cü’l-ehâdîsi’l-âsâri’l-vâkıa fî Tefsiri’l-Keşşâf li’z-Zemahşerî. Riyad: Dâru İbn Huzeyme, 1414.
Zeynuddîn el-Irâkî, Ebu’l-Fadl. el-Muğnî an hamli’l-esfâr fi’l-esfâr fî tahrîci mâ fi’l-ihyâ mine’l-ahbâr. Lübnan: Dâru İbn Hazm, 2005.